Et ut scias quemadmodum incipiant adfectus aut cre-
|
4.4.1.1
|
scant aut efferantur, est primus motus non uoluntarius,
|
|
quasi praeparatio adfectus et quaedam comminatio; alter
|
|
cum uoluntate non contumaci, tamquam oporteat me
|
|
uindicari cum laesus sim, aut oporteat hunc poenas dare
|
5
|
cum scelus fecerit; tertius motus est iam inpotens, qui non si
|
|
oportet ulcisci uult sed utique, qui rationem euicit. Pri-
|
2.1
|
mum illum animi ictum effugere ratione non possumus,
|
|
sicut ne illa quidem quae diximus accidere corporibus, ne
|
|
nos oscitatio aliena sollicitet, ne oculi ad intentationem
|
|
subitam digitorum comprimantur: ista non potest ratio
|
5
|
uincere, consuetudo fortasse et adsidua obseruatio extenuat.
|
|
Alter ille motus, qui iudicio nascitur, iudicio tollitur.
|
|
Illud etiamnunc quaerendum est, ii qui uulgo saeuiunt
|
5.1.1
|
et sanguine humano gaudent, an irascantur cum eos occi-
|
|
dunt a quibus nec acceperunt iniuriam nec accepisse ipsos
|
|
existimant: qualis fuit Apollodorus aut Phalaris. Haec non
|
2.1
|
est ira, feritas est; non enim quia accepit iniuriam nocet, sed
|
|
parata est dum noceat uel accipere, nec illi uerbera lacera-
|
|
tionesque in ultionem petuntur sed in uoluptatem. Quid
|
3.1
|
ergo? Origo huius mali ab ira est, quae ubi frequenti
|
|
exercitatione et satietate in obliuionem clementiae uenit et
|
|
omne foedus humanum eiecit animo, nouissime in crudelita-
|
|
tem transit; rident itaque gaudentque et uoluptate multa
|
5
|
perfruuntur plurimumque ab iratorum uultu absunt, per
|
|
otium saeui. Hannibalem aiunt dixisse, cum fossam san-
|
4.1
|
guine humano plenam uidisset, 'o formosum spectaculum!'
|
|
Quanto pulchrius illi uisum esset, si flumen aliquod lacum-
|
|
que conplesset! Quid mirum si hoc maxime spectaculo
|
|
caperis, innatus sanguini et ab infante caedibus admotus?
|
5
|
Sequetur te fortuna crudelitati tuae per uiginti annos se-
|
|
cunda dabitque oculis tuis gratum ubique spectaculum;
|
|
uidebis istud et circa Trasumennum et circa Cannas et
|
|
nouissime circa Carthaginem tuam. Volesus nuper, sub
|
5.1
|
diuo Augusto proconsul Asiae, cum trecentos uno die securi
|
|
percussisset, incedens inter cadauera uultu superbo, quasi
|
|
magnificum quiddam conspiciendumque fecisset, graece
|
|
proclamauit 'o rem regiam!' Quid hic rex fecisset? Non fuit
|
5
|
haec ira sed maius malum et insanabile.
|
|