| C. PLINIVS QVADRATO SVO S. | |
| Quanto studiosius intentiusque legisti libros quos de Hel- | 9.13.1.1 |
| uidi ultione composui, tanto impensius postulas, ut per- | |
| scribam tibi quaeque extra libros quaeque circa libros, totum | |
| denique ordinem rei cui per aetatem non interfuisti. | |
| Occiso Domitiano statui mecum ac deliberaui, esse ma- | 2.1 |
| gnam pulchramque materiam insectandi nocentes, miseros | |
| uindicandi, se proferendi. Porro inter multa scelera mul- | |
| torum nullum atrocius uidebatur, quam quod in senatu | |
| senator senatori, praetorius consulari, reo iudex manus intu- | 5 |
| lisset. Fuerat alioqui mihi cum Heluidio amicitia, quanta | 3.1 |
| potuerat esse cum eo, qui metu temporum nomen ingens | |
| paresque uirtutes secessu tegebat; fuerat cum Arria et Fannia, | |
| quarum altera Heluidi nouerca, altera mater nouercae. Sed | |
| non ita me iura priuata, ut publicum fas et indignitas facti | 5 |
| et exempli ratio incitabat. Ac primis quidem diebus redditae | 4.1 |
| libertatis pro se quisque inimicos suos, dumtaxat minores, | |
| incondito turbidoque clamore postulauerat simul et oppres- | |
| serat. Ego et modestius et constantius arbitratus immanis- | |
| simum reum non communi temporum inuidia, sed proprio | 5 |
| crimine urgere, cum iam satis primus ille impetus defremuis- | |
| set et languidior in dies ira ad iustitiam redisset, quamquam | |
| tum maxime tristis amissa nuper uxore, mitto ad Anteiam | |
| (nupta haec Heluidio fuerat); rogo ut ueniat, quia me recens | |
| adhuc luctus limine contineret. Vt uenit, 'Destinatum est' | 5.1 |
| inquam 'mihi maritum tuum non inultum pati. Nuntia Arriae | |
| et Fanniae' (ab exsilio redierant), 'consule te, consule illas, | |
| an uelitis adscribi facto, in quo ego comite non egeo; sed non | |
| ita gloriae meae fauerim, ut uobis societate eius inuideam.' | 5 |
| Perfert Anteia mandata, nec illae morantur. | |
| Opportune senatus intra diem tertium. Omnia ego semper | 6.1 |
| ad Corellium rettuli, quem prouidentissimum aetatis nostrae | |
| sapientissimumque cognoui: in hoc tamen contentus consilio | |
| meo fui ueritus ne uetaret; erat enim cunctantior cautiorque. | |
| Sed non sustinui inducere in animum, quominus illi eodem | 5 |
| die facturum me indicarem, quod an facerem non delibera- | |
| bam, expertus usu de eo quod destinaueris non esse consulen- | |
| dos quibus consultis obsequi debeas. Venio in senatum, ius | 7.1 |
| dicendi peto, dico paulisper maximo adsensu. Vbi coepi cri- | |
| men attingere, reum destinare, adhuc tamen sine nomine, | |
| undique mihi reclamari. Alius: 'Sciamus, quis sit de quo | |
| extra ordinem referas', alius: 'Quis est ante relationem reus?', | 5 |
| alius: 'Salui simus, qui supersumus.' Audio imperturbatus | 8.1 |
| interritus: tantum susceptae rei honestas ualet, tantumque | |
| ad fiduciam uel metum differt, nolint homines quod facias an | |
| non probent. Longum est omnia quae tunc hinc inde iacta | |
| sunt recensere. Nouissime consul: 'Secunde, sententiae loco | 9.1 |
| dices, si quid uolueris.' 'Permiseras' inquam 'quod usque | |
| adhuc omnibus permisisti.' Resido; aguntur alia. Interim me | 10.1 |
| quidam ex consularibus amicis, secreto curatoque sermone, | |
| quasi nimis fortiter incauteque progressum corripit reuocat, | |
| monet ut desistam, adicit etiam: 'Notabilem te futuris prin- | |
| cipibus fecisti.' 'Esto' inquam 'dum malis.' Vix ille disces- | 11.1 |
| serat, rursus alter: 'Quid audes? quo ruis? quibus te periculis | |
| obicis? quid praesentibus confidis incertus futurorum? Laces- | |
| sis hominem iam praefectum aerarii et breui consulem, prae- | |
| terea qua gratia quibus amicitiis fultum!' Nominat quendam, | 5 |
| qui tunc ad orientem amplissimum exercitum non sine ma- | |
| gnis dubiisque rumoribus obtinebat. Ad haec ego: '"Omnia | 12.1 |
| praecepi atque animo mecum ante peregi" nec recuso, si ita | |
| casus attulerit, luere poenas ob honestissimum factum, dum | |
