II.iv
Lesbonicvs Minus quíndecim dies sunt, quom pro hisce aedibus 402
minas quadraginta accepisti a Callicle.
estne hoc quod dico, Stasime? Stasimvs Quom considero,
meminisse videor fieri. Lesb. Quid factumst eo? 405
Stas. Comessum, expotum; exussum: elotum in balineis,
piscator, pistor apstulit, lanii, coqui,
holitores, myropolae, aucupes: confit cito;
non hercle minus divorse distrahitur cito,
quam si tu obicias formicis papaverem. 410
Lesb. Minus hercle in istis rebus sumptumst sex minis.
Stas. Quid quod dedisti scortis? Lesb. Ibidem una traho.
Stas. Quid quod égo defrudavi? Lesb. Em, istaec ratio maxumast.
Stas. Non tibi illud apparere, si sumas, potest;
nisi tu immortale rere esse argentum tibi. 415
Phil. Sero atque stulte, prius quod cautum oportuit,
postquam comedit rem, post rationem putat.
Lesb. Nequaquam argenti ratio comparet tamen.
Stas. Ratio quidem hercle apparet: argentum οἴχεται.
minas quadraginta accepisti a Callicle, 420
et ille aédis mancipio abs te accepit? Lesb. Admodum.
Phil. Pol opino adfinis noster aedis vendidit;
pater quom peregre veniet, in portast locus,
nisi forte in ventrem filio conrepserit.
Stas. Trapezítae mille drachumarúm Olympico, 425
quas de ratione dehibuisti, redditae?
Lesb. Nempe quás spopondi. Stas. Immó 'quas dependi' inquito
[†qua sponsione pronuper tu exactus es] 427a
pro illo adulescente, quem tu esse aibas divitem. 428
L. Factum. S. Vt quidem illud perierit. L. Factum id quoque est.
nam nunc eum vidi miserum et me eius miseritumst. 430
Stas. Miseret te aliorum, tui nec miseret nec pudet.
Phil. Tempust adeundi. Lesb. Éstne hic Philto qui advenit?
is herclest ipsus. Stas. Edepol né ego istum velim
meum fíeri servom cum suo peculio.
Phil. Erum atque servom plurumum Philto iubet 435
salvere, Lesbonicum et Stasimum. Lesb. Di duint
tibi, Philto, quaequomque optes. quid agit filius?
Phil. Bene volt tibi. Lesb. Edepol mutuom mecum facit.
Stas. Nequam illud verbumst 'bene volt', nisi qui bene facit.
ego quoque volo esse liber: nequiquam volo; 440
hic postulet frugi esse: nugas postulet.
Phil. Meus gnátus me ad te misit, inter te atque nos
adfinitatem ut conciliarem et gratiam.
tuam vólt sororem ducere uxorem; et mihi
sententia eademst et volo. Lesb. Hau nosco tuom: 445
bonis tuis rebus meas res inrides malas.
Phil. Homo ego sum, homo tu es: ita me amabit Iuppiter,
neque te derisum advenio neque dignum puto.
verum hoc quod dixi: meus me oravit filius,
ut tuam sororem poscerem uxorem sibi. 450
Lesb. Mearúm me rerum novisse aequomst ordinem.
cum vostra nostra non est aequa factio.
adfinitatem vobis aliam quaerite.
Stas. Satin tu es sanus mentis aut animi tui,
qui condicionem hanc repudies? nam illum tibi 455
ferentárium esse amicum inventum intellego.
Lesb. Abin hínc dierecte? Stas. Si hercle ire occipiam, votes.
Lesb. Nisi quid me aliud vis, Philto, respondi tibi.
Phil. Benigniorem, Lesbonice, te mihi,
quam nunc experior esse, confido fore; 460
nam et stulte facere et stulte fabularier,
utrumque, Lesbonice, in aetate hau bonumst.
Stas. Verum hercle hic dicit. Lesb. Oculum ego ecfodiam tibi,
si verbum addideris. Stas. Hercle qui dicam tamen;
nam si sic non licebit, luscus dixero. 465
Phil. Ita tu nunc dicis, non esse aequiperabiles
vostras cum nostris factiones atque opes?
