Sic nostrum senium quoque, 51
quia iam dicere grandia
maturum ingenium negat,
nec spirant animas fibrae,
angustam studii viam 55
et callem tenuem terit,
tantum ne male desidi
suescant ora silentio.
quid sit littera, quid duae,
iunctae quid sibi syllabae, 60
dumos inter et aspera
scruposis sequimur vadis.
fronte exile negotium
et dignum pueris putes;
adgressis labor arduus 65
nec tractabile pondus est.
at mens tenditur acrius,
ne contenta sit obviis,
rimantemve recondita
subtiles fugiant notae, 70
neu discretio falsa sit
rerum tam gracili modo.
instat callida cautio,
ne sermo ambiguum sonet,
ne priscum nimis aut leve, 75
vocum ne series hiet,
neu compago fragosa sit,
vel sit quod male luceat;
dum certo gradimur pede,
ipsi ne trepident pedes. 80
par examinis aestus est,
ceu sublimia disseras:
par est iudicii mora:
pompae gloria vilis est.
DE LITTERIS
Elementa, rudes quae pueros docent magistri, 85
vocalia quaedam memorant, consona quaedam;
haec reddere vocem quoniam valent seorsa,
nullumque sine illis potis est coire verbum:
at consona quae sunt, nisi vocalibus aptes,
pars dimidium vocis opus proferet ex se, 90
pars muta soni comprimet ora molientum.
illis sonus obscurior impeditiorque
utcumque tamen promitur ore semicluso,
vocalibus atque est minor auctiorque mutis:
his caeca soni vis penitus subest latetque, 95
ut non labiis hiscere, non sonare lingua,
ullumve meatum queat explicare nisus,
vocalia rictum nisi iuncta disserarint.
res cum tenuis, difficile est probare verbis:
exempla solent sensibus admovere lucem. 100
b cum volo vel c tibi vel dicere d g,
e, quae sonitum commodat hisce, si negetur,
et labra prementur simul et revincta lingua:
haec vim tacitam sponte sua nimisque mutam
coniuncta potentem sonitus facit latentis, 105
geminumque refert auribus ex utraque sensum,
si proprietas tradita, si regula nota est.