Ita ex his indagationibus mathematicis rationibus fiant 5.5.1.1
vasa aerea pro ratione magnitudinis theatri, eaque ita
fabricentur, ut, cum tangantur, sonitum facere possint
inter se diatessaron, diapente <et> ex ordine ad disdia-
pason. postea inter sedes theatri constitutis cellis ratione 5
musica ibi conlocentur ita, uti nullum parietem tangant
circaque habeant locum vacuum et ab summo capite spa-
tium, ponanturque inversa et habeant in parte, quae spec-
tat ad scaenam, suppositos cuneos ne minus altos semipede;
contraque eas cellas relinquantur aperturae inferiorum 10
graduum cubilibus longae pedes duo, altae semipede.
designationes autem eorum, quibus in locis constituantur, 2.1
sic explicentur. si non erit ampla magnitudine theatrum,
media altitudinis transversa regio designetur et in ea tre-
decim cellae duodecim aequalibus intervallis distantes con-
fornicentur, uti ea echea, quae supra scripta sunt, ad 5
neten hyperbolaeon sonantia in cellis, quae sunt in cor-
nibus extremis, utraque parte prima conlocentur, secunda
ab extremis diatessaron ad neten diezeugmenon, tertia
diatessaron ad paramesen, quarta ad neten synhemmenon,
quinta diatessaron ad mesen, sexta diatessaron ad hy- 10
paten meson, in medio unum diatessaron ad hypaten hy-
paton. ita hac ratiocinatione vox a scaena uti ab centro 3.1
profusa se circumagens tactuque feriens singulorum va-
sorum cava excitaverit auctam claritatem et concentu
convenientem sibi consonantiam. sin autem amplior erit
magnitudo theatri, tunc altitudo dividatur in partes iiii, 5
uti tres efficiantur regiones cellarum transverse desig-
natae, una harmoniae, altera chromatos, tertia diatoni.
et ab imo quae erit prima, ea ex harmonia conlocetur,
ita uti in minore theatro supra scriptum est. in mediana 4.1
autem prima in extremis cornibus ad chromaticen hyper-
bolaeon habentia sonitum ponantur, in secundis ab his
diatessaron ad chromaticen diezeugmenon, in tertiis ad
chromaticen synhemmenon, quartis diatessaron ad chro- 5
maticen meson, quintis diatessaron ad chromaticen hypaton,
sextis ad paramesen, quod et ad chromaticen hyperbolaeon
diapente et ad chromaticen synhemmenon diatessaron ha-
bet consonantiae communitatem. in medio nihil est con- 5.1
locandum, ideo quod sonitûm nulla alia qualitas in chro-
matico genere symphoniae consonantiam potest habere.
in summa vero divisione et regione cellarum in cornibus
primis ad diatonon hyperbolaeon fabricata vasa sonitu 5
ponantur, in secundis diatessaron ad diatonon <diezeug-
menon>, tertiis ad diatonon synhemmenon, quartis dia-
tessaron ad diatonon meson, quintis diatessaron ad dia-
tonon hypaton, sextis diatessaron ad proslambanomenon,
in medio ad mesen, quod ea et ad proslambanomenon 10
diapason et ad diatonon hypaton diapente habet sympho-
niarum communitates. haec autem si qui voluerit ad per- 6.1
fectum facile perducere, animadvertat in extremo libro
diagramma musica ratione designatum, quod Aristoxenus
magno vigore et industria generatim divisis modulationi-
bus constitutum reliquit, de quo, si qui ratiocinationibus 5
his attenderit, ad [naturas vocis et] audientium delecta-
tiones facilius valuerit theatrorum efficere perfectiones.