LIBER NONVS
|
|
Asperat Aonios rabies audita cruenti
|
9.1
|
Tydeos; ipsi etiam minus ingemuere iacentem
|
|
Inachidae, culpantque uirum et rupisse queruntur
|
|
fas odii; quin te, diuum implacidissime, quamquam
|
|
praecipuum tunc caedis opus, Gradiue, furebas,
|
5
|
offensum uirtute ferunt, nec comminus ipsum
|
|
ora sed et trepidos alio torsisse iugales.
|
|
ergo profanatum Melanippi funus acerbo
|
|
uulnere non aliis ultum Cadmeia pubes
|
|
insurgunt stimulis, quam si turbata sepulcris
|
10
|
ossa patrum monstrisque datae crudelibus urnae.
|
|
accendit rex ipse super: 'quisquamne Pelasgis
|
|
mitis adhuc hominemque gerit? iam morsibus uncis
|
|
(pro furor! usque adeo tela exatiauimus?) artus
|
|
dilacerant. nonne Hyrcanis bellare putatis
|
15
|
tigribus, aut saeuos Libyae contra ire leones?
|
|
et nunc ille iacet (pulchra o solacia leti!)
|
|
ore tenens hostile caput, dulcique nefandus
|
|
inmoritur tabo; nos ferrum inmite facesque:
|
|
illis nuda odia, et feritas iam non eget armis.
|
20
|
sic pergant rabidi claraque hac laude fruantur,
|
|
dum uideas haec, summe pater. sed enim hiscere campos
|
|
conquesti terraeque fugam mirantur; an istos
|
|
uel sua portet humus?' magno sic fatus agebat
|
|
procursu fremituque uiros, furor omnibus idem
|
25
|
Tydeos inuisi spoliis raptoque potiri
|
|
corpore. non aliter subtexunt astra cateruae
|
|
incestarum auium, longe quibus aura nocentem
|
|
aera desertasque tulit sine funere mortes;
|
|
illo auidae cum uoce ruunt, sonat arduus aether
|
30
|
plausibus, et caelo uolucres cessere minores.
|
|
Fama per Aonium rapido uaga murmure campum
|
|
spargitur in turmas (solito pernicior index
|
|
cum lugenda refert), donec, cui maxima fando
|
|
damna uehit, trepidas lapsa est Polynicis ad aures.
|
35
|
deriguit iuuenis lacrimaeque haesere paratae
|
|
et cunctata fides: nimium nam cognita uirtus
|
|
Oenidae credi letum suadetque uetatque.
|
|
sed postquam haud dubio clades auctore reperta est,
|
|
nox oculos mentemque rapit; tum sanguine fixo
|
40
|
membra simul, simul arma ruunt: madet ardua fletu
|
|
iam galea atque ocreae clipeum excepere cadentem.
|
|
it maestus genua aegra trahens hastamque sequentem,
|
|
uulneribus ceu mille grauis totosque per artus
|
|
saucius: absistunt socii monstrantque gementes.
|
45
|
tandem ille abiectis, uix quae portauerat, armis
|
|
nudus in egregii uacuum iam corpus amici
|
|
procidit et tali lacrimas cum uoce profudit:
|
|
'hasne tibi, armorum spes o suprema meorum,
|
|
Oenide, grates, haec praemia digna rependi,
|
50
|
funus ut inuisa Cadmi tellure iaceres
|
|
sospite me? nunc exul ego aeternumque fugatus,
|
|
quando alius misero ac melior mihi frater ademptus.
|
|
nec iam sortitus ueteres regnique nocentis
|
|
periurum diadema peto: quo gaudia tanti
|
55
|
empta mihi aut sceptrum quod non tua dextera tradet?
|
|
ite, uiri, solumque fero me linquite fratri:
|
|
nil opus arma ultra temptare et perdere mortes;
|
|
ite, precor; quid iam dabitis mihi denique maius?
|
|
Tydea consumpsi! quanam hoc ego morte piabo?
|
60
|
o socer, o Argi! et primae bona iurgia noctis
|
|
alternaeque manus et, longi pignus amoris,
|
|
ira breuis! non me ense tuo tunc, maxime Tydeu,
|
|
(et poteras) nostri mactatum in limine Adrasti!
|
|
quin etiam Thebas me propter et impia fratris
|
65
|
tecta libens, unde haud alius remeasset, adisti,
|
|
ceu tibimet sceptra et proprios laturus honores.
|
|
iam Telamona pium, iam Thesea fama tacebat.
|
|
qualis et ecce iaces! quae primum uulnera mirer?
|
|
quis tuus hic, quis ab hoste cruor? quae te agmina quiue
|
70
|
innumeri strauere globi? (num fallor?) et ipse
|
|
inuidit pater et tota Mars impulit hasta.'
|
|
sic ait, et maerens etiamnum lubrica tabo
|
|
ora uiri terget lacrimis dextraque reponit.
|
|
'tune meos hostes hucusque exosus, et ultra
|
75
|
sospes ego?' exuerat uagina turbidus ensem
|
|
aptabatque neci: comites tenuere, socerque
|
|
castigat bellique uices ac fata reuoluens
|
|
solatur tumidum, longeque a corpore caro
|
|
paulatim, unde dolor letique animosa uoluntas,
|
80
|
amouet ac tacite ferrum inter uerba reponit.
|
|
ducitur amisso qualis consorte laborum
|
|
deserit inceptum media inter iugera sulcum
|
|
taurus iners colloque iugum deforme remisso
|
|
parte trahit, partem lacrimans sustentat arator.
|
85
|
ecce autem hortatus Eteoclis et arma secuti,
|
|
lecta manus, iuuenes, quos nec Tritonia bello,
|
|
nec prope conlata spreuisset cuspide Mauors,
|
|
aduentant; contra, conlecta ut pectora parmae
|
|
fixerat atque hastam longe protenderat, haeret
|
90
|
arduus Hippomedon: ceu fluctibus obuia rupes,
|
|
cui neque de caelo metus et fracta aequora cedunt,
|
|
stat cunctis inmota minis, fugit ipse rigentem
|
|
pontus et ex alto miserae nouere carinae.
|
|
tunc prior Aonides (ualidam simul eligit hastam):
|
95
|
'non pudet hos manes, haec infamantia bellum
|
|
funera dis coram et caelo inspectante tueri?
|
|
scilicet egregius sudor memorandaque uirtus
|
|
hanc tumulare feram, ne non maerentibus Argos
|
|
exequiis lacrimandus eat mollique feretro
|
100
|
infandam eiectans saniem! dimittite curam.
|
|
nullae illum uolucres, nulla impia monstra nec ipse,
|
|
si demus, pius ignis edat.' nec plura, sed ingens
|
|
intorquet iaculum, duro quod in aere moratum
|
|
transmissumque tamen clipei stetit orbe secundo.
|
105
|
inde Pheres acerque Lycus; sed cassa Pheretis
|
|
hasta redit, Lycus excelso terrore comantem
|
|
perstringit galeam: conuulsae cuspide longe
|
|
diffugere iubae patuitque ingloria cassis.
