Non est ergo natura hominis poenae adpetens; ideo 3.6.4.8
ne ira quidem secundum naturam hominis, quia poenae
adpetens est. Et Platonis argumentum adferam—quid enim 5.1
nocet alienis uti ea parte qua nostra sunt? 'Vir bonus'
inquit 'non laedit.' Poena laedit; bono ergo poena non
conuenit, ob hoc nec ira, quia poena irae conuenit. Si
uir bonus poena non gaudet, non gaudebit ne eo quidem 5
adfectu cui poena uoluptati est; ergo non est naturalis ira.
  Numquid, quamuis non sit naturalis ira, adsumenda est, 7.1.1
quia utilis saepe fuit? Extollit animos et incitat, nec quic-
quam sine illa magnificum in bello fortitudo gerit, nisi hinc
flamma subdita est et hic stimulus peragitauit misitque in
pericula audaces. Optimum itaque quidam putant tem- 5
perare iram, non tollere, eoque detracto quod exundat ad
salutarem modum cogere, id uero retinere sine quo langue-
bit actio et uis ac uigor animi resoluetur. Primum facilius 2.1
est excludere perniciosa quam regere et non admittere
quam admissa moderari; nam cum se in possessione
posuerunt, potentiora rectore sunt nec recidi se minuiue
patiuntur. Deinde ratio ipsa, cui freni traduntur, tam diu 3.1
potens est quam diu diducta est ab adfectibus; si miscuit se
illis et inquinauit, non potest continere quos summouere
potuisset. Commota enim semel et excussa mens ei seruit
quo inpellitur. Quarundam rerum initia in nostra potestate 4.1
sunt, ulteriora nos ui sua rapiunt nec regressum relinquunt.
Vt in praeceps datis corporibus nullum sui arbitrium est
nec resistere morariue deiecta potuerunt, sed consilium
omne et paenitentiam inreuocabilis praecipitatio abscidit 5
et non licet eo non peruenire quo non ire licuisset, ita ani-
mus, si in iram amorem aliosque se proiecit adfectus, non
permittitur reprimere impetum; rapiat illum oportet et ad
imum agat pondus suum et uitiorum natura procliuis.