Nam quatenus antiquorum admiratores hunc velut termi- 19.1.1
num antiquitatis constituere solent, qui usque ad Cassium * * ,
quem reum faciunt, quem primum adfirmant flexisse ab
illa vetere atque directa dicendi via, non infirmitate ingenii
nec inscitia litterarum transtulisse se ad aliud dicendi genus 5
contendo, sed iudicio et intellectu. vidit namque, ut paulo 2.1
ante dicebam, cum condicione temporum et diversitate
aurium formam quoque ac speciem orationis esse mutan-
dam. facile perferebat prior ille populus, ut imperitus et
rudis, impeditissimarum orationum spatia, atque id ipsum 5
laudabat, si dicendo quis diem eximeret. iam vero longa 3.1
principiorum praeparatio et narrationis alte repetita series
et multarum divisionum ostentatio et mille argumentorum
gradus, et quidquid aliud aridissimis Hermagorae et Apol-
lodori libris praecipitur, in honore erat; quod si quis odora- 5
tus philosophiam videretur et ex ea locum aliquem orationi
suae insereret, in caelum laudibus ferebatur. nec mirum; 4.1
erant enim haec nova et incognita, et ipsorum quoque
oratorum paucissimi praecepta rhetorum aut philosophorum
placita cognoverant. at hercule pervulgatis iam omnibus, 5.1
cum vix in cortina quisquam adsistat, quin elementis studi-
orum, etsi non instructus, at certe imbutus sit, novis et
exquisitis eloquentiae itineribus opus est, per quae orator
fastidium aurium effugiat, utique apud eos iudices, qui vi 5
et potestate, non iure et legibus cognoscunt, nec accipiunt
tempora, sed constituunt, nec exspectandum habent orato-
rem, dum illi libeat de ipso negotio dicere, sed saepe ultro
admonent atque alio transgredientem revocant et festinare
se testantur. 10