Machina est continens e materia coniunctio maximas 10.1.1.1
ad onerum motus habens virtutes. ea movetur ex arte
circulorum rotundationibus, quam Graeci κυκλικην κινησιν
appellant. est autem unum genus scansorium, quod graece
ακροβατικον dicitur; alterum spirabile, quod apud eos 5
πνευματικον appellatur; tertium tractorium, id autem
Graeci βαρουλκον vocitant. scansorium autem <est, cum>
machinae ita fuerint conlocatae, ut ad altitudinem tignis
statutis et transversariis conligatis sine periculo scanda-
tur [ad apparatus spectatione]; at spirabile, cum spiritus 10
ex expressionibus inpulsus et plagae vocesque οργανικως
exprimantur; tractorium vero, cum onera machinis per- 2.1
trahuntur, ut ad altitudinem sublata conlocentur. scanso-
ria ratio non arte sed audacia gloriatur; ea catenationibus
et transversariis et plexis conligationibus et erismatorum
fulturis continentur. quae autem spiritus potestate ad- 5
sumit ingressus, elegantes artis subtilitatibus consequetur
effectus. tractoria autem maiores et magnificentia plenas
habet ad utilitatem opportunitates et in agendo cum pru-
dentia summas virtutes. ex his sunt quae μηχανικως, 3.1
alia οργανικως moventur. inter machinas et organa id
videtur esse discrimen, quod machinae pluribus operis vel
vi maiore coguntur effectus habere, uti ballistae torcula-
riorumque prela; organa autem unius operae prudenti 5
tactu perficiunt quod est propositum, uti scorpionis seu
anisocyclorum versationes. ergo et organa et machinarum
ratio ad usum sunt necessaria, sine quibus nulla res potest
esse non inpedita. omnis autem est machinatio rerum 4.1
natura procreata ac praeceptrice et magistra mundi ver-
satione instituta. namque animadvertamus primum et
aspiciamus continentem solis, lunae, quinque etiam stella-
rum natura * * * machinata versarentur, non ha- 5
buissemus interdum lucem nec fructûm maturitates. cum
ergo maiores haec ita esse animadvertissent, e rerum
natura sumpserunt exempla et ea imitantes inducti rebus
divinis commodas vitae perfecerunt explicationes. itaque
comparaverunt, ut essent expeditiora, alia machinis et 10
earum versationibus, nonnulla organis, et ita quae anim-
adverterunt ad usum utilia esse studiis, artibus, insti-
tutis, gradatim augenda doctrinis curaverunt. attendamus 5.1
enim primum inventum de necessitate, ut vestitus, quem-
admodum telarum organicis administrationibus conexus
staminis ad subtemen non modo corpora tegendo tueatur,
sed etiam ornatus adiciat honestatem. cibi vero non ha- 5
buissemus abundantiam, nisi iuga et aratra bubus iumen-
tisque omnibus essent inventa. sucularumque et prelorum
et vectium si non fuisset torculariis praeparatio, neque
olei nitorem neque vitium fructum habere potuissemus ad
iucunditatem, portationesque eorum non essent, nisi plo- 10
strorum seu serracorum per terram, navicularum per
aquam inventae essent machinationes. trutinarum vero 6.1
librarumque ponderibus examinatio reperta vindicat ab
iniquitate iustis moribus vitam. non minusque sunt innu-
merabili modo rationes machinationum, de quibus non
necesse videtur disputare, quod non sunt <ignotae sed> 5
ad manum cotidianae, ut sunt molae, folles fabrorum,
raedae, cisia, torni ceteraque, quae communes ad usum
consuetudinibus habent opportunitates.