| flagitiosissimum ulciscor.' | |
| Iam censendi tempus. Dicit Domitius Apollinaris consul | 13.1 |
| designatus, dicit Fabricius Veiento, Fabius Postuminus, | |
| Bittius Proculus collega Publici Certi, de quo agebatur, uxoris | |
| autem meae quam amiseram uitricus, post hos Ammius Flac- | |
| cus. Omnes Certum nondum a me nominatum ut nominatum | 5 |
| defendunt crimenque quasi in medio relictum defensione | |
| suscipiunt. Quae praeterea dixerint, non est necesse narrare: | 14.1 |
| in libris habes; sum enim cuncta ipsorum uerbis persecutus. | |
| Dicunt contra Auidius Quietus, Cornutus Tertullus: Quietus, | 15.1 |
| iniquissimum esse querelas dolentium excludi, ideoque Arriae | |
| et Fanniae ius querendi non auferendum, nec interesse cuius | |
| ordinis quis sit, sed quam causam habeat; Cornutus, datum | 16.1 |
| se a consulibus tutorem Heluidi filiae petentibus matre eius | |
| et uitrico; nunc quoque non sustinere deserere officii sui | |
| partes, in quo tamen et suo dolori modum imponere et opti- | |
| marum feminarum perferre modestissimum adfectum; quas | 5 |
| contentas esse admonere senatum Publici Certi cruentae | |
| adulationis et petere, si poena flagitii manifestissimi remit- | |
| tatur, nota certe quasi censoria inuratur. Tum Satrius Rufus | 17.1 |
| medio ambiguoque sermone 'Puto' inquit 'iniuriam factam | |
| Publicio Certo, si non absoluitur; nominatus est ab amicis | |
| Arriae et Fanniae, nominatus ab amicis suis. Nec debemus | |
| solliciti esse; idem enim nos, qui bene sentimus de homine, | 5 |
| et iudicaturi sumus. Si innocens est, sicut et spero et malo et, | |
| donec aliquid probetur, credo, poteritis absoluere.' Haec illi | 18.1 |
| quo quisque ordine citabantur. Venitur ad me. Consurgo, | |
| utor initio quod in libro est, respondeo singulis. Mirum qua | |
| intentione, quibus clamoribus omnia exceperint, qui modo | |
| reclamabant: tanta conuersio uel negotii dignitatem uel pro- | 5 |
| uentum orationis uel actoris constantiam subsecuta est. Finio. | 19.1 |
| Incipit respondere Veiento; nemo patitur; obturbatur obstre- | |
| pitur, adeo quidem ut diceret: 'Rogo, patres conscripti, ne | |
| me cogatis implorare auxilium tribunorum.' Et statim Murena | |
| tribunus: 'Permitto tibi, uir clarissime Veiento, dicere.' Tunc | 5 |
| quoque reclamatur. Inter moras consul citatis nominibus et | 20.1 |
| peracta discessione mittit senatum, ac paene adhuc stantem | |
| temptantemque dicere Veientonem reliquit. Multum ille de | |
| hac (ita uocabat) contumelia questus est Homerico uersu: | |
| Ὦ γέρον, ἦ μάλα δή σε νέοι τείρουσι μαχηταί. Non fere | 21.1 |
| quisquam in senatu fuit, qui non me complecteretur | |
| exoscularetur certatimque laude cumularet, quod intermis- | |
| sum iam diu morem in publicum consulendi susceptis pro- | |
| priis simultatibus reduxissem; quod denique senatum inuidia | 5 |
| liberassem, qua flagrabat apud ordines alios, quod seuerus in | |
| ceteros senatoribus solis dissimulatione quasi mutua parceret. | |
| Haec acta sunt absente Certo; fuit enim seu tale aliquid | 22.1 |
| suspicatus siue, ut excusabatur, infirmus. Et relationem quidem | |
| de eo Caesar ad senatum non remisit; obtinui tamen quod | |
| intenderam: nam collega Certi consulatum, successorem Cer- | 23.1 |
| tus accepit, planeque factum est quod dixeram in fine: 'Red- | |
| dat praemium sub optimo principe, quod a pessimo accepit.' | |
| Postea actionem meam utcumque potui recollegi, addidi | |
| multa. Accidit fortuitum, sed non tamquam fortuitum, quod | 24.1 |
| editis libris Certus intra paucissimos dies implicitus morbo | |
| decessit. Audiui referentes hanc imaginem menti eius hanc | 25.1 |
| oculis oberrasse, tamquam uideret me sibi cum ferro im- | |
| minere. Verane haec, adfirmare non ausim; interest tamen | |
| exempli, ut uera uideantur. | |
| Habes epistulam, si modum epistulae cogites, libris quos | 26.1 |
| legisti non minorem; sed imputabis tibi qui contentus libris | |
| non fuisti. Vale. |