Dux uterque pari culpa meritus adversa prosperis 4.34.1
defuere. nam Civilis si maioribus copiis instruxisset aciem,
circumiri a tam paucis cohortibus nequisset castraque per-
rupta excidisset: Vocula nec adventum hostium exploravit,
eoque simul egressus victusque; dein victoriae parum con- 5
fisus, tritis frustra diebus castra in hostem movit, quem si
statim impellere cursumque rerum sequi maturasset, solvere
obsidium legionum eodem impetu potuit. temptaverat interim
Civilis obsessorum animos, tamquam perditae apud Roma-
nos res et suis victoria provenisset: circumferebantur signa 10
vexillaque, ostentati etiam captivi. ex quibus unus, egre-
gium facinus ausus, clara voce gesta patefecit, confossus
illico a Germanis: unde maior indici fides; simul vastatione
incendiisque flagrantium villarum venire victorem exercitum
intellegebatur. in conspectu castrorum constitui signa fos- 15
samque et vallum circumdari Vocula iubet: depositis impedi-
mentis sarcinisque expediti certarent. hinc in ducem clamor
pugnam poscentium; et minari adsueverant. ne tempore
quidem ad ordinandam aciem capto incompositi fessique
proelium sumpsere; nam Civilis aderat, non minus vitiis ho- 20
stium quam virtute suorum fretus. varia apud Romanos for-
tuna et seditiosissimus quisque ignavus: quidam recentis
victoriae memores retinere locum, ferire hostem, seque et
proximos hortari et redintegrata acie manus ad obsessos
tendere ne tempori deessent. illi cuncta e muris cernentes 25
omnibus portis prorumpunt. ac forte Civilis lapsu equi pro-
stratus, credita per utrumque exercitum fama vulneratum aut
interfectum, immane quantum suis pavoris et hostibus alacri-
tatis indidit: sed Vocula omissis fugientium tergis vallum
turrisque castrorum augebat, tamquam rursus obsidium im- 30
mineret, corrupta totiens victoria non falso suspectus bel-
lum malle.