Igitur tales ingressus eorum quia ad propositi mei 7.pr.11.1
rationes animadverti praeparatos, inde sumendo progredi
coepi. namque primum Agatharchus Athenis Aeschylo
docente tragoediam scaenam fecit et de ea commentarium
reliquit. ex eo moniti Democritus et Anaxagoras de eadem 5
re scripserunt, quemadmodum oporteat ad aciem oculorum
radiorumque extentionem certo loco centro constituto
lineas ratione naturali respondere, uti de certa re certae
imagines aedificiorum in scaenarum picturis redderent
speciem et, quae in directis planisque frontibus sint figu- 10
rata, alia abscedentia, alia prominentia esse videantur.
postea Silenus de symmetriis doricorum edidit volumen; 12.1
de aede Iunonis, quae est Sami dorica, Theodorus; ionice
Ephesi quae est Dianae, Chersiphron et Metagenes; de
fano Minervae, quod est Priene ionicum, Pytheos; item
de aede Minervae, dorice quae est Athenis in arce, Ictinos 5
et Carpion; Theodorus Phocaeus de tholo, qui est Delphis;
Philo de aedium sacrarum symmetriis et de armamentario,
quod fuerat Piraei portu; Hermogenes de aede Dianae,
ionice quae est Magnesia pseudodipteros, et Liberi Patris
Teo monopteros; item Arcesius de symmetriis corinthiis 10
et ionico Trallibus Aesculapio, quod etiam ipse sua manu
dicitur fecisse; de Mausoleo Satyrus et Pytheos. quibus 13.1
vero felicitas maximum summumque contulit munus; quo-
rum enim artes aevo perpetuo nobilissimas laudes et sem-
piterno florentes habere iudicantur, ei cogitatis egregias
operas praestiterunt. namque singulis frontibus singuli 5
artifices sumpserunt certatim partes ad ornandum et pro-
bandum Leochares, Bryaxis, Scopas, Praxiteles, nonnulli
etiam putant Timotheum, quorum artis eminens excellentia
coegit ad septem spectaculorum eius operis pervenire
famam. praeterea minus nobiles multi praecepta symme- 14.1
triarum conscripserunt, uti Nexaris, Theocydes, Demophilos,
Pollis, Leonidas, Silanion, Melampus, Sarnacus, Euphranor.
non minus de machinationibus, uti Diades, Archytas, Ar-
chimedes, Ctesibios, Nymphodorus, Philo Byzantius, Di- 5
philos, Democles, Charias, Polyidos, Pyrros, Agesistratos.
quorum ex commentariis, quae utilia esse his rebus anim-
adverti, collecta in unum coegi corpus, et ideo maxime,
quod animadverti in ea re ab Graecis volumina plura
edita, ab nostris oppido quam pauca. Fuficius enim ni- 10
mirum de his rebus primus instituit edere volumen, item
Terentius Varro de novem disciplinis unum de architectura,
P. Septimius duo. amplius vero in id genus scripturae 15.1
adhuc nemo incubuisse videtur, cum fuissent et antiqui
cives magni architecti, qui potuissent non minus eleganter
scripta comparare. namque Athenis Antistates et Callae-
schros et Antimachides et Porinos architecti Pisistrato 5
aedem Iovi Olympio facienti fundamenta constituerunt,
post mortem autem eius propter interpellationem reipu-
blicae incepta reliquerunt. itaque circiter annis quadrin-
gentis post Antiochus rex, cum in id opus inpensam esset
pollicitus, cellae magnitudinem et columnarum circa di- 10
pteron conlocationem epistyliorumque et ceterorum orna-
mentorum ad symmetriam distributionem magna sollertia
scientiaque summa civis Romanus Cossutius nobiliter est
architectatus. id autem opus non modo vulgo, sed etiam
in paucis a magnificentia nominatur. nam quattuor locis 16.1
sunt aedium sacrarum marmoreis operibus ornatae dis-
positiones, [e quibus propriae de his nominationes clarissima
fama nominantur] quorum excellentiae prudentesque co-
gitationum apparatus suspectus habent in deorum σημαν- 5
τικοις. primumque aedes Ephesi Dianae ionico genere
ab Chersiphrone Gnosio et filio eius Metagene est insti-
tuta, quam postea Demetrius, ipsius Dianae servus, et
Paeonius Ephesius dicuntur perfecisse. Mileti Apollini
item ionicis symmetriis <aedem> idem Paeonius Daphnis- 10
que Milesius instituerunt. Eleusine Cereris et Proserpinae
cellam inmani magnitudine Ictinos dorico more sine ex-
terioribus columnis ad laxamentum usus sacrificiorum per-
texit. eam autem postea, cum Demetrius Phalereus 17.1
Athenis rerum potiretur, Philo ante templum in fronte
columnis constitutis prostylon fecit; ita aucto vestibulo
laxamentum initiantibus operique summam adiecit aucto-
ritatem. in asty vero Olympium amplo modulorum com- 5
paratu corinthiis symmetriis et proportionibus, uti supra
scriptum est, architectandum Cossutius suscepisse memo-
ratur, cuius commentarium nullum est inventum. nec
tamen a Cossutio solum de his rebus scripta sunt desi-
deranda sed etiam a G. Mucio, qui magna scientia confisus 10
aedis Honoris et Virtutis Marianae cellae columnarum-
que et epistyliorum symmetrias legitimis artis institutis
perfecit. id vero si marmoreum fuisset, ut haberet, quem-
admodum ab arte subtilitatem, sic ab magnificentia et
inpensis auctoritatem, in primis et summis operibus no- 15
minaretur.