Sermones M. Frontonis et Fauorini philosophi de generibus colorum
|
2.26.pr.1
|
uocabulisque eorum Graecis et Latinis; atque inibi color 'spadix'
|
|
cuiusmodi sit.
|
|
Fauorinus philosophus, cum ad M. Frontonem consularem
|
1.1
|
pedibus aegrum uisum iret, uoluit me quoque ad eum secum
|
|
ire. Ac deinde, cum ibi aput Frontonem plerisque uiris doc-
|
2.1
|
tis praesentibus sermones de coloribus uocabulisque eorum
|
|
agitarentur, quod multiplex colorum facies, appellationes
|
|
autem incertae et exiguae forent, 'plura' inquit 'sunt' Fauo-
|
3.1
|
rinus 'in sensibus oculorum quam in uerbis uocibusque
|
|
colorum discrimina. Nam ut alias eorum inconcinnitates
|
4.1
|
omittamus, simplices isti rufus et uiridis colores singula
|
|
quidem uocabula, multas autem species differentis habent.
|
|
Atque eam uocum inopiam in lingua magis Latina uideo,
|
5.1
|
quam in Graeca. Quippe qui "rufus" color a rubore quidem
|
|
appellatus est, sed cum aliter rubeat ignis, aliter sanguis,
|
|
aliter ostrum, aliter crocum, <aliter aurum,> has singulas
|
|
rufi uarietates Latina oratio singulis propriisque uocabulis
|
5
|
non demonstrat omniaque ista significat una "ruboris"
|
|
appellatione, cum ex ipsis rebus uocabula colorum mutuatur
|
|
et "igneum" aliquid dicit et "flammeum" et "sanguineum"
|
|
et "croceum" et "ostrinum" et "aureum". "Russus" enim
|
6.1
|
color et "ruber" nihil a uocabulo "rufi" dinoscuntur neque
|
|
proprietates eius omnes declarant, ξανθός autem et ἐρυθρός et
|
|
πυρρός et κιρρός et φοῖνιξ habere quasdam distantias coloris
|
|
rufi uidentur uel augentes eum uel remittentes uel mixta
|
5
|
quadam specie temperantes.'
|
|
Tum Fronto ad Fauorinum: 'non infitias' inquit 'imus,
|
7.1
|
quin lingua Graeca, quam tu uidere elegisse, prolixior
|
|
fusiorque sit quam nostra; sed in his tamen coloribus,
|
|
quibus modo dixisti, denominandis non proinde inopes
|
|
sumus, ut tibi uidemur. Non enim haec sunt sola uocabula
|
8.1
|
rufum colorem demonstrantia, quae tu modo dixisti, "rus-
|
|
sus" et "ruber", sed alia quoque habemus plura, quam quae
|
|
dicta abs te Graeca sunt: "fuluus" enim et "flauus" et
|
|
"rubidus" et "poeniceus" et "rutilus" et "luteus" et "spadix"
|
5
|
appellationes sunt rufi coloris aut acuentes eum quasi incen-
|
|
dentes aut cum colore uiridi miscentes aut nigro infuscantes
|
|
aut uirenti sensim albo illuminantes. Nam "poeniceus",
|
9.1
|
quem tu Graece φοίνικα dixisti, et "rutilus" et "spadix"
|
|
poenicei συνώνυμος, qui factus <e> Graeco noster est, ex-
|
|
uberantiam splendoremque significant ruboris, quales sunt
|
|
fructus palmae arboris non admodum sole incocti, unde
|
5
|
spadici et poeniceo nomen est: σπάδικα enim Dorici uocant
|
10.1
|
auulsum e palma termitem cum fructu. "Fuluus" autem
|
11.1
|
uidetur de rufo atque uiridi mixtus in aliis plus uiridis, in
|
|
aliis plus rufi habere. Sic poeta uerborum diligentissimus
|
|
"fuluam aquilam" dicit et "iaspidem", "fuluos galeros" et
|
|
"fuluum aurum" et "arenam fuluam" et "fuluum leonem",
|
5
|
sic Q. Ennius in annalibus "aere fuluo" dixit. "Flauus"
|
12.1
|
contra uidetur e uiridi et rufo et albo concretus: sic "flauentes
|
|
comae" et, quod mirari quosdam uideo, frondes olearum
|
|
a Vergilio "flauae" dicuntur, sic multo ante Pacuuius aquam
|
13.1
|
"flauam" dixit et "fuluum puluerem". Cuius uersus, quo-
|
|
niam sunt iucundissimi, libens commemini:
|
|
cedo tuum pedem <mi>, lymphis flauis fuluum ut
|
|
puluerem manibus isdem, quibus Vlixi saepe permulsi,
|
5
|
abluam lassitudinemque minuam manuum mollitudine.
|
|
"Rubidus" autem est rufus atrior et nigrore multo inus-
|
14.1
|
tus, "luteus" contra rufus color est dilutior; inde ei nomen
|
15.1
|
quoque esse factum uidetur. Non igitur,' inquit 'mi Fauor-
|
16.1
|
ine, species rufi coloris plures aput Graecos, quam aput nos
|
|
nominantur. Sed ne uiridis quidem color pluribus a uobis
|
17.1
|
uocabulis dicitur, neque non potuit Vergilius colorem equi
|
18.1
|
significare uiridem uolens caerulum magis dicere ecum quam
|
|
"glaucum", sed maluit uerbo uti notiore Graeco, quam
|
|
inusitato Latino. Nostris autem ueteribus "caesia" dicta
|
19.1
|
est, quae a Graecis γλαυκῶπις, ut Nigidius ait, "de colore
|
|
caeli quasi caelia."'
|
|
Postquam haec Fronto dixit, tum Fauorinus scientiam
|
20.1
|
rerum uberem uerborumque eius elegantiam exosculatus:
|
|
'absque te' inquit 'uno forsitan lingua profecto Graeca longe
|
|
anteisset; sed tu, mi Fronto, quod in uersu Homerico est, id
|
|
facis: καί νύ κεν ἢ παρέλασσας ἢ ἀμφήριστον ἔθηκας. Sed cum
|
21.1
|
omnia libens audiui, quae peritissime dixisti, tum maxime,
|
|
quod uarietatem flaui coloris enarrasti fecistique, ut intel-
|
|
legerem uerba illa ex annali quarto decimo Ennii amoenis-
|
|
sima, quae minime intellegebam:
|
5
|
uerrunt extemplo placidum mare: marmore flauo
|
|
caeruleum spumat mare conferta rate pulsum;
|
|
non enim uidebatur "caeruleum mare" cum "marmore
|
22.1
|
flauo" conuenire. Sed cum sit, ita ut dixisti, flauus color e
|
23.1
|
uiridi et albo mixtus, pulcherrime prorsus spumas uirentis
|
|
maris "flauom marmor" appellauit.'
|
|