II.vii
Cyamvs Ite íte hac simúl, mulierí damnigéruli, 551
forás egerónes, bonórum exagógae.
satin, sí quis amat, nequit quín nihili sit atque ímprobis se artibus éxpoliat?
nam hóc qui sciám, ne quis íd quaerat éx me,
domist qui facit improba facta amator, 555
qui bona sua pro stercore habet, foras iubet ferri, metuit
<ne> apud nos <non> mundissimum sit;
puras sibi esse volt aedis: domi quidquid habet, eicitur ἔξω.
quándoquidem ipsus pérditum se it, sécreto hercle equidem éum adiutabo,
néque mea quidem ópera umquam hilo mínus propere quam póte peribit. 560
nám iam de hoc obsónio de mína deminui uná modo
quínque nummos: míhi detraxi pártem Herculáneam.
nam hoc adsimile est quasi de fluvio quí aquam derivat sibi:
nisi derivetur, tamen omnis ea aqua ábeat in mare;
nam hoc in mare abit misereque perit sine bona omni gratia. 565
haec cúm video fierí, suffuror súppilo,
de praéda praedam cápio.
meretrícem ego item esse reór, mare ut est:
quod dés devorát <nec dat>ís umquam abúndat.
hoc sáltem: <rem> sérvat nec úlli ubi sit appáret: 570
dés quantumvis, nusquam apparet, neque datori neque acceptrici.
velut haéc meretrix meum erúm miserum sua blánditia
<paene> íntulit in paupériem:
privábit bonís, luce, honóre atque amícis.
áttat, eccam adest propinque. credo audisse haec me loqui. 575
pallida est, ut peperit puerum. ádloquar quasi nesciam.
iubeo vos salvere. Phron. Noster Cyame, quid agis? ut vales?
Cyam. Valeo, et venio ad minus valentem, et melius qui valeat fero.
erus meús, ocellus tuos, ád te ferre me haec iussit tibi
dona quae vides íllos ferre, et has quinque argenti minas. 580
Phron. Pol haúd perit quod illum tántum amo.
Cyam. Iússit oráre, ut haec gráta haberés tibi.
Ph. Grata ácceptaque ecastór habeo. iube <vása> auferri intro, i Cyame.
Ast. Écquid audítis, haec quaé iam <Cyamo> ímperat?
Cyam. Vása nolo aúferant: désiccarí iube. 585
A. Ímpudens mecástor, Cyame, es. C. Égone? A. Tu. C. Boná fide?
tune ais me ímpudentem esse, ipsa quae sis stabulum flagiti?
Phron. Díc, amabó te, ubi est Díniarchús? Cyam. Domi.
Phron. Díc ob haec dóna, quae ad mé <hodie> míserit,
me íllum amare plurimum ómnium hominum merito, 590
méque honorem ílli habere ómnium máxumum,
átque ut huc véniat <ad me> óbsecrare. Cyam. Ílicet.
séd quisnam illic homóst, qui ipsus se cómest, tristis, oculís malis?
ánimo hercle homost suo miser,
quísquis est. Phron. Dignúst mecastor. néquam est. non nosti, óbsecro, 595
militem, hic apud me <quí> erat? huius pater pueri illic est.
úsque abegi, áspuli, iússi abi<ret; tamen>
mánsit: auscultát, observat quám rem agam. C. Novi hóminem nihili.
íllicinest? Phron. Íllic est. Cyam. Me íntuetúr gemens;
traxit ex intimo ventre suspiritum. 600
hoc vide, dentibus frendit, icit femur;
num obsecro nam hariolust, qui ipsus se verberat?
S. Nunc égo meos animos víolentos meamque íram ex pectore iám promam.
loquere: únde es? cuius es? cúr ausu's mi inclémenter dicére? C. Lubitumst. 604-605
Strat. Istúcine mihi respóndes? Cyam. Hoc. non égo te flocci fácio. 606
S. Quid tú? cur ausa es álium te dicére amare hominem? Ph. Lúbitumst.
Strat. Ain tándem? istuc primum éxperiar. tun tántilli doní causa,
holerum átque escarum et póscarum, moechúm malacum, cincínnatum, 609-610
umbráticulum, tympánotribam amás, hominem non nauci? C. Quae haéc res? 611
meone [ero tu], ímprobe tu, male dícere <ero> audés, fons viti et peiúri?
S. Verbum únum adde istoc: iam hércle ego te hic hac óffatim confíciam.
C. Tangé modo, iám ego <te> hic agnum faciam ét medium distrúncabo.
si tu ín legione béllator clues, át ego in culina clúeo. 615
Ph. Si aequóm facias, advéntores meos <nón> incuses, quórum
mihi dóna accepta et gráta habeo, tuaque íngrata, quae abs te áccepi.
S. Tum pól ego et donis prívatus sum et périi. Ph. Plane istúc est.
Cyam. Quíd nunc ergo hic ódiosu's, confessus omnino reus?
S. Périi hercle hodie, nísi hunc a te abigo. C. Áccede huc modo, adi húc modo. 620
S. Étiam, scelus virí, minitare? quém ego [offatim iam] iam iam cóncipilabo.
quíd tibi huc ventio est? quíd tibi hanc áditio est?
quid tibi hanc notio est, inquam, amicam meam?
emoriere ocius, ni manu viceris.
Cyam. Quid, manu vicerim? Strat. Fac quod iussi, mane. 625
iam égo te hic offatím conficiam, <síc> occidi te óptumum est.
Cyam. Cáptiost: istám machaeram lóngiorem habes quam haéc est.
séd verum <me> sine dum petere: siquidem belligerandum est tecum,
adero, dum ego tecum, bellator, arbitrum aequom ceperim.
sed ego cesso hinc me amoliri, ventre dum salvo licet?— 630