Excepere orationem alacres, ut barbaris moris, fremitu 33.1.1
cantuque et clamoribus dissonis. iamque agmina et armorum
fulgores audentissimi cuiusque procursu; simul instrue-
batur acies, cum Agricola quamquam laetum et vix muni-
mentis coërcitum militem accendendum adhuc ratus, ita 5
disseruit: 'septimus annus est, commilitones, ex quo virtute 2.1
et auspiciis imperii Romani, fide atque opera vestra Britan-
niam vicistis. tot expeditionibus, tot proeliis, seu fortitu-
dine adversus hostis seu patientia ac labore paene adversus
ipsam rerum naturam opus fuit, neque me militum neque 5
vos ducis paenituit. ergo egressi, ego veterum legatorum, 3.1
vos priorum exercituum terminos, finem Britanniae non
fama nec rumore, sed castris et armis tenemus: inventa
Britannia et subacta. equidem saepe in agmine, cum vos 4.1
paludes montesve et flumina fatigarent, fortissimi cuiusque
voces audiebam: "quando dabitur hostis, quando in manus
<veniet>?" veniunt, e latebris suis extrusi, et vota virtusque in
aperto, omniaque prona victoribus atque eadem victis ad- 5
versa. nam ut superasse tantum itineris, evasisse silvas, 5.1
transisse aestuaria pulchrum ac decorum in frontem, ita
fugientibus periculosissima quae hodie prosperrima sunt;
neque enim nobis aut locorum eadem notitia aut commea-
tuum eadem abundantia, sed manus et arma et in his omnia. 5
quod ad me attinet, iam pridem mihi decretum est neque 6.1
exercitus neque ducis terga tuta esse. proinde et honesta
mors turpi vita potior, et incolumitas ac decus eodem loco
sita sunt; nec inglorium fuerit in ipso terrarum ac naturae
fine cecidisse. 5