II.iii
Nicobvlvs Ibo in Piraeum, visam écquae advenerit 235
in portum ex Epheso navis mercatoria.
nam meus formidat animus, nostrum tam diu
ibi desidere neque redire filium.
Chrys. Extexam ego illum pulchre iam, si di volunt.
haud dormitandumst: opus est chryso Chrysalo. 240
adibo hunc, quem quidem ego hódie faciam hic arietem
Phrixi, itaque tondebo auro usque ad vivam cutem.
servos salutat Nicobulum Chrysalus.
Nic. Pro di immortales, Chrysale, ubi mist filius?
Chrys. Quin tu salutem primum reddis quam dedi? 245
Nic. Salve. sed ubinamst Mnesilochus? Chrys. Vivit, valet.
Nic. Venitne? Chrys. Venit. Nic. Euax, aspersisti aquam.
benene usque valuit? Chrys. Pancratice atque athletice.
Nic. Quid hoc? qua causa éum in Ephesum miseram,
accepitne aurum ab hospite Archidemide? 250
Chrys. Heu, cor meum et cerebrum, Nicobule, finditur,
istius hominis ubi fit quomque mentio.
tun hospitem illum nominas hostem tuom?
Nic. Quid ita, obsecro hercle? Chrys. Quia edepol certo scio,
Volcanus, Luna, Sol, Dies, dei quattuor, 255
scelestiorem nullum inluxere alterum.
Nic. Quamne Archidemidem? Chrys. Quam, inquam, Archidemidem.
Nic. Quid fecit? Chrys. Quid non fecit? quin tu id me rogas?
primumdum infitias ire coepit filio,
negare se debere tibi triobulum. 260
continuo ántiquom hospitem nostrum sibi
Mnesilochus advocavit, Pelagonem senem;
eo praésente homini extemplo ostendit symbolum,
quem tute dederas, ad eum ut ferret, filio.
Nic. Quid ubi ei ostendit symbolum? Chrys. Infit dicere 265
adulterinum et non eum esse symbolum.
quotque innocenti ei dixit contumelias!
adulterare eum aibat rebus ceteris.
Nic. Habetin aurum? íd mihi dici volo.
Chrys. Postquam quidem praétor recuperatores dedit, 270
damnatus demum, vi coactus reddidit
ducentós et mille Phílippum. Nic. Tantum debuit.
Chrys. Porro etiam ausculta pugnam quam voluit dare.
Nic. Etiamnest quid porro? Chrys. Em, áccipitrina haec nunc erit.
Nic. Deceptus sum, Autolyco hospiti aurum credidi. 275
Chrys. Quin tu audi. Nic. Immo ingenium avidi haud pernoram hospitis.
Chrys. Postquam aurum abstulimus, in navem conscendimus,
domi cupientes. forte ut adsedi in stega,
dum circumspecto, átque ego lembum conspicor
longum, strigorem maleficum exornarier. 280
Nic. Perii hercle, lembus ille mihi laedit latus.
Chrys. Is erat communis cum hospite et praedonibus.
Nic. Adeon me fuisse fungum, ut qui illi crederem,
cum mi ipsum nomen eius Archidemides
clamaret dempturum esse, si quid crederem? 285
Chrys. Is lembus nostrae navi insidias dabat.
occepi ego observare eos quam rem gerant.
interea e portu nostra navis solvitur.
ubi portu eximus, homines remigio sequi,
neque aves neque venti citius. quoniam sentio 290
quae res gereretur, navem extemplo statuimus.
quoniam vident nos stare, occeperunt ratem
turbare in portu. Nic. Edepol mortalis malos.
quid denique agitis? Chrys. Rursum in portum recipimus.
Nic. Sapienter factum a vobis. quid illi postea? 295
Chrys. Revorsionem ad terram faciunt vesperi.
Nic. Aurum hercle auferre voluere: ei rei operam dabant.
