Quare deus optimum quemque aut mala ualetudine 1.4.8.1
aut luctu aut aliis incommodis adficit? quia in castris
quoque periculosa fortissimis imperantur: dux lectissimos
mittit qui nocturnis hostes adgrediantur insidiis aut ex-
plorent iter aut praesidium loco deiciant. Nemo eorum 5
qui exeunt dicit 'male de me imperator meruit', sed 'bene
iudicauit'. Idem dicant quicumque iubentur pati timidis
ignauisque flebilia: 'digni uisi sumus deo in quibus ex-
periretur quantum humana natura posset pati.'
  Fugite delicias, fugite eneruantem felicitatem qua animi 9.1
permadescunt et, nisi aliquid interuenit quod huma-
nae sortis admoneat, <marcent> uelut perpetua ebrietate
sopiti. Quem specularia semper ab adflatu uindicaverunt,
cuius pedes inter fomenta subinde mutata tepuerunt, 5
cuius cenationes subditus et parietibus circumfusus calor
temperauit, hunc leuis aura non sine periculo stringet. Cum 10.1
omnia quae excesserunt modum noceant, periculosissima
felicitatis intemperantia est: mouet cerebrum, in uanas
mentem imagines euocat, multum inter falsum ac uerum
mediae caliginis fundit. Quidni satius sit perpetuam in- 5
felicitatem aduocata uirtute sustinere quam infinitis atque
inmodicis bonis rumpi? lenior ieiunio mors est, cruditate
dissiliunt.
  Hanc itaque rationem di sequuntur in bonis uiris quam 11.1
in discipulis suis praeceptores, qui plus laboris ab iis
exigunt in quibus certior spes est. Numquid tu inuisos esse
Lacedaemoniis liberos suos credis, quorum experiuntur
indolem publice uerberibus admotis? Ipsi illos patres 5
adhortantur ut ictus flagellorum fortiter perferant, et
laceros ac semianimes rogant, perseuerent uulnera praebere
uulneribus. Quid mirum, si dure generosos spiritus deus 12.1
temptat? numquam uirtutis molle documentum est. Ver-
berat nos et lacerat fortuna: patiamur. Non est saeuitia,
certamen est, quod <quo> saepius adierimus, fortiores
erimus: solidissima corporis pars est quam frequens usus 5
agitauit. Praebendi fortunae sumus, ut contra illam ab ipsa
duremur: paulatim nos sibi pares faciet, contemptum
periculorum adsiduitas periclitandi dabit. Sic sunt nauticis 13.1
corpora ferendo mari dura, agricolis manus tritae, ad ex-
cutienda tela militares lacerti ualent, agilia sunt membra
cursoribus: id in quoque solidissimum est quod exercuit.
Ad contemnendam patientiam malorum animus patientia 5
peruenit; quae quid in nobis efficere possit scies, si aspexe-
ris quantum nationibus nudis et inopia fortioribus labor
praestet. Omnes considera gentes in quibus Romana pax 14.1
desinit, Germanos dico et quidquid circa Histrum uagarum
gentium occursat: perpetua illos hiemps, triste caelum
premit, maligne solum sterile sustentat; imbrem culmo aut
fronde defendunt, super durata glacie stagna persultant, 5
in alimentum feras captant. Miseri tibi uidentur? nihil 15.1
miserum est quod in naturam consuetudo perduxit;
paulatim enim uoluptati sunt quae necessitate coeperunt.
Nulla illis domicilia nullaeque sedes sunt nisi quas lassi-
tudo in diem posuit; uilis et hic quaerendus manu uictus, 5
horrenda iniquitas caeli, intecta corpora: hoc quod tibi
calamitas uidetur tot gentium uita est. Quid miraris bonos 16.1
uiros, ut confirmentur, concuti? non est arbor solida nec
fortis nisi in quam frequens uentus incursat; ipsa enim
uexatione constringitur et radices certius figit: fragiles
sunt quae in aprica ualle creuerunt. Pro ipsis ergo bonis 5
uiris est, ut esse interriti possint, multum inter formidolosa
uersari et aequo animo ferre quae non sunt mala nisi male
sustinenti.