Quem in modum Fauorinus tractauerit intempestiuum quendam de
|
18.7.pr.1
|
uerborum ambiguitatibus quaerentem; atque ibi, quot significa-
|
|
tiones capiat 'contio'.
|
|
Domitio, homini docto celebrique in urbe Roma gram-
|
1.1
|
matico, cui cognomentum 'Insano' factum est, quoniam
|
|
erat natura intractabilior et morosior, ei Domitio Fauorinus
|
2.1
|
noster cum forte apud fanum Carmentis obuiam uenisset
|
|
atque ego cum Fauorino essem, 'quaeso' inquit 'te, magi-
|
|
ster, dicas mihi, num erraui, quod, cum uellem δημηγορίας
|
|
Latine dicere, "contiones" dixi? dubito quippe et requiro,
|
5
|
an ueterum eorum, qui electius locuti sunt, pro uerbis et
|
|
oratione dixerit quis "contionem".' Tum Domitius uoce at-
|
3.1
|
que uultu atrociore 'nulla' inquit 'prorsus bonae salutis
|
|
spes reliqua est, cum uos quoque, philosophorum inlustris-
|
|
simi, nihil iam aliud quam uerba auctoritatesque uerborum
|
|
cordi habetis. Mittam autem librum tibi, in quo id reperias,
|
5
|
quod quaeris. Ego enim grammaticus uitae iam atque
|
|
morum disciplinas quaero, uos philosophi mera estis, ut M.
|
|
Cato ait, "mortualia"; glossaria namque colligitis et lexidia,
|
|
res taetras et inanes et friuolas tamquam mulierum uoces
|
|
praeficarum. Atque utinam' inquit 'muti omnes homines
|
10
|
essemus! minus improbitas instrumenti haberet.'
|
|
Cumque digressi essemus, 'non tempestiue' inquit Fauori-
|
4.1
|
nus 'hunc hominem accessimus. Videtur enim mihi ἐπι-
|
|
σημαίνεσθαι. Scitote' inquit 'tamen intemperiem istam, quae
|
|
μελαγχολία dicitur, non paruis nec abiectis ingeniis accidere,
|
|
ἀλλὰ εἶναι σχεδόν τι τὸ πάθος τοῦτο ἡρωικόν et ueritates
|
5
|
plerumque fortiter dicere, sed respectum non habere μήτε
|
|
καιροῦ μήτε μέτρου. Vel ipsum hoc quale existimatis, quod
|
|
nunc de philosophis dixit? nonne, si id Antisthenes aut
|
|
Diogenes dixisset, dignum memoria uisum esset?'
|
|
Misit autem paulo post Fauorino librum, quem pro-
|
5.1
|
miserat—Verri, opinor, Flacci erat—, in quo scripta ad hoc
|
|
genus quaestionis pertinentia haec fuerunt: 'senatum' dici
|
|
et pro loco et pro hominibus, 'ciuitatem' et pro loco et
|
|
oppido et pro iure quoque omnium et pro hominum multi-
|
5
|
tudine, 'tribus' quoque et 'decurias' dici et pro loco et pro
|
|
iure et pro hominibus, 'contionem' autem tria significare:
|
|
locum suggestumque, unde uerba fierent, sicut M. Tullius in
|
6.1
|
oratione, quae inscripta est contra contionem Q. Metelli:
|
7.1
|
'escendi' inquit 'in contionem, concursus est populi factus';
|
|
item significare coetum populi adsistentis, sicuti idem M.
|
8.1
|
Tullius in oratore ait: 'Contiones saepe exclamare uidi, cum
|
|
apte uerba cecidissent. Etenim exspectant aures, ut uerbis
|
|
conligetur sententia'; item orationem ipsam, quae ad popu-
|
|
lum diceretur.
|
5
|
Exempla in eo libro scripta non erant. Sed nos postea
|
|
Fauorino desideranti harum omnium significationum monu-
|
|
menta et apud Ciceronem, sicut supra scripsi, et apud ele-
|
|
gantissimos ueterum reperta exhibuimus; id autem quod
|
9.1
|
potissimum expetebat, 'contionem' esse dictam pro uerbis
|
|
et oratione, docui titulo Tulliani libri, qui a M. Cicerone
|
|
inscriptus est contra contionem Q. Metelli, quo nihil profecto
|
|
significatur aliud, quam ipsa, quae a Metello dicta est,
|
5
|
oratio.
|
|