Ac ne nostra confessis alienigenae urbes 5.3(ext).1.1
insultent, Karthaginienses Hannibalem, qui pro illo-
rum incolumitate et uictoria tot imperatores totque
exercitus nostros trucidauerat, quot gregarios mili-
tes hostium si occidisset magnae gloriae foret, con- 5
spectu suo summouere <in> animum induxerunt.
  Neminem Lycurgo aut maiorem aut utiliorem 2.1
uirum Lacedaemon genuit, utpote cui Apollo Pythius
oraculum petenti respondisse fertur nescire se utrum
illum hominum an deorum numero adgregaret. huic
tamen neque uitae summa sinceritas neque constan- 5
tissimus erga patriam amor neque leges salutariter
excogitatae auxilio esse potuerunt quo minus in-
festos ciues experiretur: saepe enim lapidibus petitus,
aliquando foro eiectus, oculo etiam priuatus, ad
ultimum ipsa patria pulsus est. quid aliae faciant 10
urbes, ubi etiam illa, quae constantiae et modera-
tionis et grauitatis eximiam sibi laudem uindicat,
tam ingrata aduersus tam bene meritum extitit?
  Detrahe Atheniensibus Thesea, nullae aut non 3.1
tam clarae Athenae erunt, si quidem ille uicatim dis-
persos ciues suos in [suam] unam urbem contraxit,
separatimque et agresti more uiuenti populo amplis-
simae ciuitatis formam atque imaginem inposuit. idem 5
saeua potentissimi regis Minois imperia uixdum
aetate pubescente reppulit: idem effrenatam Theba-
rum insolentiam domuit: idem opem liberis Herculis
tulit et quidquid ubique monstri aut sceleris fuit
uirtute animi ac robore dexterae comminuit. huius 10
tamen summoti ab Atheniensibus Scyros, exule mi-
nor insula, ossa mortui cepit.
  Iam Solon, qui tam praeclaras tamque utiles
Atheniensibus leges tulit, ut, si his perpetuo uti uo-
luissent, sempiternum habituri fuerint imperium, qui 15
Salaminam uelut hostilem arcem ex propinquo sa-
luti eorum inminentem recuperauit, qui Pisistrati
tyrannidem primus uidit orientem, solus armis op-
primi debere palam dictitare <est> ausus, senectutem
Cypri profugus exegit, neque ei in patria, <de> qua 20
optime meruerat, humari contigit.
  Bene egissent Athenienses cum Miltiade, si eum
post ccc milia Persarum Marathone deuicta in exi-
lium protinus misissent ac non in carcere et uin-
culis mori coegissent. at, puto, hactenus saeuire ad- 25
uersus optime meritum abunde duxerunt. immo ne
corpus quidem eius sic expirare coacti sepulturae
prius mandari passi sunt quam Cimo filius eius eis-
dem se uinculis constringendum traderet. hanc here-
ditatem paternam maximi ducis filius et futurus ipse 30
aetatis suae dux maximus solam se creuisse, catenas
et carcerem, gloriari potuit.
  Aristides etiam, quo totius Graeciae iustitia cen-
setur, continentiae quoque eximium specimen, patria
iussus excedere est. felices Athenas, quae post illius 35
exilium inuenire aliquem aut uirum bonum aut aman-
tem sui ciuem potuerunt, cum quo tunc ipsa san-
ctitas migrauit!
  Themistocles eorum, qui ingratam patriam ex-
perti sunt, celeberrimum exemplum, cum illam in- 40
columem, claram, opulentam, principem Graeciae red-
didisset, eo usque sensit inimicam, ut ad Xerxis,
quem paulo ante destruxerat, non debitam sibi mi-
sericordiam perfugere necesse haberet.
  Phocion uero his dotibus, quae ad pariendum 45
homin<um amor>em potentissimae iudicantur, clemen-
tia et liber<ali>tate instructissimus tantum non in
eculeum ab Atheniensibus inpositus est. certe post
obitum nullam Atticae regionis, quae ossibus eius ini-
ceretur, glebulam inuenit, iussus extra fines proici, 50
intra quos optimus ciuis uixerat.
  Quid abest igitur, quin publica dementia sit exi-
stimanda summo consensu maximas uirtutes quasi
grauissima delicta punire beneficiaque iniuriis repen-
dere? quod cum ubique tum praecipue Athenis in- 55
tolerabile uideri debet, in qua urbe aduersus ingratos
actio constituta est, et recte, quia dandi et accipiendi
beneficii commercium, sine quo uix uita hominum
† experet tollit quisquis bene merito parem referre
gratiam neglegit. quantam ergo reprehensionem me- 60
rentur qui, cum aequissima iura, sed iniquissima in-
genia haberent, moribus suis quam legibus uti ma-
luerunt? quod si qua prouidentia deorum effici posset
ut excellentissimi uiri, quorum modo casus retuli,
legem ingratorum uindicem retinentes patriam suam 65
in ius ad aliam ciuitatem pertraherent, nonne in-
geniosum et garrulum populum mutum atque elin-
guem hac postulatione reddidissent? 'Discordes foci
tui pagisque diuidua tuguria Graeciae facta sunt
columen: lucet Marathon Persicis tropaeis: Salamis 70
et Artemisium Xerxis naufragia numerantur: prae-
ualidis manibus exhausta moenia pulchrioribus ope-
ribus consurgunt. harum rerum auctores ubi uixe-
runt? ubi iacent? responde! nempe Thesea paruulo
in scopulo sepeliri et Miltiadem in carcere mori et 75
Cimona paternas induere catenas et Themistoclea
uictorem uicti hostis genua conplecti Solonemque
cum Aristide et Phocione penates suos ingrata fu-
gere coegisti, cum interim cineribus nostris foede
ac miserabiliter dispersis Oedipodis [ossa], caede pa- 80
tris, nuptiis matris contaminati, inter ipsum Arium
pagum, diuini atque humani certaminis uenerabile
domicilium, et excelsam praesidis Mineruae arcem
honore arae decoratos sacro sanctiores colis. adeo
tibi aliena mala tuis bonis gratiora sunt. lege itaque 85
legem, quae te iure iurando obstrictam tenet, et quia
bene meritis debita reddere praemia noluisti, laesis
iusta piacula exsolue'. tacent mutae illorum umbrae,
fati necessitate constrictae: at, inmemores beneficio-
rum Athenae, reprehensionis lingua sermone licenti 90
soluta non tacet.