DE INGRATIS
|
|
Vrbis nostrae parentem senatus in amplissimo
|
5.3.1.1
|
dignitatis gradu ab eo conlocatus in curia lacerauit,
|
|
nec duxit nefas ei uitam adimere, qui aeternum Ro-
|
|
mano imperio spiritum ingenerauerat. rude nimirum
|
|
illud et ferox saeculum, quod conditoris sui cruore
|
5
|
foede maculatum ne summa quidem posteritatis dis-
|
|
simulare pietas potest.
|
|
Hunc ingrate lapsae mentis errorem consen-
|
2a.1
|
tanea ciuitatis nostrae paenitentia sequitur. uirium
|
|
Romanarum et incrementum laetissimum et tu<te>la
|
|
certissima, Furius Camillus, in urbe incolumitatem
|
|
suam tueri non ualuit, cuius ipse salutem stabilierat,
|
5
|
felicitatem auxerat: a L. enim Apuleio tribuno pl.
|
|
tamquam peculator Veientanae praedae reus factus
|
|
duris atque, ut ita dicam, ferreis sententiis in exi-
|
|
lium missus est, et quidem eo tempore, quo optimo
|
|
iuuene filio spoliatus solaciis magis adleuandus quam
|
10
|
cladibus onerandus erat. sed inmemor patria tanti
|
|
uiri maximorum meritorum exequiis filii damnatio-
|
|
nem patris iunxit. at, inquit, aerario abesse tribu-
|
|
nus pl. querebatur xv milia aeris: tanti namque
|
|
poena finita est. indignam summam, propter quam
|
15
|
populus Romanus tali principe careret!
|
|
Priore adhuc querella uibrante alia deinceps
|
2b.1
|
exurgit. Africanus superior non solum contusam et
|
|
confractam belli Punici armis rem publicam, sed
|
|
paene iam exsanguem atque morientem Karthaginis
|
|
dominam reddidit. cuius clarissima opera iniuriis
|
5
|
pensando ciues <uici> ignobilis eum ac desertae palu-
|
|
dis accolam fecerunt. eiusque uoluntarii exilii acer-
|
|
bitatem non tacitus ad inferos tulit, sepulcro suo
|
|
inscribi iubendo 'ingrata patria, ne ossa quidem mea
|
|
habes'. quid ista aut necessitate indignius aut que-
|
10
|
rella iustius aut ultione moderatius? cineres ei suos
|
|
negauit, quam in cinerem conlabi passus non fuerat.
|
|
igitur hanc unam Scipionis uindictam ingrati animi
|
|
urbs Romana sensit, maiorem me hercule Coriolani
|
|
uiolentia: ille enim patriam metu pulsauit, hic uere-
|
15
|
cundia. de qua [re] ne queri quidem—tanta uerae
|
|
pietatis constantia—nisi post fata sustinuit.
|
|
Talia passo, credo, quae fratri eius accidere
|
2c.1
|
solacio esse potuerunt. cui rex Antiochus deuictus et
|
|
Asia imperio populi Romani adiecta speciosissimus-
|
|
que triumphus ut peculatus reus fieret et in carce-
|
|
rem duci iuberetur causam praebuit.
|
5
|
Nihilo uirtute posterior Africanus auo minor,
|
2d.1
|
sed ne exitu quidem felicior: duabus enim urbibus,
|
|
Numantia atque Karthagine, imperio Romano in-
|
|
minentibus ex rerum natura depulsis raptorem spiritus
|
|
domi inuenit, mortis punitorem in foro non repperit.
|
5
|
Quis ignorat tantum laudis Scipionem Nasi-
|
2e.1
|
cam toga quantum armis utrumque Africanum me-
|
|
ruisse, qui pestifera Ti. Gracchi manu faucibus con-
|
|
prehensam rem publicam strangulari passus non est?
|
|
sed is quoque propter iniquissimam uirtutum suarum
|
5
|
apud ciues aestimationem sub titulo legationis Per-
|
|
gamum secessit et quod uitae superfuit ibi sine ullo
|
|
ingratae patriae desiderio peregit.
