Numquid dubium est, quin contraria sit beneficio 4.15.1.1
iniuria? Quomodo iniuriam facere per se vitanda ac
fugienda res est, sic beneficium dare per se expetenda.
Illic turpitudo contra omnia praemia in scelus hor-
tantia valet; ad hoc invitat honesti per se efficax spe- 5
cies. Non mentiar, si dixero neminem non amare 2.1
beneficia sua, neminem non ita conpositum animo, ut
libentius eum videat, in quem multa congessit, cui
non causa sit iterum dandi beneficii semel dedisse.
Quod non accideret, nisi ipsa nos delectarent beneficia. 5
Quam saepe dicentem audias: 'Non sustineo illum de- 3.1
serere, cui dedi vitam, quem e periculo eripui. Rogat
me, ut causam suam contra homines gratiosos agam;
nolo, sed quid faciam? iam illi semel, iterum adfui.'
Non vides inesse isti rei propriam quandam vim, quae 5
nos dare beneficia cogit, primum quia oportet, deinde
quia dedimus? Cui initio ratio non fuisset praestandi 4.1
aliquid, ei praestamus ob hoc, quia praestitimus; adeo-
que ad beneficia nos non inpellit utilitas, ut inutilia
tueri ac fovere perseveremus sola beneficii caritate, cui
etiam infeliciter dato indulgere tam naturale est, quam 5
liberis pravis.
  Idem isti gratiam referre ipsos fatentur, non quia 16.1.1
honestum est, sed quia utile; quod non esse ita minore
opera probandum est, quia, quibus argumentis colle-
gimus beneficium dare per se rem expetendam esse,
isdem etiam hoc colligimus. Fixum illud est, a quo 2.1
in cetera probationes nostrae exeunt, honestum ob
nullam aliam causam, quam quia honestum sit, coli.
Quis ergo controversiam facere audebit, an gratum
esse honestum sit? quis non ingratum detestetur, ho- 5
minem sibi ipsum inutilem? Quid autem, cum tibi
narratur 'adversus summa beneficia amici sui ingratus
est', quomodo adficeris? utrum tamquam rem turpem
fecerit, an tamquam rem utilem sibi et profuturam
omiserit? puto, nequam hominem existimas, cui poena, 10
non cui curatore opus sit; quod non accideret, nisi
gratum esse per se expetendum honestumque esset.
Alia fortasse minus dignitatem suam praeferunt et, 3.1
an sint honesta, interprete egent; hoc expositum est
pulchriusque, quam ut splendor eius dubie ac parum
luceat. Quid tam laudabile, quid tam aequaliter in
omnium animos receptum, quam referre bene meritis 5
gratiam?