|
|
ipse nec ire retro, nec in obuia concitus arma
|
110
|
exilit, inque eadem sese uestigia semper
|
|
obuersus cunctis profert recipitque, nec umquam
|
|
longius indulget dextrae motusque per omnes
|
|
corpus amat, corpus seruans circumque supraque
|
|
uertitur. imbellem non sic amplexa iuuencum
|
115
|
infestante lupo tunc primum feta tuetur
|
|
mater et ancipiti circumfert cornua gyro;
|
|
ipsa nihil metuens sexusque oblita minoris
|
|
spumat et ingentes imitatur femina tauros.
|
|
tandem intermissa iaculantum nube potestas
|
120
|
reddere tela fuit; iamque et Sicyonius Alcon
|
|
uenerat auxilio, Pisaeaque praepetis Idae
|
|
turma subit cuneumque replent. his laetus in hostes
|
|
Lernaeam iacit ipse trabem; uolat illa sagittis
|
|
aequa fuga mediumque nihil cunctata Politen
|
125
|
transabit et iuncti clipeum cauat improba Mopsi.
|
|
Phocea tum Cydona Tanagraeumque Phalantum
|
|
atque Erycem, hunc retro conuersum et tela petentem,
|
|
dum spes nulla necis, crinito a uertice figit:
|
|
faucibus ille cauis hastam non ore receptam
|
130
|
miratur moriens, pariterque et murmure plenus
|
|
sanguis et expulsi salierunt cuspide dentes.
|
|
ausus erat furto dextram iniectare Leonteus,
|
|
pone uiros atque arma latens, positumque trahebat
|
|
prenso crine caput: uidit, quamquam undique crebrae,
|
135
|
Hippomedon, ante ora minae, saeuoque proteruam
|
|
abstulit ense manum; simul increpat: 'hanc tibi Tydeus,
|
|
Tydeus ipse rapit; post et confecta uirorum
|
|
fata time magnosque miser fuge tangere manes!'
|
|
ter Cadmea phalanx toruum abduxere cadauer,
|
140
|
ter retrahunt Danai: Siculi uelut anxia puppis
|
|
seditione maris nequiquam obstante magistro
|
|
errat et auerso redit in uestigia uelo.
|
|
non ibi Sidoniae ualuissent pellere coepto
|
|
Hippomedonta manus, non illum impacta mouerent
|
145
|
tormenta oppositum, formidatique superbis
|
|
turribus impulsus temptato umbone redissent.
|
|
sed memor Elysii regis noxasque recensens
|
|
Tydeos in medios astu subit impia campos
|
|
Tisiphone: sensere acies subitusque cucurrit
|
150
|
sudor equis sudorque uiris, quamquam ore remisso
|
|
Inachium fingebat Halyn, nusquam impius ignis
|
|
uerberaque, et iussi tenuere silentia crines.
|
|
arma gerit iuxtaque feri latus Hippomedontis
|
|
blanda genas uocemque uenit, tamen ille loquentis
|
155
|
extimuit uultus admiraturque timorem.
|
|
illa autem lacrimans, 'tu nunc' ait 'inclute, frustra
|
|
exanimes socios inhumataque corpora Graium
|
|
(scilicet is nobis metus, aut iam cura sepulcri?)
|
|
protegis; ipse manu Tyria tibi captus Adrastus
|
160
|
raptatur, teque ante alios, te uoce manuque
|
|
inuocat; heu qualem lapsare in sanguine uidi,
|
|
exutum canos lacero diademate crines!
|
|
nec procul hinc, aduerte oculos: ubi plurimus ille
|
|
puluis, ubi ille globus.' paulum stetit anxius heros
|
165
|
librabatque metus; premit aspera uirgo: 'quid haeres?
|
|
imus? an hi retinent manes, et uilior ille
|
|
qui superest?' miserum sociis opus et sua mandat
|
|
proelia et unanimi uadit desertor amici,
|
|
respiciens tamen et reuocent si forte paratus.
|
170
|
inde legens turbata trucis uestigia diuae
|
|
huc illuc frustra ruit auius, impia donec
|
|
Eumenis ex oculis reiecta caerula parma
|
|
fugit et innumeri galeam rupere cerastae.
|
|
aspicit infelix discussa nube quietos
|
175
|
Inachidas currumque nihil metuentis Adrasti.
|
|
et Tyrii iam corpus habent, iam gaudia magnae
|
|
testantur uoces, uictorque ululatus aderrat
|
|
auribus occultoque ferit praecordia luctu.
|
|
ducitur hostili (pro dura potentia fati!)
|
180
|
Tydeus ille solo, modo cui Thebana sequenti
|
|
agmina, siue gradus seu frena effunderet, ingens
|
|
limes utrimque datus; nusquam arma, manusque quiescunt;
|
|
nulla uiri feritas: iuuat ora rigentia leto
|
|
et formidatos impune lacessere uultus.
|
185
|
hic amor, hoc una timidi fortesque sequuntur
|
|
nobilitare manus, infectaque sanguine tela
|
|
coniugibus seruant paruisque ostendere natis.
|
|
sic ubi Maura diu populatum rura leonem,
|
|
quem propter clausique greges uigilantque magistri,
|
190
|
pastorum lassae debellauere cohortes:
|
|
gaudet ager, magno subeunt clamore coloni,
|
|
praecerpuntque iubas inmaniaque ora recludunt
|
|
damnaque commemorant, seu iam sub culmine fixus
|
|
excubat, antiquo seu pendet gloria luco.
|
195
|
at ferus Hippomedon quamquam iam sentit inane
|
|
auxilium et seram rapto pro corpore pugnam,
|
|
it tamen et caecum rotat inreuocabilis ensem,
|
|
uix socios hostesque, nihil dum tardet euntem,
|
|
secernens; sed caede noua iam lubrica tellus
|
200
|
armaque seminecesque uiri currusque soluti
|
|
impediunt laeuumque femur, quod cuspide fixum
|
|
regis Echionii, sed dissimulauerat ardens,
|
|
siue ibi nescierat. maestum uidet Hoplea tandem;
|
|
Tydeos hic magni fidus comes et modo frustra
|
205
|
armiger alipedem prona ceruice tenebat
|
|
fatorum ignarum domini solumque frementem
|
|
quod uacet inque acies audentior ille pedestres.
|
|
hunc aspernantem tumido noua pondera tergo
|
|
(unam quippe manum domitis expertus ab annis)
|
210
|
corripit adfaturque: 'quid o noua fata recusas,
|
|
infelix sonipes? nusquam tibi dulce superbi
|
|
regis onus; non iam Aetolo satiabere campo
|
|
gaudentemque iubam per stagna Acheloia solues.
|
|
quod superest, caros, i, saltem ulciscere manes
|
215
|
aut sequere; extorrem neu tu quoque laeseris umbram
|
|
captiuus tumidumque equitem post Tydea portes.'
|
|
audisse accensumque putes: hoc fulmine raptum
|
|
abstulit et similes minus indignatur habenas.
|
|
semifer aeria talis Centaurus ab Ossa
|
220
|
desilit in ualles: ipsum nemora alta tremescunt,
|
|
campus equum. trepidi cursu glomerantur anhelo
|
|
Labdacidae, premit ille super, necopinaque ferro
|
|
colla metens linquit truncos post terga cadentes.
