Crudelitatem privatorum quoque serviles manus 1.26.1.1
sub certo crucis periculo ultae sunt; tyrannorum gentes
populique et, quorum erat malum, et ei, quibus in-
minebat, excindere adgressi sunt. Aliquando sua prae-
sidia in ipsos consurrexerunt perfidiamque et inpietatem 5
et feritatem et, quidquid ab illis didicerant, in ipsos
exercuerunt. Quid enim potest quisquam ab eo sperare,
quem malum esse docuit? non diu nequitia adparet
nec, quantum iubetur, peccat. Sed puta esse tutam 2.1
crudelitatem, quale eius regnum est? non aliud quam
captarum urbium forma et terribiles facies publici
metus. Omnia maesta, trepida, confusa; voluptates
ipsae timentur; non convivia securi ineunt, in quibus 5
lingua sollicite etiam ebriis custodienda est, non specta-
cula, ex quibus materia criminis ac periculi quaeritur.
Adparentur licet magna inpensa et regiis opibus et
artificum exquisitis nominibus, quem tamen ludi in
carcere iuvent? Quod istud, di boni, malum est occi- 3.1
dere, saevire, delectari sono catenarum et civium capita
decidere, quocumque ventum est, multum sanguinis
fundere, adspectu suo terrere ac fugare? Quae alia
vita esset, si leones ursique regnarent, si serpentibus 5
in nos ac noxiosissimo cuique animali daretur potestas?
Illa rationis expertia et a nobis inmanitatis crimine 4.1
damnata abstinent suis, et tuta est etiam inter feras
similitudo: horum ne a necessariis quidem sibi rabies
temperat, sed externa suaque in aequo habet, quo plus se
exercitat, <eo incitat>ior. A singulorum deinde caedibus 5
in exitia gentium serpit et inicere tectis ignem, aratrum
vetustis urbibus inducere potentiam putat; et unum
occidi iubere aut alterum parum imperatorium credit;
nisi eodem tempore grex miserorum sub ictu stetit,
crudelitatem suam in ordinem coactam putat. Felicitas 5.1
illa multis salutem dare et ad vitam ab ipsa morte
revocare et mereri clementia civicam. Nullum orna-
mentum principis fastigio dignius pulchriusque est
quam illa corona ob cives servatos, non hostilia arma 5
detracta victis, non currus barbarorum sanguine cruenti,
non parta bello spolia. Haec divina potentia est gre-
gatim ac publice servare; multos quidem occidere et
indiscretos incendi ac ruinae potentia est.