| TITVLVS II | |
| DE NVMERO SERVORVM TESTAMENTO | |
| MANVMITTENDORVM | |
| Constitutum est, quantum seruorum numerum te- | 1.2.pr.1 |
| stamento de quanta familia liceat manumitti, hoc | |
| ordine: ut, si quis duos seruos habet, ambos manumit- | |
| tere possit; qui uero tres, duos testamento manumit- | |
| tat; qui quatuor, similiter duos; qui sex, tres; qui | 5 |
| octo, quatuor: qui decem, quinque; qui undecim, duo- | |
| decim, tredecim, quatuordecim, quindecim, sedecim, | |
| decem et septem, similiter quinque: qui decem et octo, | |
| sex: et ab hoc numero usque ad triginta tertiam par- | |
| tem manumittere liceat; qui amplius quam triginta | 10 |
| habuerit usque ad centum, quartam partem de numero | |
| seruorum manumittere potest: qui uero plures quam | |
| centum habuerit, quintam partem manumittere potest. | |
| Sed hoc statutum est, ut de quamlibet grandi familia | |
| nulli amplius quam centum, testamento manumittere | 15 |
| liceat. | |
| Nam qui uoluerit aut in ecclesia, aut ante | 1.1 |
| consulem, aut inter amicos, aut per epistolam manu- | |
| mittere, potest his manumissionibus omnem familiam | |
| iugo seruitutis absoluere. | |
| Nam si aliquis testamento | 2.1 |
| plures manumittere uoluerit, quam quot continet nu- | |
| merus supra scriptus, ordo seruandus est, ut illis tan- | |
| tum libertas ualeat, qui prius manumissi sunt, usque | |
| ad illum numerum, quem explanatio continet supe- | 5 |
| rius comprehensa: qui uero postea supra constitutum | |
| numerum manumissi leguntur, in seruitute eos certum | |
| est permanere. Quod si non nominatim serui uel ancil- | |
| lae in testamento manumittantur, sed confuse omnes | |
| seruos suos uel ancillas is, qui testamentum facit, libe- | 10 |
| ros facere uoluerit, nulli penitus firma esse iubetur hoc | |
| ordine data libertas; sed omnes in seruili conditione, | |
| qui hoc ordine manumissi sunt, permanebunt. Nam et | |
| si ita in testamento seruorum manumissio adscripta | |
| fuerit, id est in circulo, ut qui prior, qui posterior | 15 |
| nominatus sit, non possit agnosci, nulli ex his liber- | |
| tatem ualere manifestum est, si agnosci non potest, | |
| qui prior, qui posterior fuerit manumissus. | |
| Nam si | 3.1 |
| aliquis in aegritudine constitutus in fraudem huius | |
| legis facere uoluerit testamentum, sed epistolis aut | |
| quibuscumque aliis rebus seruis suis pluribus, quam | |
| per testamentum licet, conferre uoluerit libertates, et | 5 |
| sub tempore mortis hoc fecerit, hi, qui prius manu- | |
| missi fuerint, usque ad numerum superius constitutum | |
| liberi erunt: qui uero post statutum numerum manu- | |
| missi fuerint, serui sine dubio permanebunt. | |
| Nam si | 4.1 |
| incolumis quoescunque diurso tempore manumisit, inter | |
| eos, qui per testamentum manumissi sunt, nullatenus | |
| computentur. |