SENECA LVCILIO SVO SALVTEM
|
|
Detrimentum iam dies sensit; resiluit aliquantum, ita
|
122.1.1
|
tamen ut liberale adhuc spatium sit si quis cum ipso, ut ita
|
|
dicam, die surgat. Officiosior meliorque si quis illum expectat
|
|
et lucem primam excipit: turpis qui alto sole semisomnus
|
|
iacet, cuius vigilia medio die incipit; et adhuc multis hoc
|
5
|
antelucanum est. Sunt qui officia lucis noctisque perverterint
|
2.1
|
nec ante diducant oculos hesterna graves crapula quam
|
|
adpetere nox coepit. Qualis illorum condicio dicitur quos
|
|
natura, ut ait Vergilius, pedibus nostris subditos e contrario
|
|
posuit,
|
5
|
nosque ubi primus equis Oriens adflavit anhelis,
|
|
illis sera rubens accendit lumina Vesper,
|
|
talis horum contraria omnibus non regio sed vita est. Sunt
|
3.1
|
quidam in eadem urbe antipodes qui, ut M. Cato ait, nec
|
|
orientem umquam solem viderunt nec occidentem. Hos tu
|
|
existimas scire quemadmodum vivendum sit, qui nesciunt
|
|
quando? Et hi mortem timent, in quam se vivi condiderunt?
|
5
|
tam infausti ominis quam nocturnae aves sunt. Licet in vino
|
|
unguentoque tenebras suas exigant, licet epulis et quidem
|
|
in multa fericula discoctis totum perversae vigiliae tempus
|
|
educant, non convivantur sed iusta sibi faciunt. Mortuis certe
|
|
interdiu parentatur. At mehercules nullus agenti dies longus
|
10
|
est. Extendamus vitam: huius et officium et argumentum
|
|
actus est. Circumscribatur nox et aliquid ex illa in diem
|
|
transferatur. Aves quae conviviis comparantur, ut inmotae
|
4.1
|
facile pinguescant, in obscuro continentur; ita sine ulla
|
|
exercitatione iacentibus tumor pigrum corpus invadit et †su-
|
|
perba umbra† iners sagina subcrescit. At istorum corpora qui
|
|
se tenebris dicaverunt foeda visuntur, quippe suspectior illis
|
5
|
quam morbo pallentibus color est: languidi et evanidi albent,
|
|
et in vivis caro morticina est. Hoc tamen minimum in illis
|
|
malorum dixerim: quanto plus tenebrarum in animo est! ille
|
|
in se stupet, ille caligat, invidet caecis. Quis umquam oculos
|
|
tenebrarum causa habuit?
|
10
|
Interrogas quomodo haec animo pravitas fiat aversandi
|
5.1
|
diem et totam vitam in noctem transferendi? Omnia vitia
|
|
contra naturam pugnant, omnia debitum ordinem deserunt;
|
|
hoc est luxuriae propositum, gaudere perversis nec tantum
|
|
discedere a recto sed quam longissime abire, deinde etiam e
|
5
|
contrario stare. Non videntur tibi contra naturam vivere
|
6.1
|
<qui> ieiuni bibunt, qui vinum recipiunt inanibus venis et ad
|
|
cibum ebrii transeunt? Atqui frequens hoc adulescentium
|
|
vitium est, qui vires excolunt <ut> in ipso paene balinei
|
|
limine inter nudos bibant, immo potent et sudorem quem
|
5
|
moverunt potionibus crebris ac ferventibus subinde destrin-
|
|
gant. Post prandium aut cenam bibere vulgare est; hoc
|
|
patres familiae rustici faciunt et verae voluptatis ignari:
|
|
merum illud delectat quod non innatat cibo, quod libere
|
|
penetrat ad nervos; illa ebrietas iuvat quae in vacuum venit.
|
10
|
Non videntur tibi contra naturam vivere qui commutant
|
7.1
|
cum feminis vestem? Non vivunt contra naturam qui spe-
|
|
ctant ut pueritia splendeat tempore alieno? Quid fieri crudelius
|
|
vel miserius potest? numquam vir erit, ut diu virum pati
|
|
possit? et cum illum contumeliae sexus eripuisse debuerat,
|
5
|
non ne aetas quidem eripiet? Non vivunt contra naturam qui
|
8.1
|
hieme concupiscunt rosam fomentoque aquarum calentium
|
|
et locorum apta mutatione bruma lilium [florem vernum]
|
|
exprimunt? Non vivunt contra naturam qui pomaria in
|
|
summis turribus serunt? quorum silvae in tectis domuum
|
5
|
ac fastigiis nutant, inde ortis radicibus quo inprobe cacumina
|
|
egissent? Non vivunt contra naturam qui fundamenta
|
|
thermarum in mari iaciunt et delicate natare ipsi sibi non
|
|
videntur nisi calentia stagna fluctu ac tempestate feriantur?