|
|
uentum erat ad fluuium; solito tunc plenior alueo
|
225
|
(signa mali) magna se mole Ismenos agebat.
|
|
illa breuis requies, illo timida agmina lassam
|
|
de campis egere fugam; stupet hospita belli
|
|
unda uiros claraque armorum incenditur umbra.
|
|
insiluere uadis, magnoque fragore solutus
|
230
|
agger et aduersae latuerunt puluere ripae.
|
|
ille quoque hostiles saltu maiore per undas
|
|
inruit attonitis (longum dimittere habenas)
|
|
sicut erat, tantum uiridi defixa parumper
|
|
caespite populeo commendat spicula trunco.
|
235
|
tunc uero exanimes tradunt rapientibus ultro
|
|
arma uadis: alii demissa casside, quantum
|
|
tendere conatus animae ualuere sub undis,
|
|
turpe latent; multi fluuium transmittere nando
|
|
adgressi, sed uincla tenent laterique repugnat
|
240
|
balteus et madidus deducit pectora thorax.
|
|
qualis caeruleis tumido sub gurgite terror
|
|
piscibus, arcani quotiens deuexa profundi
|
|
scrutantem delphina uident; fugit omnis in imos
|
|
turba lacus uiridesque metu stipantur in algas;
|
245
|
nec prius emersi quam summa per aequora flexus
|
|
emicet et uisis malit certare carinis:
|
|
talis agit sparsos, mediisque in fluctibus heros
|
|
frena manu pariter, pariter regit arma, pedumque
|
|
remigio sustentat equum; consuetaque campo
|
250
|
fluctuat et mersas leuis ungula quaerit harenas.
|
|
sternit Iona Chromis, Chromin Antiphos, Antiphon Hypseus,
|
|
Hypseus Astyagen euasurumque relicto
|
|
amne Linum, ni fata uetent et stamine primo
|
|
ablatum tellure mori. premit agmina Thebes
|
255
|
Hippomedon, turbat Danaos Asopius Hypseus:
|
|
amnis utrumque timet, crasso uada mutat uterque
|
|
sanguine, et e fluuio neutri fatale reuerti.
|
|
iam laceri pronis uoluuntur cursibus artus
|
|
oraque et abscisae redeunt in pectora dextrae,
|
260
|
spicula iam clipeosque leues arcusque remissos
|
|
unda uehit, galeasque uetant descendere cristae:
|
|
summa uagis late sternuntur flumina telis,
|
|
ima uiris; illic luctantur corpora leto,
|
|
efflantesque animas retro premit obuius amnis.
|
265
|
flumineam rapiente uado puer Argipus ulmum
|
|
prenderat, insignes umeros ferus ense Menoeceus
|
|
amputat; ille cadens, nondum conamine adempto,
|
|
truncus in excelsis spectat sua bracchia ramis.
|
|
Hypseos hasta Sagen ingenti uulnere mersit,
|
270
|
ille manet fundo, rediit pro corpore sanguis.
|
|
desiluit ripis fratrem rapturus Agenor,
|
|
heu miser et tenuit, sed saucius ille leuantem
|
|
degrauat amplexu: poterat resolutus Agenor
|
|
emersisse uadis, piguit sine fratre reuerti.
|
275
|
surgentem dextra Capetum uulnusque minantem
|
|
sorbebat rapidus nodato gurgite uertex;
|
|
iam uultu, iam crine latet, iam dextera nusquam,
|
|
ultimus abruptas ensis descendit in undas.
|
|
mille modis leti miseros mors una fatigat.
|
280
|
induit a tergo Mycalesia cuspis Agyrten;
|
|
respexit: nusquam auctor erat, sed concita tractu
|
|
gurgitis effugiens inuenerat hasta cruorem.
|
|
figitur et ualidos sonipes Aetolus in armos
|
|
exiluitque alte ui mortis et aera pendens
|
285
|
uerberat; haud tamen est turbatus fulmine ductor,
|
|
sed miseratur equum magnoque ex uulnere telum
|
|
exuit ipse gemens et sponte remisit habenas.
|
|
inde pedes repetit pugnas gressuque manuque
|
|
certior, et segnem Nomium fortemque Mimanta
|
290
|
Thisbaeumque Lichan Anthedoniumque Lycetum
|
|
continuat ferro geminisque e fratribus unum
|
|
Thespiaden; eadem poscenti fata Panemo:
|
|
'uiue superstes' ait 'diraeque ad moenia Thebes
|
|
solus abi miseros non decepture parentes.
|
295
|
di bene quod pugnas rapidum deiecit in amnem
|
|
sanguinea Bellona manu: trahit unda timentes
|
|
gurgite gentili, nuda nec flebilis umbra
|
|
stridebit uestros Tydeus inhumatus ad ignes;
|
|
ibitis aequoreis crudelia pabula monstris,
|
300
|
illum terra uehit suaque in primordia soluet.'
|
|
sic premit aduersos et acerbat uulnera dictis;
|
|
ac nunc ense furit, nunc tela natantia captans
|
|
ingerit: innuptae comitem Therona Dianae,
|
|
ruricolamque Gyan cum fluctiuago Ergino,
|
305
|
intonsumque Hersen, contemptoremque profundi
|
|
Crethea nimbosam qui saepe Caphereos arcem
|
|
Euboicasque hiemes parua transfugerat alno—
|
|
quid non fata queant? traiectus pectora ferro
|
|
uoluitur in fluctus, heu cuius naufragus undae!
|
310
|
te quoque sublimi tranantem flumina curru,
|
|
dum socios, Pharsale, petis, resupinat ademptis
|
|
Dorica cuspis equis; illos uiolentia saeui
|
|
gurgitis infelixque iugi concordia mergit.
|
|
nunc age, quis tumidis magnum expugnauerit undis
|
315
|
Hippomedonta labor, cur ipse excitus in arma
|
|
Ismenos, doctae nosse indulgete sorores:
|
|
uestrum opus ire retro et senium depellere famae.
|
|
gaudebat Fauno nymphaque Ismenide natus
|
|
maternis bellare tener Crenaeus in undis,
|
320
|
Crenaeus, cui prima dies in gurgite fido
|
|
et natale uadum et uirides cunabula ripae.
|
|
ergo ratus nihil Elysias ibi posse Sorores,
|
|
laetus adulantem nunc hoc, nunc margine ab illo
|
|
transit auum, leuat unda gradus, seu defluus ille,
|
325
|
siue obliquus eat; nec cum subit obuius ullas
|
|
stagna dedere moras pariterque reuertitur amnis.
|
|
non Anthedonii tegit hospitis inguina pontus
|
|
blandior, aestiuo nec se magis aequore Triton
|
|
exerit, aut carae festinus ad oscula matris
|
330
|
cum remeat tardumque ferit delphina Palaemon.
|
|
arma decent umeros, clipeusque insignis et auro
|
|
lucidus Aoniae caelatur origine gentis.
|
|
Sidonis hic blandi per candida terga iuuenci,
|
|
iam secura maris, teneris iam cornua palmis
|
335
|
non tenet, extremis adludunt aequora plantis;
|
|
ire putes clipeo fluctusque secare iuuencum.
|
|
adiuuat unda fidem pelago, nec discolor amnis.
