BELLVM PIRATICVM
  Interim dum populus Romanus per diversa ter- 1.41.1
rarum districtus est, Cilices invaserant maria sublatis-
que commerciis, rupto foedere generis humani, sic
maria bello quasi tempestate praecluserant. audaciam
perditis furiosisque latronibus dabat inquieta Mithri- 5
daticis proeliis Asia, dum sub alieni belli tumultu exte-
rique regis invidia inpune grassantur. ac primum duce
Isidoro contenti proximo mari Cretam inter atque
Cyrenas et Achaiam sinumque Maleum, quod a spoliis
aureum ipsi vocavere, latrocinabantur. missusque in 10
eos Publius Servilius, quamvis leves et fugaces myo-
paronas gravi et Martia classe turbaret, non incruenta
victoria superat. sed nec mari submovisse contentus,
validissimas urbes eorum et diutina praeda adundan-
tes, Phaselin et Olympon evertit Isaurosque ipsam 15
arcem Ciliciae, unde conscius sibi magni laboris Isau-
rici cognomen adamavit. non ideo tamen tot cladibus
domiti terra se continere potuerunt; sed ut quaedam
animalia, quibus aquam terramque incolendi gemina
natura est, sub ipso hostis recessu inpatientes soli in 20
aquas suas resiluerunt, et aliquanto latius quam prius
Siciliae quoque litora et Campaniam nostram subito
adventu terrere voluerunt. sic Cilix dignus victoria
Pompei visus est et Mithridaticae provinciae factus
accessio. ille dispersam toto mari pestem semel et in 25
perpetuum volens exstinguere divino quodam adparatu
adgressus est. quippe cum classibus et suis et socialibus
Rhodiorum abundaret, pluribus legatis atque praefectis
utraque Ponti et Oceani ora complexus est. Gellius Tusco
mari inpositus, Plotius Siculo; Atilius Ligusticum sinum, 30
Pomponius Gallicum obsedit, Torquatus Balearicum,
Tiberius Nero Gaditanum fretum, qua primum maris
nostri limen aperitur, Libycum Lentulus Marcellinus,
Aegyptium Pompei iuvenes, Hadriaticum Varro Teren-
tius, Aegaeum et Ponticum et Pamphylium Metellus, 35
Asiaticum Caepio; ipsas Propontidos fauces Porcius
Cato sic obditis navibus quasi porta obseravit. sic per
omnis aequoris portus, sinus latebras, recessus, promun-
turia, freta, paeninsulas quidquid piratarum fuit quadam
indagine inclusum et oppressum est. ipse Pompeius in 40
originem fontemque belli Ciliciam; nec hostes detrec-
tavere certamen. non ex fiducia, sed quia oppressi erant,
ausi videbantur; sed nihil tamen amplius, quam ut ad
primum ictum concurrerent. mox ubi circumfusa undi-
que rostra viderunt, abiectis statim telis remisque plausu 45
undique pari, quod supplicantium signum fuit, vitam
petiverunt. non alia tam incruenta victoria usi umquam
sumus; sed nec fidelior in posterum reperta gens ulla est.
idque prospectum singulari consilio ducis, qui mariti-
mum genus a conspectu longe removit maris et medi- 50
terraneis agris quasi obligavit, eodemque tempore et
usum maris navibus recuperavit et terrae homines suos
reddidit. quid prius in hac mirere victoria? velocitatem,
quod quadragensimo die parta est; an felicitatem, quod
ne una quidem navis amissa est; an vero perpetuitatem, 55
quod amplius piratae non fuerunt?