Dabit tibi Philippus, quia promisit, etiam si 4.38.1.1
non debet, etiam si iniuriam facturus est, etiam si
scelus facturus est, etiam si uno facto praeclusurus est
naufragis litora? Non est levitas a cognito et dam-
nato errore discedere, et ingenue fatendum est: 'Aliud 5
putavi, deceptus sum.' Haec vero superbae stultitiae
perseverantia est: 'Quod semel dixi, qualecumque est,
fixum ratumque sit.' Non est turpe cum re mutare 2.1
consilium. Age, si Philippus possessorem illum eorum
litorum reliquisset, quae naufragio ceperat, non omni-
bus miseris aqua et igni interdixerat? 'Potius' inquit
'intra fines regni mei tu litteras istas oculis inscriben- 5
das durissima fronte circumfer. I, ostende, quam sacra
res sit mensa hospitalis; praebe in facie tua legendum
istuc decretum, quo cavetur, ne miseros tecto iuvare
capital sit. Magis ista constitutio sic rata erit, quam
si illam in aes incidissem.' 10
  'Quare ergo' inquit 'Zeno vester, cum quin- 39.1.1
gentos denarios cuidam mutuos promisisset et ipse
illum parum idoneum conperisset, amicis suadentibus,
ne daret, perseveravit credere, quia promiserat?' Pri- 2.1
mum alia condicio est in credito, alia in beneficio.
Pecuniae etiam male creditae exactio est; et adpellare
debitorem ad diem possum et, si foro cesserit, portio-
nem feram; beneficium et totum perit et statim. Prae- 5
terea hoc mali viri est, illud mali patris familiae.
Deinde ne Zeno quidem, si maior fuisset summa, cre-
dere perseverasset. Quingenti denarii sunt: illud quod
dici solet, 'in morbo consumat'; fuit tanti non revocare
promissum suum. Ad cenam, quia promisi, ibo, etiam 3.1
si frigus erit; non quidem, si nives cadent. Surgam
ad sponsalia, quia promisi, quamvis non concoxerim;
sed non, si febricitavero. Sponsum descendam, quia
promisi; sed non, si spondere me <in> incertum iubebis, 5
si fisco obligabis. Subest, inquam, tacita exceptio: si 4.1
potero, si debebo, si haec ita erunt. Effice, ut idem
status sit, cum exigis, qui fuit, cum promitterem: de-
stituere levitas erit. Si aliquid intervenit novi, quid
miraris, cum condicio promittentis mutata sit, muta- 5
tum esse consilium? eadem mihi omnia praesta, et
idem sum. Vadimonium promittimus, tamen deserti
non in omnes datur actio: deserentem vis maior excusat.