|
|
tunc audax pariter telis et uoce proterua
|
|
Hippomedonta petit: 'non haec fecunda ueneno
|
340
|
Lerna, nec Herculeis haustae serpentibus undae:
|
|
sacrum amnem, sacrum (et miser experiere!) deumque
|
|
altrices inrumpis aquas.' nihil ille, sed ibat
|
|
comminus; opposuit cumulo se densior amnis
|
|
tardauitque manum; uulnus tamen illa retentum
|
345
|
pertulit atque animae tota in penetralia sedit.
|
|
horruit unda nefas, siluae fleuistis utraeque,
|
|
et grauiora cauae sonuerunt murmura ripae.
|
|
ultimus ille sonus moribundo emersit ab ore,
|
|
'mater!', in hanc miseri ceciderunt flumina uocem.
|
350
|
at genetrix coetu glaucarum cincta sororum
|
|
protinus icta malo uitrea de ualle solutis
|
|
exiluit furibunda comis, ac uerbere crebro
|
|
oraque pectoraque et uiridem scidit horrida uestem.
|
|
utque erupit aquis iterumque iterumque trementi
|
355
|
ingeminat 'Crenaee' sono: nusquam ille, sed index
|
|
desuper (a miserae nimium noscenda parenti!)
|
|
parma natat; iacet ipse procul, qua mixta supremum
|
|
Ismenon primi mutant confinia ponti.
|
|
fluctiuagam sic saepe domum madidosque penates
|
360
|
Alcyone deserta gemit, cum pignora saeuus
|
|
Auster et algentes rapuit Thetis inuida nidos.
|
|
mergitur orba iterum, penitusque occulta sub undis
|
|
limite non uno, liquidum qua subter eunti
|
|
lucet iter, miseri nequiquam funera nati
|
365
|
uestigat plangitque tamen; saepe horridus amnis
|
|
obstat, et obducto caligant sanguine uisus.
|
|
illa tamen praeceps in tela offendit et enses
|
|
scrutaturque manu galeas et prona reclinat
|
|
corpora; nec ponto summota intrabat amaram
|
370
|
Dorida, possessum donec iam fluctibus altis
|
|
Nereidum miserata cohors ad pectora matris
|
|
impulit. illa manu ceu uiuum amplexa reportat
|
|
insternitque toris riparum atque umida siccat
|
|
mollibus ora comis, atque haec ululatibus addit:
|
375
|
'hoc tibi semidei munus tribuere parentes
|
|
nec mortalis auus? sic nostro in gurgite regnas?
|
|
mitior heu misero discors alienaque tellus,
|
|
mitior unda maris, quae iuxta flumina corpus
|
|
rettulit et miseram uisa expectasse parentem.
|
380
|
hine mei uultus? haec torui lumina patris?
|
|
hi crines undantis aui? tu nobile quondam
|
|
undarum nemorumque decus, quo sospite maior
|
|
diua et Nympharum longe regina ferebar.
|
|
heu ubinam ille frequens modo circa limina matris
|
385
|
ambitus orantesque tibi seruire Napaeae?
|
|
cur nunc te, melius saeuo mansura profundo,
|
|
amplexu misero tumulis, Crenaee, reporto
|
|
non mihi? nec tantae pudet heu miseretque ruinae,
|
|
dure parens? quae te alta et ineluctabilis imo
|
390
|
condidit amne palus, quo nec tam cruda nepotis
|
|
funera nec nostri ualeant perrumpere planctus?
|
|
ecce furit iactatque tuo se in gurgite maior
|
|
Hippomedon, illum ripaeque undaeque tremescunt,
|
|
illius impulsu nostrum bibit unda cruorem:
|
395
|
tu piger et trucibus facilis seruire Pelasgis.
|
|
ad cineres saltem supremaque iusta tuorum
|
|
saeue ueni non hic solum accensure nepotem.'
|
|
his miscet planctus multumque indigna cruentat
|
|
pectora, caeruleae referunt lamenta sorores:
|
400
|
qualiter Isthmiaco nondum Nereida portu
|
|
Leucothean planxisse ferunt, dum pectore anhelo
|
|
frigidus in matrem saeuum mare respuit infans.
|
|
at pater arcano residens Ismenos in antro,
|
|
unde aurae nubesque bibunt atque imbrifer arcus
|
405
|
pascitur et Tyrios melior uenit annus in agros,
|
|
ut lamenta procul, quamquam obstrepit ipse, nouosque
|
|
accepit natae gemitus, leuat aspera musco
|
|
colla grauemque gelu crinem, ceciditque soluta
|
|
pinus adulta manu dimissaque uoluitur urna.
|
410
|
illum per ripas annoso scrupea limo
|
|
ora exertantem siluae fluuiique minores
|
|
mirantur: tantus tumido de gurgite surgit,
|
|
spumosum attollens apicem lapsuque sonoro
|
|
pectora caeruleae riuis manantia barbae.
|
415
|
obuia cognatos gemitus casumque nepotis
|
|
Nympharum docet una patrem monstratque cruentum
|
|
auctorem dextramque premit: stetit arduus alto
|
|
amne, manuque genas et nexa uirentibus uluis
|
|
cornua concutiens sic turbidus ore profundo
|
420
|
incipit: 'huncne mihi, superum regnator, honorem
|
|
quod totiens hospesque tuis et conscius actis
|
|
(nec memorare timor) falsa nunc improba fronte
|
|
cornua, nunc uetitam currus disiungere Phoeben,
|
|
dotalesque rogos deceptaque fulmina uidi
|
425
|
praecipuosque alui natorum? an uilis et illis
|
|
gratia? ad hunc certe repsit Tirynthius amnem,
|
|
hac tibi flagrantem Bromium restinximus unda.
|
|
aspice quas fluuio caedes, quae funera portem
|
|
continuus telis alioque adopertus aceruo.
|
430
|
omne uadum belli series tenet, omnis anhelat
|
|
unda nefas, subterque animae supraque recentes
|
|
errant et geminas iungunt caligine ripas.
|
|
ille ego clamatus sacris ululatibus amnis,
|
|
qui molles thyrsos Baccheaque cornua puro
|
435
|
fonte lauare feror, stipatus caedibus artas
|
|
in freta quaero uias; non Strymonos impia tanto
|
|
stagna cruore natant, non spumifer altius Hebrus
|
|
Gradiuo bellante rubet. nec te admonet altrix
|
|
unda tuasque manus, iam pridem oblite parentum
|
440
|
Liber? an Eous melius pacatur Hydaspes?
|
|
at tu, qui tumidus spoliis et sanguine gaudes
|
|
insontis pueri, non hoc ex amne potentem
|
|
Inachon aut saeuas uictor reuehere Mycenas,
|
|
ni mortalis ego et tibi ductus ab aethere sanguis.'
|
445
|
sic ait infrendens et sponte furentibus undis
|
|
signa dedit: mittit gelidus montana Cithaeron
|
|
auxilia antiquasque niues et pabula brumae
|
|
ire iubet; frater tacitas Asopos eunti
|
|
conciliat uires et hiulcis flumina uenis
|
450
|
suggerit. ipse cauae scrutatur uiscera terrae
|
|
stagnaque torpentesque lacus pigrasque paludes
|
|
excutit, atque auidos tollens ad sidera uultus
|
|
umentes nebulas exhaurit et aera siccat.
