Ille quoque ex pluribus corporibus in 3.2(ext).1.1
unum magna cum admiratione Calibus cruor confu-
sus est. in quo oppido cum Fuluius Flaccus Campa-
nam perfidiam principes ciuitatis ante tribunal suum
capitali supplicio adficiendo uindicaret litterisque a 5
senatu acceptis finem poenae eorum statuere cogere-
tur, ultro se ei T. Iubellius Taurea Campanus obtulit
et quam potuit clara uoce 'quoniam' inquit, 'Fului,
tanta cupiditate hauriendi sanguinis nostri teneris,
quid cessas in me cruentam securem destringere, ut 10
gloriari possis fortiorem aliquanto uirum quam ipse
es tuo iussu esse interemptum?' eo deinde [dicente]
libenter id se fuisse facturum, nisi senatus uolun-
tate inpediretur, adfirmante, 'at me' inquit, 'cui
nihil patres conscripti praeceperunt, aspice, oculis 15
quidem tuis gratum, animo uero tuo maius opus
edentem', protinusque interfecta coniuge ac liberis
gladio incubuit. quem illum uirum putemus fuisse,
qui suorum ac sua caede testari uoluit se Fuluii
crudelitatem suggillare quam senatus misericordia 20
uti maluisse?
  Age, Darei quantus ardor animi! qui, cum 2.1
sordida et crudeli magorum tyrannide Persas libe-
raret unumque ex his obscuro loco abiectum corporis
pondere urgueret, praeclari operis socio plagam ei
inferre dubitanti, ne, dum magum petit, ipsum uul- 5
neraret, 'tu uero' inquit 'nihil est quod respectu mei
timidius gladio utaris: uel per utrumque illum agas
licet, dum hic quam celerrime pereat'.
  Hoc loci Leonidas nobilis Spartanus occurrit, 3.1
cuius proposito, opere, exitu nihil fortius: nam cum
ccc ciuibus apud Thermopylas toti Asiae obiectus
grauem illum et mari et terrae Xerxen, nec homini-
bus tantum terribilem, sed Neptuno quoque conpedes 5
et caelo tenebras minitantem, pertinacia uirtutis ad
ultimam desperationem redegit. ceterum perfidia et
scelere incolarum eius regionis [et] loci opportuni-
tate, qua plurimum adiuuabatur, spoliatus occidere
dimicans quam adsignatam sibi a patria stationem 10
deserere maluit adeoque alacri animo suos ad id proe-
lium, quo perituri erant, cohortatus est, ut diceret
'sic prandete, conmilitones, tamquam apud inferos
cenaturi'. mors erat denuntiata: Lacedaemonii, per-
inde ac uictoria esset promissa, dicto intrepidi pa- 15
ruerunt.
  Othryadae quoque pugna pariter ac morte 4.1
† speciosa Thyreatium laude quam spatio latius solum
cernitur. qui sanguine suo scriptis litteris dereptam
hostibus uictoriam tantum non post fata sua in si-
num patriae cruento tropaei titulo retulit. 5
  Excellentissimos Spartanae uirtutis prouentus 5.1
mi<se>rabilis lapsus sequitur. Epaminondas, maxima
Thebarum felicitas idemque Lacedaemonis prima
clades, cum uetustam eius urbis gloriam inuictam-
que ad id tempus publicam uirtutem apud Leuctram 5
et Mantineam secundis proeliis contudisset, traiectus
hasta, sanguine et spiritu deficiens recreare se co-
cantes primum an clypeus suus saluus esset, deinde
an penitus fusi hostes forent interrogauit. quae post-
quam ex animi sententia conperit, 'non finis' inquit, 10
'conmilitones, uitae meae, sed melius et † athius ini-
tium aduenit: nunc enim uester Epaminondas na-
scitur, quia sic moritur. Thebas ductu et auspiciis
meis caput Graeciae factas uideo, et fortis et ani-
mosa ciuitas Spartana iacet armis nostris abiecta: 15
amara dominatione Graecia liberata est. orbus quo-
que, non tamen sine liberis morior, quoniam mirificas
filias Leuctram et Mantineam relinquo'. e corpore
deinde suo hastam educi iussit eoque uultu expi-
rauit, quo, si eum di inmortales uictoriis suis per- 20
frui passi essent, sospes patriae moenia intrasset.
  Ac ne Theramenis quidem Atheniensis in pu- 6.1
blica custodia mori coacti parua mentis constantia,
in qua xxx tyrannorum iussu porrectam ueneni
potionem non dubitanter hausit quodque ex ea su-
perfuerat iocabundus inlisum humo clarum edere 5
sonum coegit renidensque seruo publico, qui eam
tradiderat, 'Critiae' inquit 'propino: uide igitur ut
hoc poculum ad eum continuo perferas'. erat autem
is ex xxx tyrannis crudelissimus. profecto supplicio
est se liberare tam facile supplicium perpeti. ita- 10
que Theramenes perinde atque in domestico lectulo
moriens uita excessit, inimicorum existimatione pu-
nitus, suo iudicio finitus.
  Sed Theramenes a litteris et doctrina uirilita- 7.1
tem traxit, Numantino uero Rhoetogeni ad consi-
milem uirtutem capessendam quasi magistra gentis
suae ferocitas extitit: perditis namque et adflictis
rebus Numantinorum, cum omnes ciues nobilitate, 5
pecunia, honoribus praestaret, uicum suum, qui in
ea urbe speciosissimus erat, contractis undique nu-
trimentis ignis incendit protinusque strictum gladium
in medio posuit ac binos inter se dimicare iussit,
ut uictus incisa ceruice ardentibus tectis superiace- 10
retur. qui, cum tam forti lege mortis omnis ab-
sumpsisset, ad ultimum se ipse flammis inmersit.
  Verum ut aeque populo Romano inimicae ur- 8.1
bis excidium referam, Karthagine capta uxor Has-
drubalis exprobrata ei impietate, quod a Scipione
soli sibi impetrare uitam contentus fuisset, dextra
laeuaque communes filios mortem non recusantis tra- 5
hens incendio se flagrantis patriae obiecit.
  Mulieris fortitudinis exemplo aeque fortem 9.1
duarum puellarum casum adiciam. cum pestifera
seditione Syracusarum tota regis Gelonis stirps
euidentissimis exhausta cladibus ad unicam filiam
Harmoniam uirginem esset redacta et in eam certa- 5
tim ab inimicis impetus fieret, nutrix eius aequalem
illi puellam regio cultu ornatam hostilibus gladiis
subiecit, quae, ne cum ferro quidem trucidaretur,
cuius esset condicionis [ediceret] proclamauit. admi-
rata illius animum Harmonia [et] tantae fidei super- 10
esse non sustinuit reuocatosque interfectores pro-
fessa quaenam esset in caedem suam conuertit. ita
alteri tectum mendacium, alteri ueritas aperta finis
uitae fuit.