Nec minus mensurarum rationes, quae in omnibus operi- 3.1.5.1
bus videntur necessariae esse, ex corporis membris colle-
gerunt, uti digitum, palmum, pedem, cubitum, et eas distri-
buerunt in perfectum numerum, quem Graeci τελεον dicunt.
perfectum autem antiqui instituerunt numerum qui decem 5
dicitur; namque ex manibus digitorum numero [ab palmo
pes] est inventus. si autem in utrisque palmis ex arti-
culis ab natura decem sunt perfecti, etiam Platoni placuit
esse eum numerum ea re perfectum, quod ex <x> singulari-
bus rebus, quae μοναδες apud Graecos dicuntur, perficitur 10
decusis. simul autem undecim aut duodecim sunt facti,
quod superaverint, non possunt esse perfecti, donec ad
alterum decusis perveniant; singulares enim res particulae
sunt eius numeri. mathematici vero contra disputantes ea 6.1
re perfectum dixerunt esse numerum qui sex dicitur, quod
is numerus habet partitiones eorum rationibus sex numero
convenientes sic: sextantem unum, trientes duo, semissem
tria, besem quem διμοιρον dicunt quattuor, quintarium 5
quem πεντεμοιρον dicunt quinque, perfectum sex. cum ad
duplicationem crescat, supra sex adiecto asse εφεκτον; cum
facta sunt octo, quod est tertia adiecta, tertiarium alterum,
qui επιτριτος dicitur; dimidia adiecta cum facta sunt novem,
sesquialterum, qui ημιολιος appellatur; duabus partibus 10
additis et decusis facto bes alterum, quem επιδιμοιρον
vocitant; in undecim numero quod adiecti sunt quinque,
quintarium, quem επιπεμπτον dicunt; duodecim autem, quod
ex duobus numeris simplicibus est effectus, διπλασιωνα. non 7.1
minus etiam, quod pes hominis altitudinis sextam habet
partem, (ita etiam, ex eo quod perficitur pedum numero
corporis <altitudo, veteribus columnis basis scapi elata>
sexies altitudines terminavit) eum perfectum constituerunt, 5
cubitumque animadverterunt ex sex palmis constare digi-
tisque xxiiii. ex eo etiam videntur civitates Graecorum
fecisse, quemadmodum cubitus est sex palmorum, in drach-
ma, qua nummo uterentur, aereos signatos uti asses ex
aequo sex, quos obolos appellant, quadrantesque obolorum, 10
quae alii dichalca, nonnulli trichalca dicunt, pro digitis
viginti quattuor in drachma constituisse. nostri autem 8.1
primo fecerunt <perfectum> antiquum numerum et in de-
nario denos aeris constituerunt, et ea re compositio no-
minis ad hodiernum diem denarium retinet. etiamque
quarta pars quod efficiebatur ex duobus assibus et tertio 5
semisse, sestertium vocitaverunt. postea autem quam anim-
adverterunt utrosque numeros esse perfectos, et sex et
decem, utrosque in unum coiecerunt et fecerunt perfectissi-
mum decusis sexis. huius autem rei auctorem invenerunt
pedem. e cubito enim cum dempti sunt palmi duo, relin- 10
quitur pes quattuor palmorum, palmus autem habet quat-
tuor digitos. ita efficitur, ut habeat pes sedecim digitos
et totidem asses aeracius denarius.