Comicae lenitatis hi patres, tragicae aspe- 5.8.pr.1
ritatis illi.
DE SEVERITATE PATRVM IN LIBEROS
  L. Brutus, gloria par Romulo, quia ille urbem, 1.1
hic libertatem Romanam condidit, filios suos domi-
nationem Tarquini a se expulsam reducentes sum-
mum imperium obtinens conprehensos proque tribu-
nali uirgis caesos et ad palum religatos securi percuti 5
iussit. exuit patrem, ut consulem ageret, orbusque
uiuere quam publicae uindictae deesse maluit.
  Huius aemulatus exemplum Cassius filium <suum 2.1
Sp. Cassium>, qui tribunus pl. agrariam legem pri-
mus tulerat multisque aliis rebus populariter <actis>
animos hominum amore sui deuinctos tenebat, post-
quam illam potestatem deposuit, adhibito propin- 5
quorum et amicorum consilio adfectati regni crimine
domi damnauit uerberibusque adfectum necari iussit
ac peculium eius Cereri consecrauit.
  T. autem Manlius Torquatus, propter egregia 3.1
multa rarae dignitatis, iuris quoque ciuilis et sacro-
rum pontificalium peritissimus, in consimili facto
ne consilio quidem necessariorum indigere se cre-
didit: nam cum ad senatum Macedonia de filio eius 5
D. Silano, qui eam prouinciam optinuerat, querellas
per legatos detulisset, a patribus conscriptis petiit
ne quid ante de ea re statuerent quam ipse Mace-
donum filiique sui causam inspexisset. summo deinde
cum amplissimi ordinis tum etiam eorum, qui que- 10
stum uenerant, consensu cognitione suscepta domi
consedit solusque utrique parti per totum biduum
uacauit ac tertio plenissime die diligentissimeque
auditis testibus ita pronuntiauit: 'cum Silanum filium
meum pecunias a sociis accepisse probatum mihi sit, 15
et re publica eum et domo mea indignum iudico
protinusque e conspectu meo abire iubeo'. tam tristi
patris sententia perculsus Silanus lucem ulterius in-
tueri non sustinuit suspendioque se proxima nocte
consumpsit. peregerat iam Torquatus seueri et reli- 20
giosi iudicis partis, satis factum erat rei publicae,
habebat ultionem Macedonia, potuit tam uerecundo
fili obitu patris inflecti rigor: at ille neque exequiis
adulescentis interfuit et, cum maxime funus eius du-
ceretur, consulere se uolentibus uacuas aures accom- 25
modauit: uidebat enim se in eo atrio consedisse, in
quo imperiosi illius Torquati seueritate conspicua
imago posita erat, prudentissimoque uiro succurrebat
effigies maiorum [suorum] cum titulis suis idcirco in
prima parte aedium poni solere, ut eorum uirtutes 30
posteri non solum legerent, sed etiam imitarentur.
  M. uero Scaurus, lumen ac decus patriae, cum 4.1
apud Athesim flumen impetu Cimbrorum Romani
equites pulsi deserto <consule> Catulo urbem pauidi
repeterent, consternationis eorum participi filio suo
misit qui diceret libentius se in acie eius interfecti 5
ossibus occursurum quam ipsum tam deformis fugae
reum uisurum: itaque, si quid modo reliquum in pe-
ctore uerecundiae superesset, conspectum degenerati
patris uitaturum: recordatione enim iuuentae suae
qualis M. Scauro aut habendus aut spernendus filius 10
esset admonebatur. quo nuntio accepto iuuenis coa-
ctus est fortius aduersus semet ipsum gladio uti quam
aduersus hostes usus fuerat.
  Nec minus animose A. Fuluius uir senatorii 5.1
ordinis euntem in aciem filium retraxit quam Scau-
rus ex proelio fugientem increpuit: namque iuuenem
et ingenio et litteris et forma inter aequales nitentem,
prauo consilio amicitiam Catilinae secutum inque 5
castra eius temerario impetu ruentem medio itinere
abstractum supplicio mortis adfecit, praefatus non
se Catilinae illum aduersus patriam, sed patriae ad-
uersus Catilinam genuisse. licuit, donec belli ciuilis
rabies praeteriret, inclusum arcere: uerum illud cauti 10
patris narr<ar>etur opus, hoc seueri refertur.