Accidit uotiuis circensibus, ut correptus ualitudine Aug.43.5.1
lectica cubans tensas deduceret; rursus commissione
ludorum, quibus theatrum Marcelli dedicabat, euenit
ut laxatis sellae curulis compagibus caderet supinus.
nepotum quoque suorum munere cum consternatum 5
ruinae metu populum retinere et confirmare nullo modo
posset, transiit e loco suo atque in ea parte consedit,
quae suspecta maxime erat.
  Spectandi confusissimum ac solutissimum morem 44.1.1
correxit ordinauitque motus iniuria senatoris, quem
Puteolis per celeberrimos ludos consessu frequenti
nemo receperat. facto igitur decreto patrum ut, quo-
tiens quid spectaculi usquam publice ederetur, primus 5
subselliorum ordo uacaret senatoribus, Romae legatos
liberarum sociarumque gentium uetuit in orchestra
sedere, cum quosdam etiam libertini generis mitti
deprendisset. militem secreuit a populo. maritis e 2.1
plebe proprios ordines assignauit, praetextatis cuneum
suum, et proximum paedagogis, sanxitque ne quis
pullatorum media cauea sederet. feminis ne gladiatores
quidem, quos promiscue spectari sollemne olim erat, 5
nisi ex superiore loco spectare concessit. solis uirgi- 3.1
nibus Vestalibus locum in theatro separatim et contra
praetoris tribunal dedit. athletarum uero spectaculo
muliebre secus omne adeo summouit, ut pontificalibus
ludis pugilum par postulatum distulerit in insequentis 5
diei matutinum tempus edixeritque mulieres ante
horam quintam uenire in theatrum non pla-
cere. ipse circenses ex amicorum fere libertorumque 45.1.1
cenaculis spectabat, interdum ex puluinari et quidem
cum coniuge ac liberis sedens. spectaculo plurimas
horas, aliquando totos dies aberat, petita uenia commen-
datisque qui suam uicem praesidendo fungerentur. 5
uerum quotiens adesset, nihil praeterea agebat, seu
uitandi rumoris causa, quo patrem Caesarem uulgo
reprehensum commemorabat, quod inter spectandum
epistulis libellisque legendis aut rescribendis uacaret,
seu studio spectandi ac uoluptate, qua teneri se neque 10
dissimulauit umquam et saepe ingenue professus est.
itaque corollaria et praemia in alienis quoque mune- 2.1
ribus ac ludis et crebra et grandia de suo offerebat
nullique Graeco certamini interfuit, quo non pro
merito quemque certantium honorarit. spectauit autem
studiosissime pugiles et maxime Latinos, non legiti- 5
mos atque ordinarios modo, quos etiam committere
cum Graecis solebat, sed et cateruarios oppidanos inter
angustias uicorum pugnantis temere ac sine arte.
uniuersum denique genus operas aliquas publico specta- 3.1
culo praebentium etiam cura sua dignatus est: athletis
et conseruauit priuilegia et ampliauit, gladiatores sine
missione edi prohibuit, coercitionem in histriones magi-
stratibus omni tempore et loco lege uetere permissam 5
ademit praeterquam ludis et scaena. nec tamen eo 4.1
minus aut xysticorum certationes aut gladiatorum pug-
nas seuerissime semper exegit. nam histrionum licen-
tiam adeo compescuit, ut Stephanionem togatarium, cui
in puerilem habitum circumtonsam matronam mini- 5
strasse compererat, per trina theatra uirgis caesum
relegauerit, Hylan pantomimum querente praetore in
atrio domus suae nemine excluso flagellis uerberarit et
Pyladen urbe atque Italia summouerit, quod specta-
torem, a quo exibilabatur, demonstrasset digito con- 10
spicuumque fecisset.