De uetere parsimonia; deque antiquis legibus sumptuariis. 2.24.pr.1
  Parsimonia apud ueteres Romanos et uictus atque cenarum 1.1
tenuitas non domestica solum obseruatione ac disciplina,
sed publica quoque animaduersione legumque complurium
sanctionibus custodita est. Legi adeo nuper in Capitonis 2.1
Atei coniectaneis senatus decretum uetus C. Fannio et M.
Valerio Messala consulibus factum, in quo iubentur prin-
cipes ciuitatis, qui ludis Megalensibus antiquo ritu mutita-
rent, id est mutua inter sese dominia agitarent, iurare apud 5
consules uerbis conceptis non amplius in singulas cenas
sumptus esse facturos, quam centenos uicenosque aeris
praeter olus et far et uinum, neque uino alienigena, sed
patriae usuros neque argenti in conuiuio plus pondo quam
libras centum inlaturos. 10
  Sed post id senatus consultum lex Fannia lata est, quae 3.1
ludis Romanis, item ludis plebeis et Saturnalibus et aliis
quibusdam diebus in singulos dies centenos aeris insumi
concessit decemque aliis diebus in singulis mensibus tricenos,
ceteris autem diebus omnibus denos. Hanc Lucilius poeta 4.1
legem significat, cum dicit:
    Fanni centussis misellus.
In quo errauerunt quidam commentariorum in Lucilium 5.1
scriptores, quod putauerunt Fannia lege perpetuos in omne
dierum genus centenos aeris statutos. Centum enim aeris 6.1
Fannius constituit, sicuti supra dixi, festis quibusdam di-
ebus eosque ipsos dies nominauit, aliorum autem dierum
omnium in singulos dies sumptum inclusit intra aeris alias
tricenos, alias denos. 5
  Lex deinde Licinia rogata est, quae cum certis diebus, 7.1
sicuti Fannia, centenos aeris inpendi permisisset, nuptiis
ducenos indulsit ceterisque diebus statuit aeris tricenos;
cum et carnis autem et salsamenti certa pondera in singulos
dies constituisset, quidquid esset tamen e terra, vite, arbore, 5
promisce atque indefinite largita est. Huius legis Laeuius 8.1
poeta meminit in Erotopaegniis. Verba Laeuii haec sunt, 9.1
quibus significat haedum, qui ad epulas fuerat adlatus,
dimissum cenamque ita, ut lex Licinia sanxisset, pomis
oleribusque instructam:
    'lex Licinia' inquit 'introducitur, 5
    lux liquida haedo redditur'.
Lucilius quoque legis istius meminit in his uerbis: 10.1
    legem uitemus Licini.
  Postea L. Sulla dictator, cum legibus istis situ atque senio 11.1
oblitteratis plerique in patrimoniis amplis elluarentur et
familiam pecuniamque suam prandiorum <conuiuiorum>que
gurgitibus proluissent, legem ad populum tulit, qua cautum
est, ut Kalendis, Idibus, Nonis diebusque ludorum et feriis 5
quibusdam sollemnibus sestertios trecenos in cenam insumere
ius potestasque esset, ceteris autem diebus omnibus non
amplius tricenos.
  Praeter has leges Aemiliam quoque legem inuenimus, qua 12.1
lege non sumptus cenarum, sed ciborum genus et modus
praefinitus est.
  Lex deinde Antia praeter sumptum aeris id etiam sanxit, 13.1
ut qui magistratus esset magistratumue capturus esset, ne
quo ad cenam, nisi ad certas personas, itaret.
  Postrema lex Iulia ad populum peruenit Caesare Augusto 14.1
imperante, qua profestis quidem diebus ducenti finiuntur,
Kalendis, Idibus, Nonis et aliis quibusdam festis trecenti,
nuptiis autem et repotiis sestertii mille.
  Esse etiam dicit Capito Ateius edictum—diuine Augusti 15.1
an Tiberii Caesaris non satis commemini—, quo edicto per
dierum uarias sollemnitates a trecentis sestertiis adusque
duo sestertia sumptus cenarum propagatus est, ut his saltem
finibus luxuriae efferuescentis aestus coerceretur. 5