Multa iam beneficiorum exempla referam et dissi- 3.23.1.1
milia et quaedam inter se contraria. Dedit aliquis
domino suo vitam, dedit mortem, servavit periturum
et, hoc si parum est, pereundo servavit; alius mortem
domini adiuvit, alius decepit. Claudius Quadrigarius in 2.1
duodevicensimo annalium tradit, cum obsideretur Gru-
mentum et iam ad summam desperationem ventum
esset, duos servos ad hostem transfugisse et operae
pretium fecisse. Deinde urbe capta passim discurrente 5
victore illos per nota itinera ad domum, in qua ser-
vierant, praecucurrisse et dominam suam ante egisse;
quaerentibus, quaenam esset, dominam et quidem cru-
delissimam ad supplicium ab ipsis duci professos esse.
Eductam deinde extra muros summa cura celasse, donec 10
hostilis ira consideret; deinde, ut satiatus miles cito
ad Romanos mores rediit, illos quoque ad suos redisse
et dominam sibi ipsos dedisse. Manu misit utrumque 3.1
e vestigio illa nec indignata est ab his se vitam acce-
pisse, in quos vitae necisque potestatem habuisset.
Potuit sibi hoc vel magis gratulari; aliter enim servata
munus notae et volgaris clementiae habuisset, sic ser- 5
vata nobilis fabula et exemplum duarum urbium fuit.
In tanta confusione captae civitatis cum sibi quisque 4.1
consuleret, omnes ab illa praeter transfugas fugerunt;
at hi, ut ostenderent, quo animo facta esset prior illa
transitio, a victoribus ad captivam transfugerunt per-
sonam parricidarum ferentes; quod in illo beneficio 5
maximum fuit, tanti iudicaverunt, ne domina occide-
retur, videri dominam occidisse. Non est, mihi crede,
condicio servilis animi egregium factum fama sceleris
emisse.