Vetusto Macedoniae more regi Alexandro 3.3(ext).1.1
nobilissimi pueri praesto erant sacrificanti. e quibus
unus turibulo arrepto ante ipsum adstitit. in cuius
brachium carbo ardens delapsus est. quo etsi ita
urebatur, ut adusti corporis eius odor ad circum- 5
stantium nares perueniret, tamen et dolorem silentio
pressit et brachium inmobile tenuit, ne sacrificium
Alexandri aut concusso turibulo impediret aut edito
gemitu re<li>gio<ne> aspergeret. rex, quo patientia pueri
magis delectatus est, hoc certius perseuerantiae ex- 10
perimentum sumere uoluit: consulto enim sacrifica-
uit diutius nec hac re eum proposito repulit. si huic
miraculo Dareus inseruisset oculos, scisset eius stir-
pis milites uinci non posse, cuius infirmam aetatem
tanto robore praeditam animaduertisset. 15
  Est et illa uehemens et constans animi militia,
litteris pollens, uenerabilium doctrinae sacrorum an-
tistes, philosophia. quae ubi pectore recepta est, omni
inhonesto atque inutili adfectu dispulso, totum [in]
solidae uirtutis munimento confirmat potentiusque 20
metu facit ac dolore.
  Incipiam autem <a> Zenone Eleate. qui cum 2.1
esset in dispicienda rerum natura maximae pruden-
tiae inque excitandis ad uigorem iuuenum animis
promptissimus, praeceptorum fidem exemplo uirtutis
suae publicauit: patriam enim egressus, in qua frui 5
secura libertate poterat, Agrigentum miserabili ser-
uitute obrutum petiit, tanta fiducia ingenii ac morum
suorum fretus, ut sperauerit et tyranno et Phalari
uaesanae mentis feritatem a se deripi posse. post-
quam deinde apud illum plus consuetudinem domi- 10
nationis quam consilii salubritatem ualere animaduer-
tit, nobilissimos eius ciuitatis adulescentes cupiditate
liberandae patriae inflammauit. cuius rei cum indi-
cium ad tyrannum manasset, conuocato in forum
populo torquere eum uario cruciatus genere coepit 15
subinde quaerens quosnam consilii participes habe-
ret. at ille neque eorum <quemquam> nominauit et pro-
ximum quemque ac fidissimum tyranno suspectum
reddidit increpitansque Agrigentinis ignauiam ac
timiditatem effecit ut subito mentis inpulsu concitati 20
Phalarim lapidibus prosternerent. senis ergo unius
eculeo inpositi non supplex uox nec miserabilis eiu-
latus, sed fortis cohortatio totius urbis animum for-
tunamque mutauit.
  Eiusdem nominis philosophus, cum <a> Nearcho 3.1
tyranno, de cuius nece consilium inierat, torqueretur
supplicii pariter atque indicandorum gratia conscio-
rum, doloris uictor, sed ultionis cupidus, esse dixit
quod secreto audire eum admodum expediret, laxa- 5
toque eculeo, postquam insidiis opportunum anim-
aduertit, aurem eius morsu corripuit nec ante dimisit
quam et ipse uita et ille parte corporis priuaretur.
  Talis patientiae aemulus Anaxarchus, cum a 4.1
tyranno Cypriorum Nicocreonte torqueretur nec ulla
ui inhiberi posset quo minus eum amarissimorum
maledictorum uerberibus inuicem ipse torqueret, ad
ultimum amputationem linguae minitanti 'non erit' 5
inquit, 'effeminate adulescens, haec quoque pars cor-
poris mei tuae dicionis', protinusque dentibus absci-
sam et conmanducatam linguam in os eius ira patens
expuit. multorum aures illa lingua et in primis Ale-
xandri regis admiratione sui adtonitas habuerat, dum 10
terrae condicionem, habitum maris, siderum motus,
totius denique mundi naturam prudentissime et fa-
cundissime expromit. paene tamen occidit gloriosius
quam uiguit, quia tam forti fine inlustrem profes-
sionis actum conprobauit, Anaxarchique † non uitam 15
modo deseruit, sed mortem reddidit clariorem.
  In Theodoto quoque uiro grauissimo Hiero- 5.1
nymus tyrannus tortorum manus frustra fatigauit:
rupit enim uerbera, fidiculas laxauit, soluit eculeum,
lamminas extinxit prius quam efficere potuit ut ty-
rannicidii conscios indicaret. quin etiam satellitem, 5
in quo totius dominationis summa quasi quodam car-
dine uersabatur, falsa criminatione inquinando fidum
lateri eius custodem eripuit beneficioque patientiae
non solum quae occulta fuerunt texit, sed etiam tor-
menta sua ultus est. quibus Hieronymus, dum ini- 10
micum cupide lacerat, amicum temere perdidit.
  Apud Indos uero patientiae meditatio tam ob- 6.1
stinate usurpari creditur, ut sint qui omne uitae
tempus nudi exigant, modo Caucasi montis gelido
rigore corpora sua durantes, modo flammis sine
ullo gemitu obicientes. atque his haud parua gloria 5
contemptu doloris adquiritur titulusque sapientiae
datur.
  Haec e pectoribus altis et eruditis orta sunt, 7.1
illud tamen non minus admirabile seruilis animus
cepit. seruus barbarus Hasdrubalem, quod domi-
num suum occidisset grauiter ferens, subito adgres-
sus interemit, cumque conprehensus omni modo cru- 5
ciaretur, laetitiam tamen, quam ex uindicta ceperat,
in ore constantissime retinuit. non ergo fastidioso
aditu uirtus: excitata uiuida ingenia ad se penetrare
patitur neque haustum sui cum aliquo personarum
discrimine largum malignumue praebet, sed omni- 10
bus aequaliter exposita quid cupiditatis potius quam
quid dignitatis attuleris aestimat inque captu bono-
rum suorum tibi ipsi pondus examinandum relinquit,
ut quantum subire animo sustinueris, tantum tecum
auferas. quo <e>uenit ut et humili loco nati ad sum- 15
mam dignitatem consurgant et generosissimarum
imaginum fetus in aliquod reuoluti dedecus acceptam
a maioribus lucem in tenebras conuertant. quae qui-
dem planiora suis exemplis reddentur, ac prius de
his ordiar, quorum in meliorem statum facta mutatio 20
splendidam relatu praebet materiam.