|
|
iamque super ripas utroque extantior ibat
|
455
|
aggere, iam medium modo qui superauerat amnem
|
|
Hippomedon, intactus aquis umerosque manusque,
|
|
miratur creuisse uadem seseque minorem.
|
|
hinc atque hinc tumidi fluctus animosaque surgit
|
|
tempestas instar pelagi, cum Pliadas haurit
|
460
|
aut nigrum trepidis impingit Oriona nautis.
|
|
non secus aequoreo iactat Teumesius amnis
|
|
Hippomedonta salo, semperque umbone sinistro
|
|
tollitur et clipeum nigrante superuenit aestu
|
|
spumeus adsultans fractaque refunditur unda
|
465
|
et cumulo maiore redit; nec mole liquenti
|
|
contentus carpit putres seruantia ripas
|
|
arbusta annosasque trabes eiectaque fundo
|
|
saxa rotat. stat pugna impar amnisque uirique,
|
|
indignante deo; nec enim dat terga nec ullis
|
470
|
frangitur ille minis, uenientesque obuius undas
|
|
intrat et obiecta dispellit flumina parma.
|
|
stat terra fugiente gradus, et poplite tenso
|
|
lubrica saxa tenet, genibusque obnixus et haerens
|
|
subruta fallaci seruat uestigia limo,
|
475
|
sic etiam increpitans: 'unde haec, Ismene, repente
|
|
ira tibi? quoue has traxisti gurgite uires,
|
|
imbelli famulate deo solumque cruorem
|
|
femineis experte choris, cum Bacchica mugit
|
|
buxus et insanae maculant trieterida matres?'
|
480
|
dixerat; atque illi sese deus obtulit ultro
|
|
turbidus imbre genas et nube natantis harenae,
|
|
nec saeuit dictis, trunca sed pectora quercu
|
|
ter quater oppositi, quantum ira deusque ualebat,
|
|
impulit adsurgens: tandem uestigia flexit
|
485
|
excussumque manu tegimen, conuersaque lente
|
|
terga refert. instant undae sequiturque labantem
|
|
amnis ouans; nec non saxis et grandine ferri
|
|
desuper infestant Tyrii geminoque repellunt
|
|
aggere. quid faciat bellis obsessus et undis?
|
490
|
nec fuga iam misero, nec magnae copia mortis.
|
|
stabat gramineae producta crepidine ripae
|
|
undarum ac terrae dubio, sed amicior undis,
|
|
fraxinus ingentique uadum possederat umbra.
|
|
huius opem (nam qua terras inuaderet?) unca
|
495
|
arripuit dextra: nec pertulit illa trahentem,
|
|
sed maiore super, quam stabat, pondere uicta
|
|
soluitur et, qua stagna subit radice quibusque
|
|
arentem mordebat humum dimissa, superne
|
|
iniecit sese trepido ripamque, nec ultra
|
500
|
passa uirum subitae uallauit ponte ruinae.
|
|
huc undae coeunt, et ineluctabile caeno
|
|
uerticibusque cauis sidit crescitque barathrum.
|
|
iamque umeros, iam colla ducis sinuosa uorago
|
|
circumit: hic demum uictus suprema fateri
|
505
|
exclamat: 'fluuione (pudet!), Mars inclute, merges
|
|
hanc animam, segnesque lacus et stagna subibo
|
|
ceu pecoris custos, subiti torrentis iniquis
|
|
interceptus aquis? adeone occumbere ferro
|
|
non merui?' tandem precibus commota Tonantem
|
510
|
Iuno subit: 'quonam miseros, sator inclute diuum,
|
|
Inachidas, quonam usque premes? iam Pallas et odit
|
|
Tydea, iam rapto tacuerunt augure Delphi:
|
|
en meus Hippomedon, cui gentis origo Mycenae
|
|
Argolicique lares numenque ante omnia Iuno
|
515
|
(sic ego fida meis?), pelagi crudelibus ibit
|
|
praeda feris? certe tumulos supremaque uictis
|
|
busta dabas: ubi Cecropiae post proelia flammae,
|
|
Theseos ignis ubi est?' non spernit coniugis aequas
|
|
ille preces, leuiterque oculos ad moenia Cadmi
|
520
|
rettulit, et uiso sederunt flumina nutu.
|
|
illius exangues umeri et perfossa patescunt
|
|
pectora: ceu uentis alte cum elata resedit
|
|
tempestas, surgunt scopuli quaesitaque nautis
|
|
terra, et ab infestis descendunt aequora saxis.
|
525
|
quid ripas tenuisse iuuat? premit undique nimbo
|
|
telorum Phoenissa cohors, nec tegmina membris
|
|
ulla, omnisque patet leto; tunc uulnera manant,
|
|
quique sub amne diu stupuit cruor, aere nudo
|
|
soluitur et tenues uenarum laxat hiatus,
|
530
|
incertique labant undarum e frigore gressus.
|
|
procumbit, Getico qualis procumbit in Haemo
|
|
seu Boreae furiis putri seu robore quercus
|
|
caelo mixta comas, ingentemque aera laxat:
|
|
illam nutantem nemus et mons ipse tremescit
|
535
|
qua tellure cadat, quas obruat ordine siluas.
|
|
non tamen aut ensem galeamue audacia cuiquam
|
|
tangere; uix credunt oculis ingentiaque horrent
|
|
funera et astrictis accedunt comminus armis.
|
|
tandem adiit Hypseus capulumque in morte tenenti
|
540
|
extrahit et toruos laxauit casside uultus;
|
|
itque per Aonios alte mucrone corusco
|
|
suspensam ostentans galeam et clamore superbit:
|
|
'hic ferus Hippomedon, hic formidabilis ultor
|
|
Tydeos infandi debellatorque cruenti
|
545
|
gurgitis!' agnouit longe pressitque dolorem
|
|
magnanimus Capaneus, telumque inmane lacerto
|
|
hortatur librans: 'ades o mihi, dextera, tantum
|
|
tu praesens bellis et ineuitabile numen,
|
|
te uoco, te solam superum contemptor adoro.'
|
550
|
sic ait, et uoti sese facit ipse potentem.
|
|
it tremibunda abies clipeum per et aerea texta
|
|
loricae tandemque animam sub pectore magno
|
|
deprendit: ruit haud alio quam celsa fragore
|
|
turris, ubi innumeros penitus quassata per ictus
|
555
|
labitur effractamque aperit uictoribus urbem.
|
|
cui super adsistens, 'non infitiamur honorem
|
|
mortis' ait 'refer huc oculos, ego uulneris auctor;
|
|
laetus abi multumque aliis iactantior umbris!'
|
|
tunc ensem galeamque rapit clipeumque reuellit
|
560
|
Hypseos; exanimumque tenens super Hippomedonta,
|
|
'accipe' ait 'simul hostiles, dux magne, tuasque
|
|
exuuias, ueniet cineri decus et suus ordo
|
|
manibus; interea iustos dum reddimus ignes,
|
|
hoc ultor Capaneus operit tua membra sepulcro.'
