| SENECA LVCILIO SVO SALVTEM | |
| Liquere hoc tibi, Lucili, scio, neminem posse beate vivere, | 16.1.1 |
| ne tolerabiliter quidem, sine sapientiae studio, et beatam | |
| vitam perfecta sapientia effici, ceterum tolerabilem etiam | |
| inchoata. Sed hoc quod liquet firmandum et altius cotidiana | |
| meditatione figendum est: plus operis est in eo ut proposita | 5 |
| custodias quam ut honesta proponas. Perseverandum est et | |
| adsiduo studio robur addendum, donec bona mens sit quod | |
| bona voluntas est. | |
| Itaque <non opus est> tibi apud me pluribus verbis aut | 2.1 |
| adfirmatione tam longa: intellego multum te profecisse. Quae | |
| scribis unde veniant scio; non sunt ficta nec colorata. Dicam | |
| tamen quid sentiam: iam de te spem habeo, nondum fiduciam. | |
| Tu quoque idem facias volo: non est quod tibi cito et facile | 5 |
| credas. Excute te et varie scrutare et observa; illud ante | |
| omnia vide, utrum in philosophia an in ipsa vita profeceris. | |
| Non est philosophia populare artificium nec ostentationi | 3.1 |
| paratum; non in verbis sed in rebus est. Nec in hoc adhibetur, | |
| ut cum aliqua oblectatione consumatur dies, ut dematur otio | |
| nausia: animum format et fabricat, vitam disponit, actiones | |
| regit, agenda et omittenda demonstrat, sedet ad gubernacu- | 5 |
| lum et per ancipitia fluctuantium derigit cursum. Sine hac | |
| nemo intrepide potest vivere, nemo secure; innumerabilia | |
| accidunt singulis horis quae consilium exigant, quod ab hac | |
| petendum est. Dicet aliquis, 'quid mihi prodest philosophia, | 4.1 |
| si fatum est? quid prodest, si deus rector est? quid prodest, | |
| si casus imperat? Nam et mutari certa non possunt et nihil | |
| praeparari potest adversus incerta, sed aut consilium meum | |
| occupavit deus decrevitque quid facerem, aut consilio meo | 5 |
| nihil fortuna permittit.' Quidquid est ex his, Lucili, vel si | 5.1 |
| omnia haec sunt, philosophandum est; sive nos inexorabili | |
| lege fata constringunt, sive arbiter deus universi cuncta dis- | |
| posuit, sive casus res humanas sine ordine inpellit et iactat, | |
| philosophia nos tueri debet. Haec adhortabitur ut deo libenter | 5 |
| pareamus, ut fortunae contumaciter; haec docebit ut deum | |
| sequaris, feras casum. Sed non est nunc in hanc disputationem | 6.1 |
| transeundum, quid sit iuris nostri si providentia in imperio | |
| est, aut si fatorum series inligatos trahit, aut si repentina ac | |
| subita dominantur: illo nunc revertor, ut te moneam et | |
| exhorter ne patiaris impetum animi tui delabi et refrigescere. | 5 |
| Contine illum et constitue, ut habitus animi fiat quod est | |
| impetus. | |
| Iam ab initio, si te bene novi, circumspicies quid haec | 7.1 |
| epistula munusculi adtulerit: excute illam, et invenies. Non | |
| est quod mireris animum meum: adhuc de alieno liberalis | |
| sum. Quare autem alienum dixi? quidquid bene dictum est | |
| ab ullo meum est. Istuc quoque ab Epicuro dictum est: 'si | 5 |
| ad naturam vives, numquam eris pauper; si ad opiniones, | |
| numquam eris dives'. Exiguum natura desiderat, opinio | 8.1 |
| immensum. Congeratur in te quidquid multi locupletes | |
| possederant; ultra privatum pecuniae modum fortuna te | |
| provehat, auro tegat, purpura vestiat, eo deliciarum opumque | |
| perducat ut terram marmoribus abscondas; non tantum | 5 |
| habere tibi liceat sed calcare divitias; accedant statuae et | |
| picturae et quidquid ars ulla luxuriae elaboravit: maiora | |
| cupere ab his disces. Naturalia desideria finita sunt: ex falsa | 9.1 |
| opinione nascentia ubi desinant non habent; nullus enim | |
| terminus falso est. Via eunti aliquid extremum est: error | |
| immensus est. Retrahe ergo te a vanis, et cum voles scire | |
| quod petes, utrum naturalem habeat an caecam cupiditatem, | 5 |
| considera num possit alicubi consistere: si longe progresso | |
| semper aliquid longius restat, scito id naturale non esse. Vale. |