LIBER DVODECIMVS
|
|
Dissertatio Fauorini philosophi, qua suasit nobili feminae, uti liberos,
|
12.1.pr.1
|
quos peperisset, non nutricum adhibitarum, sed suo sibi lacte
|
|
aleret.
|
|
Nuntiatum quondam est Fauorino philosopho nobis
|
1.1
|
praesentibus uxorem auditoris sectatorisque sui paululum
|
|
ante enixam auctumque eum esse nato filio. 'Eamus' inquit
|
2.1
|
'et puerperam uisum et patri gratulatum.' Is erat loci sena-
|
3.1
|
torii ex familia nobiliore. Imus una, qui tum aderamus,
|
|
prosecutique eum sumus ad domum, quo pergebat, et cum
|
|
eo simul introgressi sumus. Tum in primis aedibus com-
|
4.1
|
plexus hominem congratulatusque adsedit. Atque ubi per-
|
|
contatus est, quam diutinum puerperium et quam laboriosi
|
|
nixus fuissent, puellamque defessam labore ac uigilia som-
|
|
num capere cognouit, fabulari instituit prolixius et: 'nihil'
|
5
|
inquit 'dubito, quin filium lacte suo nutritura sit.' Sed cum
|
5.1
|
mater puellae parcendum esse ei diceret adhibendasque
|
|
puero nutrices, ne ad dolores, quos in enitendo tulisset,
|
|
munus quoque nutricationis graue ac difficile accederet, 'oro
|
|
te,' inquit 'mulier, sine eam totam integram matrem esse
|
5
|
filii sui. Quod est enim hoc contra naturam inperfectum
|
6.1
|
atque dimidiatum matris genus peperisse ac statim a sese
|
|
abiecisse? aluisse in utero sanguine suo nescio quid, quod
|
|
non uideret, non alere nunc suo lacte, quod uideat, iam
|
|
uiuentem, iam hominem, iam matris officia inplorantem?
|
5
|
An tu quoque' inquit 'putas naturam feminis mammarum
|
7.1
|
ubera quasi quosdam uenustiores naeuulos non liberum
|
|
alendorum, sed ornandi pectoris causa dedisse? Sic enim,
|
8.1
|
quod a uobis scilicet abest, pleraeque istae prodigiosae
|
|
mulieres fontem illum sanctissimum corporis, generis humani
|
|
educatorem, arefacere et exstinguere cum periculo quoque
|
|
auersi corruptique lactis laborant, tamquam pulcritudinis
|
5
|
sibi insignia deuenustet, quod quidem faciunt eadem uecor-
|
|
dia, qua quibusdam commenticiis fraudibus nituntur, ut
|
|
fetus quoque ipsi in corpore suo concepti aboriantur, ne
|
|
aequor illud uentris inrugetur ac de grauitate oneris et
|
|
labore partus fatiscat. Quod cum sit publica detestatione
|
9.1
|
communique odio dignum in ipsis hominem primordiis, dum
|
|
fingitur, dum animatur, inter ipsas artificis naturae manus
|
|
interfectum ire, quantulum hinc abest iam perfectum, iam
|
|
genitum, iam filium proprii atque consueti atque cogniti
|
5
|
sanguinis alimonia priuare?
