Non est dubium, quin servus beneficium dare possit 3.19.1.1
cuilibet; quare ergo non et domino suo possit? 'Quia
non potest' inquit 'creditor domini sui fieri, si pecu-
niam illi dederit. Alioqui cottidie dominum suum
obligat: peregrinantem sequitur, aegro ministrat, rus 5
eius labore summo colit; omnia tamen ista, quae alio
praestante beneficia dicerentur, praestante servo mini-
steria sunt. Beneficium enim id est, quod quis dedit,
cum illi liceret et non dare; servus autem non habet
negandi potestatem; ita non praestat, sed paret, nec 10
id se fecisse iactat, quod non facere non potuit.' Iam 2.1
sub ista ipsa lege vincam et eo perducam servum, ut
in multa liber sit; interim dic mihi, si tibi ostendero
aliquem pro salute domini sui sine respectu sui dimi-
cantem et confossum volneribus reliquias tamen sangui- 5
nis ab ipsis vitalibus fundentem et, ut ille effugiendi
tempus habeat, moram sua morte quaerentem, hunc tu
negabis beneficium dedisse, quia servus est? Si tibi 3.1
ostendero aliquem, ut secreta domini prodat, nulla
tyranni pollicitatione corruptum, nullis territum minis,
nullis cruciatibus victum avertisse, quantum potuerit,
suspiciones quaerentis et inpendisse spiritum fidei, hunc 5
tu negabis beneficium domino dedisse, quia servus est?
Vide, ne eo maius sit, quo rarius est exemplum vir- 4.1
tutis in servis, eoque gratius, quod, cum fere invisa
imperia sint et omnis necessitas gravis, commune ser-
vitutis odium in aliquo domini caritas vicit. Ita non
ideo beneficium non est, quia a servo profectum est, 5
sed ideo maius, quia deterrere ab illo ne servitus qui-
dem potuit.