LIBER QVINTVS
SENECA LVCILIO SVO SALVTEM
  Iam tibi iste persuasit virum se bonum esse? Atqui vir 42.1.1
bonus tam cito nec fieri potest nec intellegi. Scis quem nunc
virum bonum dicam? hunc secundae notae; nam ille alter
fortasse tamquam phoenix semel anno quingentesimo nasci-
tur. Nec est mirum ex intervallo magna generari: mediocria 5
et in turbam nascentia saepe fortuna producit, eximia vero
ipsa raritate commendat. Sed iste multum adhuc abest ab 2.1
eo quod profitetur; et si sciret quid esset vir bonus, nondum
esse se crederet, fortasse etiam fieri posse desperaret. 'At
male existimat de malis.' Hoc etiam mali faciunt, nec ulla
maior poena nequitiaest quam quod sibi ac suis displicet. 5
'At odit eos qui subita et magna potentia inpotenter utun- 3.1
tur.' Idem faciet cum idem potuerit. Multorum quia in-
becilla sunt latent vitia, non minus ausura cum illis vires
suae placuerint quam illa quae iam felicitas aperuit. Instru-
menta illis explicandae nequitiae desunt. Sic tuto serpens 4.1
etiam pestifera tractatur dum riget frigore: non desunt tunc
illi venena sed torpent. Multorum crudelitas et ambitio et
luxuria, ut paria pessimis audeat, fortunae favore deficitur.
Eadem velle [subaudi si] cognosces: da posse quantum volunt. 5
Meministi, cum quendam adfirmares esse in tua potestate, 5.1
dixisse me volaticum esse ac levem et te non pedem eius
tenere sed pinnam? Mentitus sum: pluma tenebatur, quam
remisit et fugit. Scis quos postea tibi exhibuerit ludos, quam
multa in caput suum casura temptaverit. Non videbat se per 5
aliorum pericula in suum ruere; non cogitabat quam onerosa
essent quae petebat, etiam si supervacua non essent.
  Hoc itaque in his quae adfectamus, ad quae labore magno 6.1
contendimus, inspicere debemus, aut nihil in illis commodi
esse aut plus incommodi: quaedam supervacua sunt, quae-
dam tanti non sunt. Sed hoc non pervidemus et gratuita
nobis videntur quae carissime constant. Ex eo licet stupor 7.1
noster appareat, quod ea sola putamus emi pro quibus
pecuniam solvimus, ea gratuita vocamus pro quibus nos ipsos
inpendimus. Quae emere nollemus si domus nobis nostra
pro illis esset danda, si amoenum aliquod fructuosumve 5
praedium, ad ea paratissimi sumus pervenire cum sollicitu-
dine, cum periculo, cum iactura pudoris et libertatis et
temporis; adeo nihil est cuique se vilius. Idem itaque in 8.1
omnibus consiliis rebusque faciamus quod solemus facere quo-
tiens ad institorem alicuius mercis accessimus: videamus hoc
quod concupiscimus quanti deferatur. Saepe maximum pre-
tium est pro quo nullum datur. Multa possum tibi ostendere 5
quae adquisita acceptaque libertatem nobis extorserint;
nostri essemus, si ista nostra non essent. Haec ergo tecum 9.1
ipse versa, non solum ubi de incremento agetur, sed etiam
ubi de iactura. 'Hoc periturum est.' Nempe adventicium
fuit; tam facile sine isto vives quam vixisti. Si diu illud
habuisti, perdis postquam satiatus es; si non diu, perdis 5
antequam adsuescas. 'Pecuniam minorem habebis.' Nempe
et molestiam. 'Gratiam minorem.' Nempe et invidiam. Cir- 10.1
cumspice ista quae nos agunt in insaniam, quae cum pluri-
mis lacrimis amittimus: scies non damnum in iis molestum
esse, sed opinionem damni. Nemo illa perisse sentit sed
cogitat. Qui se habet nihil perdidit: sed quoto cuique habere 5
se contigit? Vale.