Cum bellum Graeciae indiceret Xerxes, animum 6.31.1.1
tumentem oblitumque, quam caducis confideret, nemo
non inpulit. Alius aiebat non laturos nuntium belli
et ad primam adventus famam terga versuros; alius 2.1
nihil esse dubii, quin illa mole non vinci solum Graecia,
sed obrui posset; magis verendum, ne vacuas desertas-
que urbes invenirent et profugis hostibus vastae soli-
tudines relinquerentur non habituris, ubi tantas vires 5
exercere possent; alius vix illi rerum naturam sufficere, 3.1
angusta esse classibus maria, militi castra, explicandis
equestribus copiis campestria, vix patere caelum satis
ad emittenda omni manu tela. Cum in hunc modum 4.1
multa undique iactarentur, quae hominem nimia aesti-
matione sui furentem concitarent, Demaratus Lacedae-
monius solus dixit ipsam illam, qua sibi placeret,
multitudinem indigestam et gravem metuendam esse 5
ducenti; non enim vires habere, sed pondus; inmodica
numquam regi posse, nec diu durare, quidquid regi
non potest. "In primo" inquit "statim monte Lacones 5.1
obiecti dabunt sui experimentum. Tot ista gentium
milia trecenti morabuntur; haerebunt in vestigio fixi
et conmissas sibi angustias armis tuebuntur, corporibus
obstruent; tota illos Asia non movebit loco; tantas 5
minas belli et paene totius generis humani ruentis in-
petum paucissimi sistent. Cum te mutatis legibus 6.1
suis natura transmiserit, in semita haerebis et aestima-
bis futura damna, cum conputaveris, quanti Thermo-
pylarum angusta constiterint; scies te fugari posse,
cum scieris posse retineri. Cedent quidem tibi pluri- 7.1
bus locis velut torrentis modo ablati, cuius cum magno
terrore prima vis defluit; deinde hinc atque illinc co-
orientur et tuis te viribus prement. Verum est, quod 8.1
dicitur, maiorem belli adparatum esse, quam qui recipi
ab his regionibus possit, quas obpugnare constituis,
sed haec res contra nos est; ob hoc ipsum te Graecia
vincet, quia non capit: uti toto te non potes. Prae- 9.1
terea, quae una rebus salus est, occurrere ad primos
rerum inpetus et inclinatis opem ferre non poteris nec
fulcire ac firmare labentia; multo ante vinceris, quam
victum esse te sentias. Ceterum non est, quod exer- 10.1
citum tuum ob hoc sustineri non putes posse, quia
numerus eius duci quoque ignotus est; nihil tam
magnum est, quod perire non possit, cui nascitur in
perniciem, ut alia quiescant, ex ipsa magnitudine sua 5
causa." Acciderunt, quae Demaratus praedixerat; divina 11.1
atque humana inpellentem et mutantem, quidquid ob-
stiterat, trecenti stare iusserunt, stratusque passim per
totam Graeciam Perses intellexit, quantum ab exercitu
turba distaret. Itaque Xerxes pudore quam damno 5
miserior Demarato gratias egit, quod solus sibi verum
dixisset, et permisit petere, quod vellet. Petit ille, 12.1
ut Sardis, maximam Asiae civitatem, curru vectus in-
traret rectam capite tiaram gerens; id solis datum
regibus. Dignus fuerat praemio, ante quam peteret;
sed quam miserabilis gens, in qua nemo fuit, qui verum 5
diceret regi, nisi qui non dicebat sibi!