Lesb. Dico. Phil. Quid? nunc si in aedem ad cenam veneris
atque ibi opulentus tibi par forte obvenerit
(adposita cena sit, popularem quam vocant), 470
si illi congestae sint epulae a cluentibus:
si quid tibi placeat quod illi congestum siet,
edisne an incenatus cum opulento accubes?
Lesb. Edim, nisi si ille votet. Stas. At pol ego etsi votet
edim, atque ambabus malis expletis vorem, 475
et quod illi placeat praeripiam potissimum,
neque illí concedam quicquam de vita mea.
verecundari neminem ápud mensam decet,
nam ibi de divinis atque humanis cernitur.
Phil. Rem fabulare. Stas. Non tibi dicam dolo: 480
decedam ego illi de via, de semita,
de honore populi; verum quod ad ventrem attinet,
non hercle hoc longe, nisi me pugnis vicerit.
cena hac annona est sine sacris hereditas.
Phil. Semper tu hoc facito, Lesbonice, cogites, 485
id optumum esse, tute uti sis optumus;
si id nequeas, saltem ut optumis sis proxumus.
nunc condicionem hanc, quam ego fero et quam abs te peto,
dare atque accipere, Lesbonice, te volo.
di divites sunt, deos decent opulentiae 490
et factiones, verum nos homunculi,
satillum animai qui quom extemplo emisimus,
aequo mendicus atque ille opulentissimus
censetur censu ad Acheruntem mortuos.
Stas. Mirum quin tu illo tecum divitias feras. 495
ubi mortuos sis, ita sis ut nomen cluet.
Phil. Nunc ut scias hic factiones atque opes
non esse neque nos tuam neglegere gratiam,
sine dote posco tuam sororem filio.
quae res bene vortat—habeon pactam? quid taces? 500
Stas. Pro di immortales, condicionem quoius modi.
Phil. Quin fabulare 'di bene vortant, spondeo'?
Stas. Eheú ubi usus nil erat dícto, spondeo
dicebat; nunc hic, quom opus est, non quit dicere.
Lesb. Quom adfinitate vostra me arbitramini 505
dignum, habeo vobis, Philto, magnam gratiam.
sed si haec res graviter cecidit stultitia mea,
Philto, est ager sub urbe hic nobis: eum dabo
dotem sorori; nam is de divitiis meis
solus superfit praeter vitam relicuos. 510
Phil. Profecto dotem nil moror. Lesb. Certumst dare.
Stas. Nostramne, ere, vis nutricem, quae nos educat,
abalienare a nobis? cave sis feceris.
quid edemus nosmet postea? Lesb. Etiam tu taces?
tibi ego rationem reddam? Stas. Plane periimus, 515
nisi quid ego comminiscor. Philto, te volo.
P. Si quid vis, Stasime. S. Huc cóncede aliquantum. P. Licet.
Stas. Arcano tibi ego hoc dico, ne ille ex te sciat
neve alius quisquam. Phil. Crede audacter quidlubet.
Stas. Per deos atque homines dico, ne tu illunc agrum 520
tuom síris umquam fieri neque gnati tui.
ei rei argumenta dicam. Phil. Audire edepol lubet.
Stas. Primum omnium olim terra cum proscinditur,
in quinto quoque sulco moriuntur boves.
Phil. Apage, Acheruntis ostium in vostrost agro. 525
Stas. Tum vinum prius quam coctumst pendet putidum.
Lesb. Consuadet homini, credo. etsi scelestus est,
at mi infidelis non est. Stas. Audi cetera.
post id, frumenti quom alibi messis maximast,
tribus tántis illi minus redit quam opseveris. 530
Phil. Em istic oportet opseri mores malos,
si in opserendo possint interfieri.
Stas. Neque umquam quisquamst, quoius ille ager fuit,
quin pessume ei res vorterit: quoium fuit,
alii exulatum abierunt, alii emortui, 535
alii se suspendere. em nunc hic quoius est,
ut ad incitas redactust. Phil. Apage a me istum agrum.