|
|
Cum instituerunt omnia contra naturae consuetudinem
|
9.1
|
velle, novissime in totum ab illa desciscunt. 'Lucet: somni
|
|
tempus est. Quies est: nunc exerceamur, nunc gestemur,
|
|
nunc prandeamus. Iam lux propius accedit: tempus est
|
|
cenae. Non oportet id facere quod populus; res sordida est
|
5
|
trita ac vulgari via vivere. Dies publicus relinquatur: pro-
|
|
prium nobis ac peculiare mane fiat.' Isti vero mihi defun-
|
10.1
|
ctorum loco sunt; quantulum enim a funere absunt et quidem
|
|
acerbo qui ad faces et cereos vivunt?
|
|
Hanc vitam agere eodem tempore multos meminimus,
|
|
inter quos et Acilium Butam praetorium, cui post patri-
|
5
|
monium ingens consumptum Tiberius paupertatem con-
|
|
fitenti 'sero' inquit 'experrectus es'. Recitabat Montanus
|
11.1
|
Iulius carmen, tolerabilis poeta et amicitia Tiberi notus et
|
|
frigore. Ortus et occasus libentissime inserebat; itaque cum
|
|
indignaretur quidam illum toto die recitasse et negaret
|
|
accedendum ad recitationes eius, Natta Pinarius ait: 'num-
|
5
|
quid possum liberalius agere? paratus sum illum audire ab
|
|
ortu ad occasum'. Cum hos versus recitasset
|
12.1
|
incipit ardentes Phoebus producere flammas,
|
|
spargere <se> rubicunda dies; iam tristis hirundo
|
|
argutis reditura cibos inmittere nidis
|
|
incipit et molli partitos ore ministrat,
|
5
|
Varus eques Romanus, M. Vinicii comes, cenarum bonarum
|
|
adsectator, quas inprobitate linguae merebatur, exclamavit
|
|
'incipit Buta dormire'. Deinde cum subinde recitasset
|
13.1
|
iam sua pastores stabulis armenta locarunt,
|
|
iam dare sopitis nox pigra silentia terris
|
|
incipit,
|
|
idem Varus inquit 'quid dicis? iam nox est? ibo et Butam
|
5
|
salutabo'.
|
|
Nihil erat notius hac eius vita in contrarium circumacta;
|
|
quam, ut dixi, multi eodem tempore egerunt. Causa autem
|
14.1
|
est ita vivendi quibusdam, non quia aliquid existiment no-
|
|
ctem ipsam habere iucundius, sed quia nihil iuvat solitum, et
|
|
gravis malae conscientiae lux est, et omnia concupiscenti aut
|
|
contemnenti prout magno aut parvo empta sunt fastidio est
|
5
|
lumen gratuitum. Praeterea luxuriosi vitam suam esse in ser-
|
|
monibus dum vivunt volunt; nam si tacetur, perdere se putant
|
|
operam. Itaque aliquotiens faciunt quod excitet famam. Multi
|
|
bona comedunt, multi amicas habent: ut inter istos nomen
|
|
invenias, opus est non tantum luxuriosam rem sed notabilem
|
10
|
facere; in tam occupata civitate fabulas vulgaris nequitia non
|
|
invenit. Pedonem Albinovanum narrantem audieramus (erat
|
15.1
|
autem fabulator elegantissimus) habitasse se supra domum
|
|
Sex. Papini. Is erat ex hac turba lucifugarum. 'Audio' inquit
|
|
'circa horam tertiam noctis flagellorum sonum. Quaero quid
|
|
faciat: dicitur rationes accipere. Audio circa horam sextam
|
5
|
noctis clamorem concitatum. Quaero quid sit: dicitur vocem
|
|
exercere. Quaero circa horam octavam noctis quid sibi ille
|
|
sonus rotarum velit: gestari dicitur. Circa lucem discurritur,
|
16.1
|
pueri vocantur, cellarii, coqui tumultuantur. Quaero quid
|
|
sit: dicitur mulsum et halicam poposcisse, a balneo exisse.
|
|
"Excedebat" inquit "huius diem cena." Minime; valde enim
|
|
frugaliter vivebat; nihil consumebat nisi noctem.' Itaque
|
5
|
Pedo dicentibus illum quibusdam avarum et sordidum 'vos'
|
|
inquit 'illum et lychnobium dicetis'.
|
|
Non debes admirari si tantas invenis vitiorum proprietates:
|
17.1
|
varia sunt, innumerabiles habent facies, conprendi eorum
|
|
genera non possunt. Simplex recti cura est, multiplex pravi,
|
|
et quantumvis novas declinationes capit. Idem moribus
|
|
evenit: naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt, exiguas
|
5
|
differentias habent; [his] distorti plurimum et omnibus et
|
|
inter se dissident. Causa tamen praecipua mihi videtur huius
|
18.1
|
morbi vitae communis fastidium. Quomodo cultu se a ceteris
|
|
distinguunt, quomodo elegantia cenarum, munditiis vehicu-
|
|
lorum, sic volunt separari etiam temporum dispositione.
|
|
Nolunt solita peccare quibus peccandi praemium infamia est.
|
5
|
Hanc petunt omnes isti qui, ut ita dicam, retro vivunt. Ideo,
|
19.1
|
Lucili, tenenda nobis via est quam natura praescripsit, nec
|
|
ab illa declinandum: illam sequentibus omnia facilia, expedita
|
|
sunt, contra illam nitentibus non alia vita est quam contra
|
|
aquam remigantibus. Vale.
|
5
|