|
565
|
sic anceps dura belli uice mutua Grais
|
|
Sidoniisque simul nectebat uulnera Mauors:
|
|
hic ferus Hippomedon, illic non segnior Hypseus
|
|
fletur, et alterni praebent solacia luctus.
|
|
tristibus interea somnum turbata figuris
|
570
|
torua sagittiferi mater Tegeatis ephebi,
|
|
crine dato passim plantisque ex more solutis,
|
|
ante diem gelidas ibat Ladonis ad undas
|
|
purgatura malum fluuio uiuente soporem.
|
|
namque per attonitas curarum pondere noctes
|
575
|
saepe et delapsas adytis, quas ipsa dicarat,
|
|
exuuias, seque ignotis errare sepulcris
|
|
extorrem nemorum Dryadumque a plebe fugatam,
|
|
saepe nouos nati bello rediisse triumphos,
|
|
armaque et alipedem notum comitesque uidebat,
|
580
|
numquam ipsum, nunc ex umeris fluxisse pharetras,
|
|
effigiesque suas simulacraque nota cremari.
|
|
praecipuos sed enim illa metus portendere uisa est
|
|
nox miserae totoque erexit pectore matrem.
|
|
nota per Arcadias felici robore siluas
|
585
|
quercus erat, Triuiae quam desacrauerat ipsa
|
|
electam turba nemorum numenque colendo
|
|
fecerat: hic arcus et fessa reponere tela,
|
|
armaque curua suum et uacuorum terga leonum
|
|
figere et ingentes aequantia cornua siluas.
|
590
|
uix ramis locus, agrestes adeo omnia cingunt
|
|
exuuiae, et uiridem ferri nitor impedit umbram.
|
|
hanc, ut forte iugis longo defessa redibat
|
|
uenatu, modo rapta ferox Erymanthidos ursae
|
|
ora ferens, multo proscissam uulnere cernit
|
595
|
deposuisse comam et rorantes sanguine ramos
|
|
expirare solo; quaerenti nympha cruentas
|
|
Maenadas atque hostem dixit saeuisse Lyaeum.
|
|
dum gemit et planctu circumdat pectus inani,
|
|
abrupere oculi noctem maestoque cubili
|
600
|
exilit et falsos quaerit per lumina fletus.
|
|
ergo ut in amne nefas merso ter crine piauit
|
|
uerbaque sollicitas matrum solantia curas
|
|
addidit, armatae ruit ad delubra Dianae
|
|
rore sub Eoo, notasque ex ordine siluas
|
605
|
et quercum gauisa uidet. tunc limine diuae
|
|
astitit et tali nequiquam uoce precatur:
|
|
'uirgo potens nemorum, cuius non mollia signa
|
|
militiamque trucem sexum indignata frequento
|
|
more nihil Graio (nec te gens aspera ritu
|
610
|
Colchis Amazoniaeue magis coluere cateruae):
|
|
si mihi non umquam thiasi ludusue proteruae
|
|
noctis et, inuiso quamuis temerata cubili,
|
|
non tamen aut teretes thyrsos aut mollia gessi
|
|
pensa, sed in tetricis et post conubia lustris,
|
615
|
sic quoque uenatrix animumque innupta remansi,
|
|
nec mihi secretis culpam occultare sub antris
|
|
cura, sed ostendi prolem posuique trementem
|
|
ante tuos confessa pedes, nec degener ille
|
|
sanguinis inque meos reptauit protinus arcus,
|
620
|
tela puer lacrimis et prima uoce poposcit:
|
|
hunc mihi (quid trepidae noctes somnusque minantur?),
|
|
hunc, precor, audaci qui nunc ad proelia uoto
|
|
heu nimium tibi fisus abit, da uisere belli
|
|
uictorem, uel, si ampla peto, da uisere tantum!
|
625
|
[si non uictorem des uictum cernere saltem!]
|
625a
|
hic sudet tuaque arma ferat. preme dira malorum
|
626
|
signa; quid in nostris, nemoralis Delia, siluis
|
|
Maenades hostiles Thebanaque numina regnant?
|
|
ei mihi! cur penitus (simque augur cassa futuri!),
|
|
cur penitus magnoque interpretor omine quercum?
|
630
|
quod si uera sopor miserae praesagia mittit,
|
|
per te maternos, mitis Dictynna, labores
|
|
fraternumque decus, cunctis hunc fige sagittis
|
|
infelicem uterum; miserae sine funera matris
|
|
audiat ille prior!' dixit, fletuque soluto
|
635
|
aspicit et niueae saxum maduisse Dianae.
|
|
illam diua ferox etiamnum in limine sacro
|
|
expositam et gelidas uerrentem crinibus aras
|
|
linquit, et in mediis frondentem Maenalon astris
|
|
exuperat gressu saltumque ad moenia Cadmi
|
640
|
destinat, interior caeli qua semita lucet
|
|
dis tantum, et cunctas iuxta uidet ardua terras.
|
|
iamque fere medium Parnasi frondea praeter
|
|
colla tenebat iter, cum fratrem in nube corusca
|
|
aspicit haud solito uisu: remeabat ab armis
|
645
|
maestus Echioniis, demersi funera lugens
|
|
auguris. inrubit caeli plaga sidere mixto,
|
|
occursuque sacro pariter iubar arsit utrimque,
|
|
et coiere arcus et respondere pharetrae.
|
|
ille prior: 'scio, Labdacias, germana, cohortes
|
650
|
et nimium fortes ausum petis Arcada pugnas.
|
|
fida rogat genetrix: utinam indulgere precanti
|
|
fata darent! en ipse mei (pudet!) inritus arma
|
|
cultoris frondesque sacras ad inania uidi
|
|
Tartara et in memet uersos descendere uultus;
|
655
|
nec tenui currus terraeque abrupta coegi,
|
|
saeuus ego inmeritusque coli. lugentia cernis
|
|
antra, soror, mutasque domos: haec sola rependo
|
|
dona pio comiti; nec tu peritura mouere
|
|
auxilia et maestos in uanum perge labores.
|
660
|
finis adest iuueni, non hoc mutabile fatum,
|
|
nec te de dubiis fraterna oracula fallunt.'
|
|
'sed decus extremum misero,' confusa uicissim
|
|
uirgo refert, 'duraeque licet solacia morti
|
|
quaerere, nec fugiet poenas quicumque nefandam
|
665
|
insontis pueri scelerarit sanguine dextram
|
|
impius, et nostris fas sit saeuire sagittis.'
|
|
sic effata mouet gressus libandaque fratri
|
|
parcius ora tulit, Thebasque infesta petiuit.
|
|
at pugna ereptis maior crudescit utrimque
|
670
|
regibus, alternosque ciet uindicta furores.
|
|
Hypseos hinc turmae desolatumque magistro
|
|
agmen, at hinc grauius fremit Hippomedontis adempti
|
|
orba cohors; praebent obnixi corpora ferro,
|
|
idem ardor rabidis externum haurire cruorem
|
675
|
ac fudisse suum, nec se uestigia mutant:
|
|
stat cuneo defixa acies, hostique cruento
|
|
dant animas et terga negant: cum lapsa per auras
|
|
uertice Dircaei uelox Latonia montis
|
|
astitit; agnoscunt colles notamque tremescit
|
680
|
silua deam, saeuis ubi quondam exerta sagittis
|
|
fecundam lasso Nioben consumpserat arcu.
