Quae in moenibus necessaria videbantur esse, ut apte 5.11.4.12
disponantur, perscripsi. de opportunitate autem portuum 12.1.1
non est praetermittendum sed, quibus rationibus tueantur
naves in his ab tempestatibus, explicandum. hi autem na-
turaliter si sint bene positi habeantque acroteria sive
promunturia procurrentia, ex quibus introrsus curvaturae 5
sive versurae ex loci natura fuerint conformatae, maximas
utilitates videntur habere. circum enim porticus sive na-
valia sunt facienda sive ex porticibus aditus <ad> emporia,
turresque ex utraque parte conlocandae, ex quibus catenae
traduci per machinas possint. 10
  Sin autem non naturalem locum neque idoneum ad 2.1
tuendas ab tempestatibus naves habuerimus, ita videtur
esse faciendum, uti, si nullum flumen in his locis inpedi-
erit sed erit ex una parte statio, tunc ex altera parte
structuris sive aggeribus expediantur progressus, et ita 5
conformandae portuum conclusiones. eae autem structu-
rae, quae in aqua sunt futurae, videntur sic esse faciendae,
uti portetur pulvis a regionibus, quae sunt a Cumis con-
tinuatae ad promunturium Minervae, isque misceatur,
uti in mortario duo ad unum respondeant. deinde tunc 3.1
in eo loco, qui definitus erit, arcae stipitibus robusteis et
catenis inclusae in aquam demittendae destinandaeque
firmiter; deinde inter ea extrastilis inferior pars sub aqua
exaequanda et purganda, et caementis ex mortario materia 5
mixta, quemadmodum supra scriptum est, ibi congerendum,
doneque compleatur structurae spatium, quod fuerit inter
arcas. hoc autem munus naturale habent ea loca, quae
supra scripta sunt.