Sermo habitus cum grammatico insolentiarum et inperitiarum pleno 6.17.pr.1
de significatione uocabuli, quod est 'obnoxius'; deque eius uocis
origine.
  Percontabar Romae quempiam grammaticum primae in 1.1
docendo celebritatis non hercle experiundi uel temptandi
gratia, sed discendi magis studio et cupidine, quid signifi-
caret 'obnoxius' quaeque eius uocabuli origo ac ratio esset.
Atque ille aspicit me inludens leuitatem quaestionis prauita- 2.1
temque: 'Obscuram' inquit 'sane rem quaeris multaque
prorsus uigilia indagandam. Quis adeo tam linguae Latinae 3.1
ignarus est, quin sciat eum dici "obnoxium", cui quid ab eo,
cui esse "obnoxius" dicitur, incommodari et noceri potest et
qui habeat aliquem noxae, id est culpae suae, conscium?
Quin potius' inquit 'haec mittis nugalia et affers ea, quae 5
digna quaeri tractarique sint?'
  Tum uero ego permotus agendum iam oblique ut cum 4.1
homine stulto existimaui et 'cetera,' inquam 'uir doctissime,
remotiora grauioraque si discere et scire debuero, quando
mihi usus uenerit, tum quaeram ex te atque discam; sed
enim quia dixi saepe "obnoxius" et, quid dicerem, nesciui, 5
didici ex te et scire nunc coepi, quod non ego omnium solus,
ut tibi sum uisus, ignoraui, sed, ut res est, Plautus quoque,
homo linguae atque elegantiae in uerbis Latinae princeps,
quid esset "obnoxius", nesciuit; uersus enim est in Sticho
illius ita scriptus: 10
    nunc ego hercle peri plane, non obnoxie,
quod minime congruit cum ista, quam me docuisti, signifi-
catione; composuit enim Plautus tamquam duo inter se
contraria "plane" et "obnoxie", quod a tua significatione
longe abest.' 15
  Atque ille grammaticus satis ridicule, quasi 'obnoxius' et 5.1
'obnoxie' non declinatione sola, sed re atque sententia dif-
ferrent: 'ego' inquit 'dixi, quid esset "obnoxius", non quid
"obnoxie".' Ac tunc ego admirans insolentis hominis in- 6.1
scitiam: 'mittamus,' inquam 'sicuti uis, quod Plautus "ob-
noxie" dixit, si id nimis esse remotum putas, atque illud 7.1
quoque praetermittamus, quod Sallustius in Catilina scribit:
"Minari etiam ferro, ni sibi obnoxia foret", et quod uidetur 8.1
nouius peruulgatiusque esse, id me doce. Versus enim
Vergilii sunt notissimi:
    nam neque tunc astris acies obtunsa uideri,
    nec fratris radiis obnoxia surgere luna, 5
quod tu ais "culpae suae conscium". Alio quoque loco 9.1
Vergilius uerbo isto utitur a tua sententia diuerse in his
uersibus:
      iuuat arua uidere
    non rastris hominum, non ulli obnoxia curae; 5
cura enim prodesse aruis solet, non nocere, quod tu de
"obnoxio" dixisti. Iam uero illud etiam Q. Enni quo pacto 10.1
congruere tecum potest, quod scribit in Phoenice in hisce
uersibus:
    sed uirum uera uirtute uiuere animatum addecet
    fortiterque innoxium †uocare aduersum aduersarios 5
    ea libertas est, qui pectus purum et firmum gestitat,
    aliae res obnoxiosae nocte in obscura latent?'
  At ille oscitans et alucinanti similis: 'nunc' inquit 'mihi 11.1
operae non est. Cum otium erit, reuises ad me atque disces,
quid in uerbo isto et Vergilius et Sallustius et Plautus et
Ennius senserint.'
  At nebulo quidem ille, ubi hoc dixit, digressus est; si quis 12.1
autem uolet non originem solam uerbi istius, sed significa-
tionem quoque eius uarietatemque recensere, ut hoc etiam
Plautinum spectet, adscripsi uersus ex Asinaria:
    maximas opimitates gaudio effertissimas 5
    suis eris ille una mecum pariet, gnatoque et patri,
    adeo ut aetatem ambo ambobus nobis sint obnoxii
    nostro deuincti beneficio.
Qua uero ille grammaticus finitione usus est, ea uidetur in 13.1
uerbo tam multiplici unam tantummodo usurpationem eius
notasse, quae quidem congruit cum significatu, quo Caecilius
usus est in Chrysio in his uersibus:
      quamquam ego mercede huc conductus tua 5
    aduenio, ne tibi me esse ob eam rem obnoxium
    reare; audibis male, si maledicis mihi.