Ne illud quidem iudicandum est, aliquid iram ad 3.20.1.1
magnitudinem animi conferre. Non est enim illa magnitudo:
tumor est; nec corporibus copia uitiosi umoris intentis
morbus incrementum est sed pestilens abundantia. Omnes 2.1
quos uecors animus supra cogitationes extollit humanas
altum quiddam et sublime spirare se credunt; ceterum nil
solidi subest, sed in ruinam prona sunt quae sine funda-
mentis creuere. Non habet ira cui insistat; non ex firmo 5
mansuroque oritur, sed uentosa et inanis est, tantumque
abest a magnitudine animi quantum a fortitudine audacia,
a fiducia insolentia, ab austeritate tristitia, a seueritate
crudelitas. Multum, inquam, interest inter sublimem 3.1
animum et superbum. Iracundia nihil amplum decorumque
molitur; contra mihi uidetur ueternosi et infelicis animi,
inbecillitatis sibi conscii, saepe indolescere, ut exulcerata
et aegra corpora quae ad tactus leuissimos gemunt. Ita ira 5
muliebre maxime ac puerile uitium est. 'At incidit et in
uiros.' Nam uiris quoque puerilia ac muliebria ingenia
sunt. 'Quid ergo? non aliquae uoces ab iratis emittuntur 4.1
quae magno emissae uideantur animo?' <Immo> ueram
ignorantibus magnitudinem, qualis illa dira et abominanda
'oderint, dum metuant'. Sullano scias saeculo scriptam.
Nescio utrum sibi peius optauerit ut odio esset an ut 5
timori. 'Oderint.' Occurrit illi futurum ut execrentur in-
sidientur opprimant: quid adiecit? Di illi male faciant,
adeo repperit dignum odio remedium. 'Oderint'—quid?
'dum pareant'? Non. 'dum probent'? Non. Quid ergo?
'dum timeant'. Sic ne amari quidem uellem. Magno hoc 5.1
dictum spiritu putas? Falleris; nec enim magnitudo ista
est sed immanitas. Non est quod credas irascentium
uerbis, quorum strepitus magni, minaces sunt, intra mens
pauidissima. Nec est quod existimes uerum esse quod 6.1
apud disertissimum uirum <T.> Liuium dicitur: 'uir in-
genii magni magis quam boni.' Non potest istud separari:
aut et bonum erit aut nec magnum, quia magnitudinem
animi inconcussam intellego et introrsus solidam et ab imo 5
parem firmamque, qualis inesse malis ingeniis non potest.
Terribilia enim esse et tumultuosa et exitiosa possunt: 7.1
magnitudinem quidem, cuius firmamentum roburque
bonitas est, non habebunt. Ceterum sermone, conatu et 8.1
omni extra paratu facient magnitudinis fidem; eloquentur
aliquid quod tu magni <animi> putes, sicut C. Caesar,
qui iratus caelo quod obstreperetur pantomimis, quos
imitabatur studiosius quam spectabat, quodque comessa- 5
tio sua fulminibus terreretur (prorsus parum certis), ad
pugnam uocauit Iouem et quidem sine missione, Homeri-
cum illum exclamans uersum:
    ἤ μ’ ἀνάειρ’ ἢ ἐγὼ σέ.
Quanta dementia fuit! Putauit aut sibi noceri ne ab Ioue 9.1
quidem posse aut se nocere etiam Ioui posse. Non puto
parum momenti hanc eius uocem ad incitandas coniura-
torum mentes addidisse; ultimae enim patientiae uisum
est eum ferre qui Iouem non ferret. 5