Maximum remedium irae mora est. Hoc ab illa pete 4.29.1.1
initio, non ut ignoscat sed ut iudicet: graues habet impetus
primos; desinet, si expectat. Nec uniuersam illam tempta-
ueris tollere: tota uincetur, dum partibus carpitur. Ex iis 2.1
quae nos offendunt alia renuntiantur nobis, alia ipsi audi-
mus aut uidemus. De iis quae narrata sunt non debemus cito
credere: multi mentiuntur ut decipiant, multi quia decepti
sunt; alius criminatione gratiam captat et fingit iniuriam 5
ut uideatur doluisse factam; est aliquis malignus et qui
amicitias cohaerentis diducere uelit; est †suspicax† et qui
spectare ludos cupiat et ex longinquo tutoque speculetur
quos conlisit. De paruula summa iudicaturo tibi res sine 3.1
teste non probaretur, testis sine iureiurando non ualeret,
utrique parti dares actionem, dares tempus, non semel
audires; magis enim ueritas elucet quo saepius ad manum
uenit: amicum condemnas de praesentibus? Antequam 5
audias, antequam interroges, antequam illi aut accusatorem
suum nosse liceat aut crimen, irasceris? Iam enim, iam
utrimque <quid> diceretur audisti? Hic ipse qui ad te detulit 4.1
desinet dicere, si probare debuerit: 'non est' inquit 'quod me
protrahas; ego productus negabo; alioqui nihil umquam tibi
dicam.' Eodem tempore et instigat et ipse se certamini
pugnaeque subtrahit. Qui dicere tibi nisi clam non uult, 5
paene non dicit: quid est iniquius quam secreto credere,
palam irasci?
  Quorundam ipsi testes sumus: in his naturam excutiemus 30.1.1
uoluntatemque facientium. Puer est: aetati donetur, nescit
an peccet. Pater est: aut tantum profuit ut illi etiam
iniuriae ius sit, aut fortasse ipsum hoc meritum eius est quo
offendimur. Mulier est: errat. Iussus est: necessitati quis 5
nisi iniquus suscenset? Laesus est: non est iniuria pati quod
prior feceris. Iudex est: plus credas illius sententiae quam
tuae. Rex est: si nocentem punit, cede iustitiae, si inno-
centem, cede fortunae. Mutum animal est aut simile muto: 2.1
imitaris illud, si irasceris. Morbus est aut calamitas: leuius
transiliet sustinentem. Deus est: tam perdis operam cum
illi irasceris quam cum illum alteri precaris iratum. Bonus
uir est qui iniuriam fecit: noli credere. Malus: noli mirari; 5
dabit poenas alteri quas debet tibi, et iam sibi dedit qui
peccauit.