|
|
illum acies inter coepta iam caede superbum
|
|
nescius armorum et primas tunc passus habenas
|
|
uenator raptabat equus, quem discolor ambit
|
685
|
tigris et auratis aduerberat unguibus armos.
|
|
colla sedent nodis, et castigata iubarum
|
|
libertas, nemorisque notae sub pectore primo
|
|
iactantur niueo lunata monilia dente.
|
|
ipse bis Oebalio saturatam murice pallam
|
690
|
lucentesque auro tunicas (hoc neuerat unum
|
|
mater opus) tenui collectus in ilia uinclo,
|
|
cornipedis laeuo clipeum demiserat armo,
|
|
ense grauis nimio: tereti iuuat aurea morsu
|
|
fibula pendentis circum latera aspera cinctus,
|
695
|
uaginaeque sonum tremulumque audire pharetrae
|
|
murmur et a cono missas in terga catenas;
|
|
interdum cristas hilaris iactare comantes
|
|
et pictum gemmis galeae iubar. ast ubi pugna
|
|
cassis anhela calet, resoluto uertice nudus
|
700
|
exoritur: tunc dulce comae radiisque trementes
|
|
dulce nitent uisus et, quas dolet ipse morari,
|
|
nondum mutatae rosea lanugine malae.
|
|
nec formae sibi laude placet multumque seueris
|
|
asperat ora minis, sed frontis seruat honorem
|
705
|
ira decens. dat sponte locum Thebana iuuentus,
|
|
natorum memores, intentaque tela retorquent;
|
|
sed premit et saeuas miserantibus ingerit hastas.
|
|
illum et Sidoniae iuga per Teumesia Nymphae
|
|
bellantem atque ipso sudore et puluere gratum
|
710
|
laudant, et tacito ducunt suspiria uoto.
|
|
talia cernenti mitis subit alta Dianae
|
|
corda dolor, fletuque genas uiolata, 'quod,' inquit
|
|
'nunc tibi, quod leti quaeram dea fida propinqui
|
|
effugium? haecne ultro properasti in proelia, saeue
|
715
|
ac miserande puer? cruda heu festinaque uirtus
|
|
suasit et hortatrix animosi gloria leti!
|
|
scilicet angustum iamdudum urguentibus annis
|
|
Maenalium tibi, parue, nemus, perque antra ferarum
|
|
uix tutae sine matre uiae, siluestria cuius
|
720
|
nondum tela procax arcumque implere ualebas.
|
|
et nunc illa meas ingentem plangit ad aras
|
|
inuidiam surdasque fores et limina lassat:
|
|
tu dulces lituos ululataque proelia gaudes
|
|
felix et miserae tantum moriture parenti.'
|
725
|
ne tamen extremo frustra morientis honori
|
|
adfuerit, uenit in medios caligine fulua
|
|
saepta globos, primumque leues furata sagittas
|
|
audacis tergo pueri caelestibus implet
|
|
goryton telis, quorum sine sanguine nullum
|
730
|
decidit; ambrosio tunc spargit membra liquore,
|
|
spargit equum, ne quo uioletur uulnere corpus
|
|
ante necem, cantusque sacros et conscia miscet
|
|
murmura, secretis quae Colchidas ipsa sub antris
|
|
nocte docet monstratque feras quaerentibus herbas.
|
735
|
tunc uero exerto circumuolat igneus arcu
|
|
nec se mente regit, patriae matrisque suique
|
|
inmemor, et nimium caelestibus utitur armis:
|
|
ut leo, cui paruo mater Gaetula cruentos
|
|
suggerit ipsa cibos, cum primum crescere sensit
|
740
|
colla iubis toruusque nouos respexit ad ungues,
|
|
indignatur ali, tandemque effusus apertos
|
|
liber amat campos et nescit in antra reuerti.
|
|
quos, age, Parrhasio sternis, puer improbe, cornu?
|
|
prima Tanagraeum turbauit harundo Coroebum
|
745
|
extremo galeae primoque in margine parmae
|
|
angusta transmissa uia: stat faucibus unda
|
|
sanguinis, et sacri facies rubet igne ueneni.
|
|
saeuius Eurytion, cui luminis orbe sinistro
|
|
callida tergeminis acies se condidit uncis.
|
750
|
ille trahens oculo plenam labente sagittam
|
|
ibat in auctorem: sed diuum fortia quid non
|
|
tela queant? alio geminatum lumine uulnus
|
|
expleuit tenebras; sequitur tamen improbus hostem,
|
|
qua meminit, fusum donec prolapsus in Idan
|
755
|
decidit: hic saeui miser inter funera belli
|
|
palpitat et mortem sociosque hostesque precatur.
|
|
addit Abantiadas, insignem crinibus Argum
|
|
et male dilectum miserae Cydona sorori.
|
|
[illi perfossum telo patefecerat inguen]
|
760
|
. . .
|
760a
|
huic geminum obliqua traiecit harundine tempus,
|
761
|
exilit hac ferrum, uelox hac penna remansit;
|
|
fluxit utrimque cruor. nulli tela aspera mortis
|
|
dant ueniam, non forma Lamum, non infula Lygdum,
|
|
non pubescentes texerunt Aeolon anni:
|
765
|
figitur ora Lamus, flet saucius inguina Lygdus,
|
|
perfossus telo niueam gemis, Aeole, frontem.
|
|
te praeceps Euboea tulit, te candida Thisbe
|
|
miserat, hunc uirides non excipietis †Amyclae.
|
|
numquam cassa manus, nullum sine numine fugit
|
770
|
missile, nec requies dextrae, sonitumque priori
|
|
iungit harundo sequens. unum quis crederet arcum
|
|
aut unam saeuire manum? modo derigit ictus,
|
|
nunc latere alterno dubius conamina mutat,
|
|
nunc fugit instantes et solo respicit arcu.
|
775
|
et iam mirantes indignantesque coibant
|
|
Labdacidae, primusque Iouis de sanguine claro
|
|
Amphion ignarus adhuc, quae funera campis
|
|
ille daret: 'quonam usque moram lucrabere fati,
|
|
o multum meritos puer orbature parentes?
|
780
|
quin etiam menti tumor atque audacia gliscit,
|
|
congressus dum nemo tuos pugnamque minorem
|
|
dignatur bellis, iramque relinqueris infra.
|
|
i, repete Arcadiam mixtusque aequalibus illic,
|
|
dum ferus hic uero desaeuit puluere Mauors,
|
785
|
proelia lude domi: quodsi te maesta sepulcri
|
|
fama mouet, dabimus leto moriare uirorum!'
|
|
iamdudum hunc contra stimulis grauioribus ardet
|
|
trux Atalantiades; necdum ille quierat, et infit:
|
|
'sera etiam in Thebas, quarum hic exercitus, arma
|
790
|
profero; quisnam adeo puer, ut bellare recuset
|
|
talibus? Arcadiae stirpem et fera semina gentis,
|
|
non Thebana uides: non me sub nocte silenti
|
|
Thyias Echionio genetrix famulata Lyaeo
|
|
edidit, haud umquam deformes uertice mitras
|
795
|
induimus turpemque manu iactauimus hastam.
