DE INGRATIS
  Vrbis nostrae parentem senatus in amplissimo 5.3.1.1
dignitatis gradu ab eo conlocatus in curia lacerauit,
nec duxit nefas ei uitam adimere, qui aeternum Ro-
mano imperio spiritum ingenerauerat. rude nimirum
illud et ferox saeculum, quod conditoris sui cruore 5
foede maculatum ne summa quidem posteritatis dis-
simulare pietas potest.
  Hunc ingrate lapsae mentis errorem consen- 2a.1
tanea ciuitatis nostrae paenitentia sequitur. uirium
Romanarum et incrementum laetissimum et tu<te>la
certissima, Furius Camillus, in urbe incolumitatem
suam tueri non ualuit, cuius ipse salutem stabilierat, 5
felicitatem auxerat: a L. enim Apuleio tribuno pl.
tamquam peculator Veientanae praedae reus factus
duris atque, ut ita dicam, ferreis sententiis in exi-
lium missus est, et quidem eo tempore, quo optimo
iuuene filio spoliatus solaciis magis adleuandus quam 10
cladibus onerandus erat. sed inmemor patria tanti
uiri maximorum meritorum exequiis filii damnatio-
nem patris iunxit. at, inquit, aerario abesse tribu-
nus pl. querebatur xv milia aeris: tanti namque
poena finita est. indignam summam, propter quam 15
populus Romanus tali principe careret!
  Priore adhuc querella uibrante alia deinceps 2b.1
exurgit. Africanus superior non solum contusam et
confractam belli Punici armis rem publicam, sed
paene iam exsanguem atque morientem Karthaginis
dominam reddidit. cuius clarissima opera iniuriis 5
pensando ciues <uici> ignobilis eum ac desertae palu-
dis accolam fecerunt. eiusque uoluntarii exilii acer-
bitatem non tacitus ad inferos tulit, sepulcro suo
inscribi iubendo 'ingrata patria, ne ossa quidem mea
habes'. quid ista aut necessitate indignius aut que- 10
rella iustius aut ultione moderatius? cineres ei suos
negauit, quam in cinerem conlabi passus non fuerat.
igitur hanc unam Scipionis uindictam ingrati animi
urbs Romana sensit, maiorem me hercule Coriolani
uiolentia: ille enim patriam metu pulsauit, hic uere- 15
cundia. de qua [re] ne queri quidem—tanta uerae
pietatis constantia—nisi post fata sustinuit.
  Talia passo, credo, quae fratri eius accidere 2c.1
solacio esse potuerunt. cui rex Antiochus deuictus et
Asia imperio populi Romani adiecta speciosissimus-
que triumphus ut peculatus reus fieret et in carce-
rem duci iuberetur causam praebuit. 5
  Nihilo uirtute posterior Africanus auo minor, 2d.1
sed ne exitu quidem felicior: duabus enim urbibus,
Numantia atque Karthagine, imperio Romano in-
minentibus ex rerum natura depulsis raptorem spiritus
domi inuenit, mortis punitorem in foro non repperit. 5
  Quis ignorat tantum laudis Scipionem Nasi- 2e.1
cam toga quantum armis utrumque Africanum me-
ruisse, qui pestifera Ti. Gracchi manu faucibus con-
prehensam rem publicam strangulari passus non est?
sed is quoque propter iniquissimam uirtutum suarum 5
apud ciues aestimationem sub titulo legationis Per-
gamum secessit et quod uitae superfuit ibi sine ullo
ingratae patriae desiderio peregit.