|
|
'"Sed nihil interest,"—hoc enim dicitur—"dum alatur et
|
10.1
|
uiuat, cuius id lacte fiat." Cur igitur iste, qui hoc dicit, si
|
11.1
|
in capessendis naturae sensibus tam obsurduit, non id
|
|
quoque nihil interesse putat, cuius in corpore cuiusque ex
|
|
sanguine concretus homo et coalitus sit? an quia spiritu
|
12.1
|
multo et calore exalbuit, non idem sanguis est nunc in
|
|
uberibus, qui in utero fuit? nonne hac quoque in re sol-
|
13.1
|
lertia naturae euidens est, quod, postquam sanguis ille
|
|
opifex in penetralibus suis omne corpus hominis finxit,
|
|
aduentante iam partus tempore in supernas se partis perfert,
|
|
ad fouenda uitae atque lucis rudimenta praesto est et
|
5
|
recens natis notum et familiarem uictum offert? Quam-
|
14.1
|
obrem non frustra creditum est, sicut ualeat ad fingendas
|
|
corporis atque animi similitudines uis et natura seminis, non
|
|
secus ad eandem rem lactis quoque ingenia et proprietates
|
|
ualere. Neque in hominibus id solum, sed in pecudibus quo-
|
15.1
|
que animaduersum. Nam si ouium lacte haedi aut caprarum
|
|
agni alantur, constat ferme in his lanam duriorem, in illis
|
|
capillum gigni teneriorem. In arboribus etiam et frugibus
|
16.1
|
maior plerumque uis et potestas est ad earum indolem uel
|
|
detrectandam uel augendam aquarum atque terrarum, quae
|
|
alunt, quam ipsius, quod iacitur, seminis, ac saepe uideas
|
|
arborem laetam et nitentem in locum alium transpositam
|
5
|
deterioris terrae suco deperisse. Quae, malum, igitur ratio
|
17.1
|
est nobilitatem istam nati modo hominis corpusque et
|
|
animum bene ingeniatis primordiis inchoatum insitiuo de-
|
|
generique alimento lactis alieni corrumpere? praesertim si
|
|
ista, quam ad praebendum lactem adhibebitis, aut serua aut
|
5
|
seruilis est et, ut plerumque solet, externae et barbarae
|
|
nationis est, si inproba, si informis, si inpudica, si temulenta
|
|
est; nam plerumque sine discrimine, quaecumque id tem-
|
|
poris lactans est, adhiberi solet. Patiemurne igitur infantem
|
18.1
|
hunc nostrum pernicioso contagio infici et spiritum ducere in
|
|
animum atque in corpus suum ex corpore et animo deter-
|
|
rimo? Id hercle ipsum est, quod saepenumero miramur,
|
19.1
|
quosdam pudicarum mulierum liberos parentum suorum
|
|
neque corporibus neque animis similes existere. Scite igitur
|
20.1
|
et perite noster Maro, quod cum uersus illos Homeri con-
|
|
sectaretur:
|
|
οὐκ ἄρα σοί γε πατὴρ ἦν ἱππότα Πηλεύς,
|
|
οὐδὲ Θέτις μήτηρ· γλαυκὴ δέ σε τίκτε θάλασσα
|
5
|
πέτραι τ’ ἠλίβατοι, ὅτι τοι νόος ἐστὶν ἀπηνής,
|
|
non partionem solam tamquam ille, quem sequebatur, sed
|
|
alituram quoque feram et saeuam criminatus est; addidit
|
|
enim hoc de suo:
|
|
Hyrcanaeque admorunt ubera tigres,
|
10
|
quoniam uidelicet in moribus inolescendis magnam fere
|
|
partem ingenium altricis et natura lactis tenet, quae iam
|
|
a principio imbuta paterni seminis concretione ex matris
|
|
etiam corpore et animo recentem indolem configurat.
|
|
'Et praeter haec autem, quis illud etiam neglegere asper-
|
21.1
|
narique possit, quod, quae partus suos deserunt ablegant-
|
|
que a sese et aliis nutriendos dedunt, uinculum illud
|
|
coagulumque animi atque amoris, quo parentes cum filiis
|
|
natura consociat, interscindunt aut certe quidem diluunt
|
5
|
deteruntque? Nam ubi infantis aliorsum dati facta ex oculis
|
22.1
|
amolitiost, uigor ille maternae flagrantiae sensim atque
|
|
paulatim restinguitur, omnisque inpatientissimae sollicitu-
|
|
dinis strepitus consilescit, neque multo minor amendati ad
|
|
nutricem aliam filii quam morte amissi obliuiost. Ipsius
|
23.1
|
quoque infantis adfectio animi, amoris, consuetudinis in ea
|
|
sola, unde alitur, occupatur et proinde, ut in expositis usu
|
|
uenit, matris, quae genuit, neque sensum ullum neque de-
|
|
siderium capit. Ac propterea oblitteratis et abolitis natiuae
|
5
|
pietatis elementis, quicquid ita educati liberi amare patrem
|
|
atque matrem uidentur, magnam fere partem non naturalis
|
|
ille amor est, sed ciuilis et opinabilis.'
|
|
Haec Fauorinum dicentem audiui Graeca oratione. Cuius
|
24.1
|
sententias communis utilitatis gratia, quantum meminisse
|
|
potui, rettuli, amoenitates uero et copias ubertatesque
|
|
uerborum Latina omnis facundia uix quaedam indipisci
|
|
potuerit, mea tenuitas nequaquam.
|
5
|