|
|
protinus astrictos didici reptare per amnes
|
|
horrendasque domos magnarum intrare ferarum
|
|
et—quid plura loquar? ferrum mea semper et arcus
|
|
mater habet, uestri feriunt caua tympana patres.'
|
800
|
non tulit Amphion uultumque et in ora loquentis
|
|
telum inmane rotat; sed ferri lumine diro
|
|
turbatus sonipes sese dominumque retorsit
|
|
in latus atque auidam transmisit deuius hastam.
|
|
acrior hoc iuuenem stricto mucrone petebat
|
805
|
Amphion, cum se medio Latonia campo
|
|
iecit et ante oculos omni stetit obuia uultu.
|
|
haerebat iuueni deuinctus amore pudico
|
|
Maenalius Dorceus, cui bella suumque timorem
|
|
mater et audaces pueri mandauerat annos.
|
810
|
huius tum uultu dea dissimulata profatur:
|
|
'hactenus Ogygias satis infestasse cateruas,
|
|
Parthenopaee, satis; miserae iam parce parenti,
|
|
parce deis, quicumque fauent.' nec territus ille:
|
|
'hunc sine me (non plura petam), fidissime Dorceu,
|
815
|
sternere humi, qui tela meis gerit aemula telis
|
|
et similes cultus et frena sonantia iactat.
|
|
frena regam, cultus Triuiae pendebitis alto
|
|
limine, captiuis matrem donabo pharetris.'
|
|
audiit et mixto risit Latonia fletu.
|
820
|
uiderat hanc caeli iamdudum in parte remota
|
|
Gradiuum complexa Venus, dumque anxia Thebas
|
|
commemorat Cadmumque uiro caraeque nepotes
|
|
Harmoniae, pressum tacito sub corde dolorem
|
|
tempestiua mouet: 'nonne hanc, Gradiue, proteruam
|
825
|
uirginitate uides mediam se ferre uirorum
|
|
coetibus, utque acies audax et Martia signa
|
|
temperet? en etiam donat praebetque necandos
|
|
tot nostra de gente uiros. huic tradita uirtus,
|
|
huic furor? agrestes superest tibi figere dammas.'
|
830
|
desiluit iustis commotus in arma querelis
|
|
Bellipotens, cui sola uagum per inane ruenti
|
|
Ira comes, reliqui sudant ad bella Furores.
|
|
nec mora, cum maestam monitu Letoida duro
|
|
increpat adsistens: 'non haec tibi proelia diuum
|
835
|
dat pater; armiferum ni protinus improba campum
|
|
deseris, huic aequam nosces nec Pallada dextrae.'
|
|
quid faciat contra? premit hinc Mauortia cuspis,
|
|
hinc plenae tibi, parue, colus, Iouis inde seueri
|
|
uultus: abit solo post haec euicta pudore.
|
840
|
at pater Ogygias Mauors circumspicit alas
|
|
horrendumque Dryanta mouet, cui sanguinis auctor
|
|
turbidus Orion, comitesque odisse Dianae
|
|
(inde furit) patrium. hic turbatos arripit ense
|
|
Arcadas exarmatque ducem; cadit agmine longo
|
845
|
Cyllenes populus Tegeesque habitator opacae
|
|
Aepytiique duces Telphusiacaeque phalanges.
|
|
ipsum autem et lassa fidit prosternere dextra,
|
|
nec seruat uires: etenim huc iam fessus et illuc
|
|
mutabat turmas; urguent praesagia mille
|
850
|
funeris, et nigrae praecedunt nubila mortis.
|
|
iamque miser raros comites uerumque uidebat
|
|
Dorcea, iam uires paulatim abscedere sensit,
|
|
sentit et exhaustas umero leuiore pharetras;
|
|
iam minus atque minus fert ira, puerque uidetur
|
855
|
et sibi, cum torua clipei metuendus obarsit
|
|
luce Dryas: tremor ora repens ac uiscera torsit
|
|
Arcados; utque feri uectorem fulminis albus
|
|
cum supra respexit olor, cupit hiscere ripam
|
|
Strymonos et trepidas in pectora contrahit alas:
|
860
|
sic iuuenem saeui conspecta mole Dryantis
|
|
iam non ira subit, sed leti nuntius horror.
|
|
arma tamen, frustra superos Triuiamque precatus,
|
|
molitur pallens et surdos expedit arcus.
|
|
iamque instat telis dextramque obliquus in ulnam
|
865
|
cornua contingit mucrone et pectora neruo,
|
|
cum ducis Aonii magno cita turbine cuspis
|
|
fertur in aduersum neruique obliqua sonori
|
|
uincla secat: pereunt ictus, manibusque remissis
|
|
uana supinato ceciderunt spicula cornu.
|
870
|
tunc miser et frenos turbatus et arma remisit,
|
|
uulneris impatiens umeri quod tegmine dextri
|
|
intrarat facilemque cutem; subit altera cuspis
|
|
cornipedisque fugam succiso poplite sistit.
|
|
tum cadit ipse Dryas (mirum!) nec uulneris umquam
|
875
|
conscius: olim auctor teli causaeque patebant.
|
|
at puer infusus sociis in deuia campi
|
|
tollitur (heu simplex aetas!) moriensque iacentem
|
|
flebat equum; cecidit laxata casside uultus,
|
|
aegraque per trepidos expirat gratia uisus,
|
880
|
et prensis concussa comis ter colla quaterque
|
|
stare negant, ipsisque nefas lacrimabile Thebis,
|
|
ibat purpureus niueo de pectore sanguis.
|
|
tandem haec singultu uerba incidente profatur:
|
|
'labimur, i, miseram, Dorceu, solare parentem.
|
885
|
illa quidem, si uera ferunt praesagia curae,
|
|
aut somno iam triste nefas aut omine uidit.
|
|
tu tamen arte pia trepidam suspende diuque
|
|
decipito; neu tu subitus neue arma tenenti
|
|
ueneris, et tandem, cum iam cogere fateri,
|
890
|
dic: "merui, genetrix, poenas; inuita capesse:
|
|
arma puer rapui, nec te retinente quieui,
|
|
nec tibi sollicitae saltem inter bella peperci.
|
|
uiue igitur potiusque animis irascere nostris
|
|
et iam pone metus. frustra de colle Lycaei
|
895
|
anxia prospectas, si quis per nubila longe
|
|
aut sonus aut nostro sublatus ab agmine puluis:
|
|
frigidus et nuda iaceo tellure, nec usquam
|
|
tu prope, quae uultus efflantiaque ora teneres.
|
|
hunc tamen, orba parens, crinem,"' dextraque secandum
|
900
|
praebuit, '"hunc toto capies pro corpore crinem,
|
|
comere quem frustra me dedignante solebas.
|
|
huic dabis exequias, atque inter iusta memento
|
|
ne quis inexpertis hebetet mea tela lacertis
|
|
dilectosque canes ullis agat amplius antris.
|
905
|
haec autem primis arma infelicia castris
|
|
ure, uel ingratae crimen suspende Dianae."'
|
|