Sed quemadmodum natura quosdam procliues in iram
|
4.20.1.1
|
facit, ita multae incidunt causae quae idem possint quod
|
|
natura: alios morbus aut iniuria corporum in hoc perduxit,
|
|
alios labor aut continua peruigilia noctesque sollicitae et
|
|
desideria amoresque; quidquid aliud aut corpori nocuit aut
|
5
|
animo, aegram mentem in querellas parat. Sed omnia ista
|
2.1
|
initia causaeque sunt: plurimum potest consuetudo, quae
|
|
si grauis est alit uitium. Naturam quidem mutare difficile
|
|
est, nec licet semel mixta nascentium elementa conuertere;
|
|
sed in hoc nosse profuerit, ut calentibus ingeniis subtrahas
|
5
|
uinum, quod pueris Plato negandum putat et ignem uetat
|
|
igne incitari. Ne cibis quidem inplendi sunt; distendentur
|
|
enim corpora et animi cum corpore tumescent. Labor illos
|
3.1
|
citra lassitudinem exerceat, ut minuatur, non ut consuma-
|
|
tur calor nimiusque ille feruor despumet. Lusus quoque
|
|
proderunt; modica enim uoluptas laxat animos et temperat.
|
|
Vmidioribus siccioribusque et frigidis non est ab ira peri-
|
4.1
|
culum, sed inertiora uitia metuenda sunt, pauor et difficultas
|
|
et desperatio et suspiciones; mollienda itaque fouendaque
|
|
talia ingenia et in laetitiam euocanda sunt. Et quia aliis
|
|
contra iram, aliis contra tristitiam remediis utendum est
|
5
|
nec dissimillimis tantum ista sed contrariis curanda sunt,
|
|
semper ei occurremus quod increuerit.
|
|
Plurimum, inquam, proderit pueros statim salubriter
|
21.1.1
|
institui; difficile autem regimen est, quia dare debemus
|
|
operam ne aut iram in illis nutriamus aut indolem retun-
|
|
damus. Diligenti obseruatione res indiget; utrumque enim,
|
2.1
|
et quod extollendum et quod deprimendum est, similibus
|
|
alitur, facile autem etiam adtendentem similia decipiunt.
|
|
Crescit licentia spiritus, seruitute comminuitur; adsurgit
|
3.1
|
si laudatur et in spem sui bonam adducitur, sed eadem
|
|
ista insolentiam et iracundiam generant: itaque sic inter
|
|
utrumque regendus est ut modo frenis utamur modo stimulis.
|
|
Nihil humile, nihil seruile patiatur; numquam illi necesse
|
4.1
|
sit rogare suppliciter nec prosit rogasse, potius causae suae
|
|
et prioribus factis et bonis in futurum promissis donetur.
|
|
In certaminibus aequalium nec uinci illum patiamur nec
|
5.1
|
irasci; demus operam ut familiaris sit iis cum quibus con-
|
|
tendere solet, ut in certamine adsuescat non nocere uelle
|
|
sed uincere; quotiens superauerit et dignum aliquid laude
|
|
fecerit, attolli non gestire patiamur; gaudium enim exulta-
|
5
|
tio, exultationem tumor et nimia aestimatio sui sequitur.
|
|
Dabimus aliquod laxamentum, in desidiam uero otiumque
|
6.1
|
non resoluemus et procul a contactu deliciarum retinebimus;
|
|
nihil enim magis facit iracundos quam educatio mollis et
|
|
blanda. Ideo unicis quo plus indulgetur, pupillisque quo
|
|
plus licet, corruptior animus est. Non resistet offensis cui
|
5
|
nihil umquam negatum est, cuius lacrimas sollicita semper
|
|
mater abstersit, cui de paedagogo satisfactum est. Non uides
|
7.1
|
ut maiorem quamque fortunam maior ira comitetur? In
|
|
diuitibus et nobilibus et magistratibus praecipue apparet,
|
|
cum quidquid leue et inane in animo erat secunda se aura
|
|
sustulit. Felicitas iracundiam nutrit, ubi aures superbas
|
5
|
adsentatorum turba circumstetit: 'tibi enim ille respondeat?
|
|
Non pro fastigio te tuo metiris; ipse te proicis' et alia quibus
|
|
uix sanae et ab initio bene fundatae mentes restiterunt.
|
|
Longe itaque ab adsentatione pueritia remouenda est:
|
8.1
|
audiat uerum. Et timeat interim, uereatur semper, maioribus
|
|
adsurgat. Nihil per iracundiam exoret: quod flenti negatum
|
|
fuerit quieto offeratur. Et diuitias parentium in conspectu
|
|
habeat, non in usu. Exprobrentur illi perperam facta. Perti-
|
9.1
|
nebit ad rem praeceptores paedagogosque pueris placidos
|
|
dari: proximis adplicatur omne quod tenerum est et in
|
|
eorum similitudinem crescit; nutricum et paedagogorum
|
|
rettulere mox adulescentium mores. Apud Platonem edu-
|
10.1
|
catus puer cum ad parentes relatus uociferantem uideret
|
|
patrem: 'numquam' inquit 'hoc apud Platonem uidi.' Non
|
|
dubito quin citius patrem imitatus sit quam Platonem.
|
|
Tenuis ante omnia uictus <sit> et non pretiosa uestis et
|
11.1
|
similis cultus cum aequalibus: non irascetur aliquem sibi
|
|
comparari quem ab initio multis parem feceris.
|
|