Dicet aliquis forte multa theatra quotannis Romae 5.5.7.1
facta esse neque ullam rationem harum rerum in his
fuisse; sed errabit in eo, quod omnia publica lignea thea-
tra tabulationes habent complures, quas necesse est so-
nare. hoc vero licet animadvertere etiam ab citharoedis, 5
qui, superiore tono cum volunt canere, avertunt se ad
scaenae valvas et ita recipiunt ab earum auxilio con-
sonantiam vocis. cum autem ex solidis rebus theatra con-
stituuntur, id est ex structura caementorum, lapide, mar-
more, quae sonare non possunt, tunc echeis hae rationes 10
sunt explicandae. sin autem quaeritur, in quo theatro ea 8.1
sint facta, Romae non possumus ostendere, sed in Italiae
regionibus et in pluribus Graecorum civitatibus. etiam-
que auctorem habemus Lucium Mummium, qui diruto
theatro Corinthiorum ea aenea Romam deportavit et de 5
manubiis ad aedem Lunae dedicavit. multi etiam soller-
tes architecti, qui in oppidis non magnis theatra con-
stituerunt, propter inopiam fictilibus doliis ita sonantibus
electis hac ratiocinatione compositis perfecerunt utilissi-
mos effectus. 10
  Ipsius autem theatri conformatio sic est facienda, uti, 6.1.1
quam magna futura est perimetros imi, centro medio con-
locato circumagatur linea rotundationis, in eaque quattuor
scribantur trigona paribus lateribus, <quae paribus> inter-
vallis extremam lineam circinationis tangant, quibus etiam 5
in duodecim signorum caelestium <astrologia> astrologi
ex musica convenientia astrorum ratiocinantur. ex his
trigonis cuius latus fuerit proximum scaenae, ea regione,
qua praecidit curvaturam circinationis, ibi finiatur scaenae
frons, et ab eo loco per centrum parallelos linea ducatur, 10
quae disiungat proscaenii pulpitum et orchestrae regio-
nem. ita latius factum fuerit pulpitum quam Graecorum, 2.1
quod omnes artifices in scaena dant operam, in orchestra
autem senatorum sunt sedibus loca designata. et eius
pulpiti altitudo sit ne plus pedum quinque, uti, qui in
orchestra sederint, spectare possint omnium agentium 5
gestus. cunei spectaculorum in theatro ita dividantur,
uti anguli trigonorum, qui currunt circum curvaturam
circinationis, dirigant ascensus scalasque inter cuneos ad
primam praecinctionem; supra autem alternis itineribus
superiores cunei medii dirigantur. î autem, qui sunt in 3.1
imo et dirigunt scalaria, erunt numero vii; reliqui quin-
que scaenae designabunt compositionem: et unus medius
contra se valvas regias habere debet, et qui erunt dextra
sinistra, hospitaliorum designabunt compositionem, ex- 5
tremi duo spectabunt itinera versurarum. gradus specta-
culorum, ubi subsellia componantur * * * gradus ne
minus alti sint palmopede, <ne plus pedem> et digitos
sex; latitudines eorum ne plus pedes duo semis, ne minus
pedes duo constituantur. tectum porticus, quod futurum 4.1
est in summa gradatione, cum scaenae altitudine libra-
tum perficiatur, ideo quod vox crescens aequaliter ad
summas gradationes et tectum perveniet. namque si non
erit aequale, quo minus fuerit altum, vox praeripietur 5
ad eam altitudinem, quam perveniet primo. orchestra 5.1
inter grados imos quod diametron habuerit, eius sexta
pars sumatur, et in cornibus utrimque ad eius mensurae
perpendiculum inferiores sedes praecidantur, et qua prae-
cisio fuerit, ibi constituantur itinerum supercilia; ita enim 5
satis altitudinem habebunt eorum confornicationes. scae- 6.1
nae longitudo ad orchestrae diametron duplex fieri debet.
podii altitudo ab libramento pulpiti cum corona et lysi
duodecumam orchestrae diametri. supra podium columnae
cum capitulis et spiris altae quarta parte eiusdem dia- 5
metri; epistylia et ornamenta earum columnarum altitu-
dinis quinta parte. pluteum insuper cum unda et corona
inferioris plutei dimidia parte. supra id pluteum colum-
nae quarta parte minore altitudine sint quam inferiores;
epistylium et ornamenta earum columnarum quinta parte. 10
item si tertia episcenos futura erit, mediani plutei sum-
mum sit dimidia parte; columnae summae medianarum
minus altae sint quarta parte; epistylia cum coronis earum
columnarum item habeant altitudinis quintam partem.