|
|
In eodem nomine uersor necdum Corneliae
|
2f.1
|
gentis querellas exhausi: namque P. Lentulus claris-
|
|
simus et amantissimus rei publicae ciuis, cum in
|
|
Auentino C. Gracchi nefarios conatus et aciem pia
|
|
ac forti pugna magnis uulneribus exceptis fugasset,
|
5
|
proelii illius, quo leges, pacem libertatemque in suo
|
|
statu retinuerat, hanc mercedem tulit ne in urbe
|
|
nostra moreretur: si quidem inuidia et obtrectatione
|
|
conpulsus legatione <a> senatu libera impetrata habi-
|
|
taque contione, qua a dis inmortalibus petiit ne um-
|
10
|
quam ad ingratum populum reuerteretur, in Siciliam
|
|
profectus est ibique perseueranter morando compo-
|
|
tem se uoti fecit. quinque igitur deinceps Cornelii
|
|
totidem sunt notissima ingratae patriae exempla.
|
|
Atque horum quidem secessus uoluntari:
|
2g.1
|
Ahala uero, cum magister equitum Sp. Maelium re-
|
|
gnum adfectantem occidisset, custoditae libertatis
|
|
ciuium exilio suo poenas pependit.
|
|
Ceterum ut senatus populique mens in modum
|
3.1
|
subitae tempestatis concitata leni querella prose-
|
|
quenda est, ita singulorum ingrata facta liberiore
|
|
<in>dignatione proscindenda sunt, quia potentes con-
|
|
silii, cum utrumque ratione perpendere liceret, scelus
|
5
|
pietati praetulerunt: quo enim nimbo, qua porcella
|
|
uerborum impium Sextili caput obrui meretur, quod
|
|
C. Caesarem, a quo cum studiose tum etiam feliciter
|
|
grauissimi criminis reus defensus fuerat, Cinnanae
|
|
proscriptionis tempore profugum, praesidium suum
|
10
|
in fundo Tarquiniensi cladis condicione inplorare,
|
|
beneficii iure repetere coactum, a sacris perfidae
|
|
mensae et altaribus nefandorum penatium auulsum
|
|
truculento uictori iugulandum tradere non exhorruit?
|
|
finge accusatorem eius fortuna publica in supplicis
|
15
|
nomen conuersum tam luctuosam illam opem genibus
|
|
adnixum orasse, crudeliter tamen repulsus uideretur,
|
|
quia etiam quos iniuriae inuisos faciunt, gratiosos
|
|
miseriae reddunt. uerum Sextilius non accusatorem,
|
|
sed patronum saeuissimae inimici uiolentiae suis ma-
|
20
|
nibus obiecit, si metu mortis, uita indignus, si praemii
|
|
spe, dignissimus morte.
|
|
Sed ut ad alium consentaneum huic ingrati
|
4.1
|
animi actum transgrediar, M. Cicero C. Popilium
|
|
Laenatem Picenae regionis rogatu M. Caeli non mi-
|
|
nore cura quam eloquentia defendit eumque causa
|
|
admodum dubia fluctuantem saluum ad penates suos
|
5
|
remisit. hic Popilius postea nec re nec uerbo a Cice-
|
|
rone laesus ultro M. Antonium rogauit ut ad illum
|
|
proscriptum persequendum et iugulandum mitteretur,
|
|
impetratisque detestabilis ministerii partibus gaudio
|
|
exultans Caietam cucurrit et uirum, mitto quod am-
|
10
|
plissimae dignitatis, certe † salubritate studio prae-
|
|
stantis officii priuatim sibi uenerandum, iugulum
|
|
praebere iussit ac protinus caput Romanae eloquen-
|
|
tiae et pacis clarissimam dexteram per summum et
|
|
securum otium amputauit eaque sarcina tamquam
|
15
|
opimis spoliis alacer in urbem reuersus est: neque
|
|
enim scelestum portanti onus succurrit illud se caput
|
|
ferre, quod pro capite eius quondam perorauerat. in-
|
|
ualidae ad hoc monstrum suggillandum litterae, quo-
|
|
niam qui talem Ciceronis casum satis digne deplo-
|
20
|
rare possit, alius Cicero non extat.
|
|
Quo te nunc modo, Magne Pompei, attingam
|
5.1
|
nescio: nam et amplitudinem fortunae tuae, quae
|
|
quondam omnes terras et omnia maria fulgore suo
|
|
occupauerat, intueor et ruinam eius maiorem esse
|
|
quam ut manu mea adtemptari debeat memini. sed
|
5
|
tamen nobis quoque tacentibus Cn. Carbonis, a quo
|
|
admodum adulescens de paternis bonis in foro dimi-
|
|
cans protectus es, iussu tuo interempti mors animis
|
|
hominum non sine aliqua reprehensione obuersabitur,
|
|
quia tam ingrato facto plus L. Sullae uiribus quam
|
10
|
propriae indulsisti uerecundiae.
|
|