De officio erga patres liberorum; deque ea re ex philosophiae libris,
|
2.7.pr.1
|
in quibus scriptum quaesitumque est, an omnibus patris iussis
|
|
obsequendum sit.
|
|
Quaeri solitum est in philosophorum disceptationibus, an
|
1.1
|
semper inque omnibus iussis patri parendum sit. Super ea
|
2.1
|
re Graeci nostrique, qui de officiis scripserunt, tres senten-
|
|
tias esse, quae spectandae considerandaeque sint, tradi-
|
|
derunt easque subtilissime diiudicarunt. Earum una est:
|
3.1
|
omnia, quae pater imperat, parendum; altera est: in quibus-
|
4.1
|
dam parendum, quibusdam non obsequendum; tertia est:
|
5.1
|
nihil necessum esse patri obsequi et parere.
|
|
Haec sententia quoniam primore aspectu nimis infamis
|
6.1
|
est, super ea prius, quae dicta sunt, dicemus. 'Aut recte'
|
7.1
|
inquiunt 'imperat pater aut perperam. Si recte imperat, non,
|
|
quia imperat, parendum, sed quoniam id fieri ius est,
|
|
faciendum est; si perperam, nequaquam scilicet faciendum,
|
|
quod fieri non oportet.' Deinde ita concludunt: 'numquam
|
8.1
|
est igitur patri parendum, quae imperat'. Set neque istam
|
9.1
|
sententiam probari accepimus—argutiola quippe haec, sicuti
|
|
mox ostendemus, friuola et inanis est—, neque autem illa,
|
10.1
|
quam primo in loco diximus, uera et proba uideri potest
|
|
omnia esse, quae pater iusserit, parendum. Quid enim si
|
11.1
|
proditionem patriae, si matris necem, si alia quaedam im-
|
|
perabit turpia aut impia? Media igitur sententia optima
|
12.1
|
atque tutissima uisa est quaedam esse parendum, quaedam
|
|
non obsequendum. Sed ea tamen, quae obsequi non opor-
|
13.1
|
tet, leniter et uerecunde ac sine detestatione nimia sineque
|
|
obprobratione acerba reprehensionis declinanda sensim et
|
|
relinquenda esse dicunt quam respuenda.
|
|
Conclusio uero illa, qua colligitur, sicuti supra dictum
|
14.1
|
est, nihil patri parendum, inperfecta est refutarique ac dilui
|
|
sic potest: Omnia, quae in rebus humanis fiunt, ita ut docti
|
15.1
|
censuerunt, aut honesta sunt aut turpia. Quae sua ui recta
|
16.1
|
aut honesta sunt, ut fidem colere, patriam defendere, ut
|
|
amicos diligere, ea fieri oportet, siue imperet pater siue non
|
|
imperet; sed quae his contraria quaeque turpia, omnino
|
17.1
|
iniqua sunt, ea ne si imperet quidem. Quae uero in medio
|
18.1
|
sunt et a Graecis tum μέσα, tum ἀδιάφορα appellantur, ut in
|
|
militiam ire, rus colere, honores capessere, causas defendere,
|
|
uxorem ducere, ut iussum proficisci, ut accersitum uenire,
|
|
quoniam et haec et his similia per sese ipsa neque honesta
|
5
|
sunt neque turpia, sed, proinde ut a nobis aguntur, ita
|
|
ipsis actionibus aut probanda fiunt aut reprehendenda:
|
|
propterea in eiusmodi omnium rerum generibus patri paren-
|
|
dum esse censent, ueluti si uxorem ducere imperet aut
|
|
causas pro reis dicere. Quod enim utrumque in genere ipso
|
19.1
|
per sese neque honestum neque turpe est, idcirco, si pater
|
|
iubeat, obsequendum est. Sed enim si imperet uxorem
|
20.1
|
ducere infamem, propudiosam, criminosam aut pro reo
|
|
Catilina aliquo aut Tubulo aut P. Clodio causam dicere, non
|
|
scilicet parendum, quoniam accedente aliquo turpitudinis
|
|
numero desinunt esse per sese haec media atque indifferen-
|
5
|
tia. Non ergo integra est propositio dicentium 'aut honesta
|
21.1
|
sunt, quae imperat pater, aut turpia', neque ὑγιές et νόμιμον
|
22.1
|
διεζευγμένον uideri potest. Deest enim diiunctioni isti ter-
|
|
tium: 'aut neque honesta sunt neque turpia'. Quod si
|
|
additur, non potest ita concludi: 'numquam est igitur patri
|
|
parendum'.
|
5
|