Chrys. Non me fefellit, sensi, eo exanimatus fui.
quoniam videmus auro insidias fieri,
capimus consilium continuo; postridie 300
auferimus aurum ómne illis praesentibus,
palam atque aperte, ut illi id factum sciscerent.
Nic. Scite hercle. cedo quid illi? Chrys. Tristes ilico,
quom extemplo a portu íre nos cum auro vident,
subducunt lembum capitibus quassantibus. 305
nos apud Theotímum omne aurum deposivimus,
qui illic sacerdos est Dianae Ephesiae.
Nic. Quis istíc Theotimust? Chrys. Megalobuli filius,
qui nunc in Ephesost Ephesiis carissimus.
Nic. Ne ille hercle mihi sit multo tanto carior, 310
si me illo auro tanto circumduxerit.
Chrys. Quin in eapse aede Dianai conditumst;
ibidem publicitus servant. Nic. Occidistis me;
nimio hic privatim servaretur rectius.
sed nilne áttulistis inde auri domum? 315
Chrys. Immo etiam. verum quantum attulerit nescio.
Nic. Quid? nescis? Chrys. Quia Mnesilochus noctu clanculum
devenit ad Theotimum, nec mihi credere
nec cuiquam in navi voluit: eo ego nescio
quantillum attulerit; verum haud permultum attulit. 320
Nic. Etiam dimidium censes? Chrys. Non edepol scio;
verum haud opinor. Nic. Fertne partem tertiam?
Chrys. Non hercle opinor; verum verum nescio.
profecto de auro nil scio nisi nescio.
nunc tibimet illuc navi capiundumst iter, 325
ut illúd reportes aurum ab Theotimo domum.
atque heus tu. Nic. Quid vis? Chrys. Anulum gnati tui
facito ut memineris ferre. Nic. Quid opust anulo?
Chrys. Quia id sígnumst cum Theotimo, quí eum illi adferet,
ei aurum ut reddat. Nic. Meminero, et recte mones. 330
sed divesne est istic Theotimus? Chrys. Etiam rogas?
quin auro hábeat soccis subpactum solum?
Nic. Cur ita fastidit? Chrys. Tantas divitias habet;
nescit quid faciat auro. Nic. Mihi dederit velim.
sed qui praesente id aurum Theotimo datumst? 335
Chrys. Populo praesente: nullust Ephesi quin sciat.
Nic. Istuc sapienter saltem fecit filius,
cum diviti homini id aurum servandum dedit;
ab eo licebit quamvis subito sumere.
Chrys. Immo em tantisper numquam te morabitur, 340
quin habeas illud quo die illuc veneris.
Nic. Censebam me effugisse a vita marituma,
ne navigarem tandem hoc aetatis senex;
id mi haud, utrum velim, licere intellego:
ita bellus hospes fecit Archidemides. 345
ubi nunc est ergo meus Mnesilochus filius?
Chrys. Deos átque amicos iit salutatum ad forum.
Nic. At ego hinc ad illum, ut convenam quantum potest.—
Chrys. Ille est oneratus recte et plus iusto vehit.
exorsa haec tela non male omnino mihi est: 350
ut amantem erilem copem facerem filium,
ita feci, ut auri quantum vellet sumeret,
quantum autem lubeat reddere ut reddat patri.
senex in Ephesum íbit aurum arcessere,
hic nostra agetur aetas in malacum modum, 355
siquidem híc relinquet neque secum abducet senex
med et Mnesilochum. quas ego hic turbas dabo!
sed quid futurumst, cum hoc senex resciverit,
cum se excucurrisse illuc frustra sciverit
nosque aurum abusos? quid mihi fiet postea? 360
credo hercle adveniens nomen mutabit mihi
facietque extemplo Crucisalum me ex Chrysalo.
aufugero hercle, si magis usus venerit.
si ero reprehensus, macto ego illum infortunio:
si illi sunt virgae ruri, at mihi tergum domist. 365
nunc ibo, erili filio hanc fabricam dabo
super auro amicaque eius inventa Bacchide.—