  In eodem nomine uersor necdum Corneliae 2f.1
gentis querellas exhausi: namque P. Lentulus claris-
simus et amantissimus rei publicae ciuis, cum in
Auentino C. Gracchi nefarios conatus et aciem pia
ac forti pugna magnis uulneribus exceptis fugasset, 5
proelii illius, quo leges, pacem libertatemque in suo
statu retinuerat, hanc mercedem tulit ne in urbe
nostra moreretur: si quidem inuidia et obtrectatione
conpulsus legatione <a> senatu libera impetrata habi-
taque contione, qua a dis inmortalibus petiit ne um- 10
quam ad ingratum populum reuerteretur, in Siciliam
profectus est ibique perseueranter morando compo-
tem se uoti fecit. quinque igitur deinceps Cornelii
totidem sunt notissima ingratae patriae exempla.
  Atque horum quidem secessus uoluntari: 2g.1
Ahala uero, cum magister equitum Sp. Maelium re-
gnum adfectantem occidisset, custoditae libertatis
ciuium exilio suo poenas pependit.
  Ceterum ut senatus populique mens in modum 3.1
subitae tempestatis concitata leni querella prose-
quenda est, ita singulorum ingrata facta liberiore
<in>dignatione proscindenda sunt, quia potentes con-
silii, cum utrumque ratione perpendere liceret, scelus 5
pietati praetulerunt: quo enim nimbo, qua porcella
uerborum impium Sextili caput obrui meretur, quod
C. Caesarem, a quo cum studiose tum etiam feliciter
grauissimi criminis reus defensus fuerat, Cinnanae
proscriptionis tempore profugum, praesidium suum 10
in fundo Tarquiniensi cladis condicione inplorare,
beneficii iure repetere coactum, a sacris perfidae
mensae et altaribus nefandorum penatium auulsum
truculento uictori iugulandum tradere non exhorruit?
finge accusatorem eius fortuna publica in supplicis 15
nomen conuersum tam luctuosam illam opem genibus
adnixum orasse, crudeliter tamen repulsus uideretur,
quia etiam quos iniuriae inuisos faciunt, gratiosos
miseriae reddunt. uerum Sextilius non accusatorem,
sed patronum saeuissimae inimici uiolentiae suis ma- 20
nibus obiecit, si metu mortis, uita indignus, si praemii
spe, dignissimus morte.
  Sed ut ad alium consentaneum huic ingrati 4.1
animi actum transgrediar, M. Cicero C. Popilium
Laenatem Picenae regionis rogatu M. Caeli non mi-
nore cura quam eloquentia defendit eumque causa
admodum dubia fluctuantem saluum ad penates suos 5
remisit. hic Popilius postea nec re nec uerbo a Cice-
rone laesus ultro M. Antonium rogauit ut ad illum
proscriptum persequendum et iugulandum mitteretur,
impetratisque detestabilis ministerii partibus gaudio
exultans Caietam cucurrit et uirum, mitto quod am- 10
plissimae dignitatis, certe † salubritate studio prae-
stantis officii priuatim sibi uenerandum, iugulum
praebere iussit ac protinus caput Romanae eloquen-
tiae et pacis clarissimam dexteram per summum et
securum otium amputauit eaque sarcina tamquam 15
opimis spoliis alacer in urbem reuersus est: neque
enim scelestum portanti onus succurrit illud se caput
ferre, quod pro capite eius quondam perorauerat. in-
ualidae ad hoc monstrum suggillandum litterae, quo-
niam qui talem Ciceronis casum satis digne deplo- 20
rare possit, alius Cicero non extat.
  Quo te nunc modo, Magne Pompei, attingam 5.1
nescio: nam et amplitudinem fortunae tuae, quae
quondam omnes terras et omnia maria fulgore suo
occupauerat, intueor et ruinam eius maiorem esse
quam ut manu mea adtemptari debeat memini. sed 5
tamen nobis quoque tacentibus Cn. Carbonis, a quo
admodum adulescens de paternis bonis in foro dimi-
cans protectus es, iussu tuo interempti mors animis
hominum non sine aliqua reprehensione obuersabitur,
quia tam ingrato facto plus L. Sullae uiribus quam 10
propriae indulsisti uerecundiae.