Stas. Magis apage dicas, si omnia ex me audiveris.
nam fulguritae sunt alternae árbores;
sues moriuntur angina acerrume; 540
oves scabrae sunt, tam glabrae, em, quam haec est manus.
tum autem Surorum, genus quod patientissumumst
hominum, nemo extat qui ibi sex menses vixerit:
ita cuncti solstitiali morbo decidunt.
Phil. Credo ego istuc, Stasime, ita esse; sed Campans genus 545
multo Surorum iam antidit patientia.
sed istést ager profecto, ut te audivi loqui,
malos in quem omnes publice mitti decet,
sicut fortunatorum memorant insulas,
quo cuncti qui aetatem egerint caste suam 550
conveniant; contra istoc detrudi maleficos
aequom videtur, qui quidem istius sit modi.
Stas. Hospitium est calamitatis: quid verbis opust?
quamvis malam rem quaeras, illic reperias.
Phil. At tu hercle et illi et alibi. Stas. Cave sis dixeris 555
me tibi dixisse hoc. Phil. Dixisti arcano satis.
Stas. Quin hic quidem cúpit illum ab se abalienarier,
si quem reperire possit cui os sublinat.
Phil. Meus quídem hercle numquam fiet. Stas. Si sapies quidem.
lepide hercle dé agro ego hunc senem deterrui; 560
nam qui vivamus nihil est, si illum amiserit.
Phil. Redeo ad te, Lesbonice. Lesb. Dic sodes mihi,
quid hic est locutus tecum? Phil. Quid censes? homost:
volt fieri liber, verum quod det non habet.
Lesb. Et ego esse locuples, verum nequiquam volo. 565
Stas. Licitumst, si velles; nunc, quom nihil est, non licet.
Lesb. Quid tecum, Stasime? Stas. De istoc quod dixti modo:
si ante voluisses, esses; nunc sero cupis.
Phil. De dote mecum convenire nil potest:
quid tibi lubet tute agito cum nato meo. 570
nunc tuam sororem filio posco meo.
quae res bene vortat. quid nunc? etiam consulis?
Lesb. Quid istíc? quando ita vis: di bene vortant. spondeo.
Stas. Numquam edepol quoiquam <tam> expectatus filius
natus quam illuc est spondeo natum mihi. 575
di fortunabunt vostra consilia. Phil. Ita volo.
Lesb. Sed, Stasime, abi huc ad meam sororem ad Calliclem,
dic hoc negoti quo modo actumst. Stas. Ibitur.
Lesb. Et gratulator meae sorori. Stas. Scilicet.
Phil. I hac, Lesbonice, mecum, ut coram nuptiis 580
dies cónstituatur; eadem haec confirmabimus.—
Lesb. [Tu ístuc cura quod iussi. ego iam hic ero.—]
dic Callicli, me ut convenat. Stas. Quin tu i modo.
Lesb. De dote ut videat quid opus sit facto. Stas. I modo.
Lesb. Nam certumst sine dote haud dare. Stas. Quin tu i modo. 585
Lesb. Neque enim illi damno umquam esse patiar Stas. Abi modo.
Lesb. Meam néglegentiam. Stas. I modo. Lesb. <Nullo modo>
aequom videtur quin quod peccarim Stas. I modo.
Lesb. Potissimum mi id obsit. Stas. I modo. Lesb. O pater,
enumquam aspiciam te?—Stas. I modo, i modo, i modo. 590
tandem impetravi abiret. di vestram fidem,
edepol re gesta pessume gestam probe,
si quidem ager nobis salvos est; etsi admodum
in ambiguo est etiam nunc quid ea re fuat.
sed id si alienatur, actumst de collo meo, 595
gestandust peregre clupeus, galea, sarcina:
effugiet ex urbe, ubi erunt factae nuptiae,
ibít istac, aliquo, in maximam malam crucem,
latrocinatum, aut in Asiam aut in Ciliciam.
ibo huc quo mi imperatumst, etsi odi hanc domum, 600
postquam exturbavit hic nós ex nostris aedibus.—