Deinde nihil habet in se utile nec acuit animum ad res
|
3.9.1.1
|
bellicas; numquam enim uirtus uitio adiuuanda est se
|
|
contenta. Quotiens impetu opus est, non irascitur sed
|
|
exsurgit et in quantum putauit opus esse concitatur remit-
|
|
titurque, non aliter quam quae tormentis exprimuntur tela
|
5
|
in potestate mittentis sunt in quantum torqueantur. 'Ira'
|
2.1
|
inquit Aristoteles 'necessaria est, nec quicquam sine illa
|
|
expugnari potest, nisi illa inplet animum et spiritum ac-
|
|
cendit; utendum autem illa est non ut duce sed ut milite.'
|
|
Quod est falsum; nam si exaudit rationem sequiturque qua
|
5
|
ducitur, iam non est ira, cuius proprium est contumacia;
|
|
si uero repugnat et non ubi iussa est quiescit sed libidine
|
|
ferociaque prouehitur, tam inutilis animi minister est quam
|
|
miles qui signum receptui neglegit. Itaque si modum
|
3.1
|
adhiberi sibi patitur, alio nomine appellanda est, desît ira
|
|
esse, quam effrenatam indomitamque intellego; si non
|
|
patitur, perniciosa est nec inter auxilia numeranda: ita
|
|
aut ira non est aut inutilis est. Nam si quis poenam exigit
|
4.1
|
non ipsius poenae auidus sed quia oportet, non est ad-
|
|
numerandus iratis. Hic erit utilis miles qui scit parere
|
|
consilio; adfectus quidem tam mali ministri quam duces
|
|
sunt.
|
5
|
Ideo numquam adsumet ratio in adiutorium inprouidos
|
10.1.1
|
et uiolentos impetus apud quos nihil ipsa auctoritatis
|
|
habeat, quos numquam comprimere possit nisi pares illis
|
|
similisque opposuerit, ut irae metum, inertiae iram, timori
|
|
cupiditatem. Absit hoc a uirtute malum, ut umquam ratio
|
2.1
|
ad uitia confugiat! Non potest hic animus fidele otium
|
|
capere, quatiatur necesse est fluctueturque, qui malis suis
|
|
tutus est, qui fortis esse nisi irascitur non potest, industrius
|
|
nisi cupit, quietus nisi timet: in tyrannide illi uiuendum
|
5
|
est in alicuius adfectus uenienti seruitutem. Non pudet
|
|
uirtutes in clientelam uitiorum demittere? Deinde de-
|
3.1
|
sinit quicquam posse ratio, si nihil potest sine adfectu,
|
|
et incipit par illi similisque esse. Quid enim interest, si
|
|
aeque adfectus inconsulta res est sine ratione quam ratio
|
|
sine adfectu inefficax? Par utrumque est, ubi esse alterum
|
5
|
sine altero non potest. Quis autem sustineat adfectum ex-
|
|
aequare rationi? 'Ita' inquit 'utilis adfectus est, si modi-
|
4.1
|
cus est.' Immo si natura utilis est. Sed si inpatiens imperii
|
|
rationisque est, hoc dumtaxat moderatione consequetur,
|
|
ut quo minor fuerit minus noceat; ergo modicus adfectus
|
|
nihil aliud quam malum modicum est.
|
5
|