DE VERECVNDIA
  A qua tempestiuus ad uerecundiam transitus ui- 4.5.pr.1
detur: haec enim iustissimis uiris praecepit ut pri-
uatas facultates neglegerent, publicas quam amplis-
simas esse cuperent, digna cui perinde atque caelesti
numini templa extruantur araeque consecrentur, quia 5
parens est omnis honesti consilii, tutela sollemnium
officiorum, magistra innocentiae, cara proximis, ac-
cepta alienis, omni loco, omni tempore fauorabilem
prae se ferens uultum.
  Sed ut a laudibus eius ad facta ueniamus, a 1.1
condita urbe usque ad Africanum et Ti. Longum
consules promiscuus senatui et populo spectandorum
ludorum locus erat. numquam tamen quisquam ex
plebe ante patres conscriptos in theatro spectare sus- 5
tinuit: adeo circumspecta ciuitatis nostrae uerecun-
dia fuit. quae quidem certissimum sui documentum
etiam illo die exhibuit, quo L. Flamininus extrema
in parte theatri constitit, quia a M. Catone et L.
Flacco censoribus senatu m<otus> fuerat, consulatus 10
iam honore defunctus, frater etiam T. Flaminini
Macedoniae Philippique uictoris: omnes enim trans-
ire eum in locum dignitati suae debitum coegerunt.
  Confregit rem publicam Terentius Varro Can- 2.1
nensis pugnae temerario ingressu. idem delatam ab
uniuerso senatu et populo dictaturam recipere non
sustinendo pudore culpam maximae cladis redemit
effecitque ut acies deorum irae, modestia ipsius mo- 5
ribus imputaretur. itaque titulo imaginis eius spe-
ciosius non recepta dictatura quam aliorum gesta
adscribi potest.
  Nos autem ad praeclarum uerecundiae opus 3.1
transgrediamur. magna cum inuidia fortuna praeto-
riis comitiis Africani superioris filium Cn. Scipionem
et scribam C. Cicereium in campum deduxerat, utque
nimis inpotens sermone uulgi carpebatur, quod tanti 5
uiri sanguinem clientelamque comitiali certamine
confuderat. ceterum crimen eius in suam laudem
Cicereius conuertit: nam ut uidit omnibus se centu-
riis Scipioni anteferri, templo descendit abiectaque
candida toga conpetitoris sui suffragatorem agere 10
coepit, ut scilicet praeturam melius Africani memo-
riae concederet quam sibi uindicaret. † nec maxi-
mum esse uerecundiae pretium: Scipio tunc honorem
adeptus est, sed [si] Cicereio magis gratulati sunt.
  Ac ne protinus comitiis abeamus, consulatum 4.1
petens L. Crassus, cum omnium candidatorum more
circum forum supplex populo ire cogeretur, num-
quam adduci potuit ut id praesente Q. Scaeuola
grauissimo et sapientissimo uiro, socero suo, faceret. 5
itaque rogabat eum ut a se, dum ineptae rei inserui-
ret, discederet, maiorem uerecundiam dignitatis eius
quam candidae togae suae respectum agens.
  Pompeius autem Magnus Pharsalica acie uictus 5.1
a Caesare, cum postero die Larisam intraret, oppidi-
que illius uniuersus populus obuiam ei processisset,
'ite' inquit 'et istud officium praestate uictori', di-
cerem, non dignus qui uinceretur, nisi a Caesare 5
esset superatus, certe modestus in calamitate: nam
quia dignitate sua uti iam non poterat, usus est
uerecundia.
  Quam praecipuam in C. quoque Caesare fuisse 6.1
et saepe numero apparuit et ultimus eius dies signi-
ficauit: conpluribus enim parricidarum uiolatus mu-
cronibus inter ipsum illud tempus, quo diuinus
spiritus mortali discernebatur a corpore, ne tribus 5
quidem et xx uulneribus quin uerecundiae obseque-
retur absterreri potuit, si quidem utraque togam
manu demisit, ut inferior pars corporis tecta con-
laberetur. in hunc modum non homines expirant, sed
di immortales sedes suas repetunt. 10