| Tractatus de somnio Iacob | |
| Vere, fratres carissimi, cor eius non dormit, qui huius | 1.37.1.1 |
| somnium secretaque cognoscit. Prophetia etenim semper figu- | |
| ris uariantibus loquitur, sed res una in omnibus inuenitur. | |
| Igitur Iacob habet imaginem Christi, sed et lapis ipse, quem | |
| ad caput suum posuisse cognoscitur, quoniam caput uiri | 5 |
| Christus, qui aliquotiens lapis est nuncupatus. Scala autem | |
| duo testamenta significat, quae et euangelicis intexta prae- | |
| ceptis credentes homines uoluntatemque dei facientes quasi | |
| per quosdam obseruantiae gradus in caelum leuare consue- | |
| runt. | 10 |
| Hanc in Apocalypsi Iohannes bis acutum gladium | 2.1 |
| cum uno capulo nuncupauit, quem ex ore domini prodire | |
| describit. Gladius enim spiritus sanctus est unum capulum | |
| habens, id est unam substantiam, uirtutem, deitatem, maies- | |
| tatem uoluntatemque patris et filii contestans; duas acies, id | 5 |
| est duo testamenta gerens, quorum regalibus monitis et | |
| creduli deuotique seruantur et increduli desertoresque puni- | |
| untur. Hanc Esaias in modum forcipis uidit; quibus ad con- | |
| flanda labia inquinata ab uno de seraphim ex ara dei sublatum | |
| carbonem uaticinando perhibuit. | 10 |
| Etenim labia inquinata | 3.1 |
| duos populos Iudaeorum gentiumque debemus accipere, qui, | |
| cum essent anterioris uitae facinoribus inquinati—unus | |
| Christum blasphemando atque persequendo, alius deos asse- | |
| rendo atque abominanda figmenta colendo—, tactu carbonis | 5 |
| in unum populum per confessionem nominis Christi noscuntur | |
| esse conflati. Etenim conflatio et puritatem designabat et uni- | |
| tatem; carbo enim uerbum dei est, ara lex, forceps duo testa- | |
| menta, quae credentes tenent, non credentes incidunt. | |
| Sed et Dauid hanc calamum nuncupauit, dicens: | 4.1 |
| Lingua mea calamus scribae uelociter scribentis. Calamus fissus | |
| est, fratres, duosque uertices gerit in unius acuminis tenuitate | |
| digestos, unam litteram utroque conficiens; cui si unum adi- | |
| mas, alterius inanis est usus. Vnde recte testamenta sunt duo, | 5 |
| quae similiter duobus capitibus unam litteram fingunt, id est | |
| sacrae legis duobus edictis unum Christum dei filium spiritali | |
| temperamento conscribunt. Quae sine se utilia esse non pos- | |
| sunt, quia ueteri sicut nouum praestat fidem, ita nouo uetus | |
| perhibet testimonium, sicut scriptum est: Semel locutus est do- | 10 |
| minus et haec duo audiuimus. | |
| Sed et dominus ipse in euan- | 5.1 |
| gelio hanc exprimit rationem dicens ad Petrum: Mitte ha- | |
| mum in mare et piscem, qui primus ascenderit, aperto ore eius | |
| inuenies duos denarios: da pro me et pro te. Piscem primum a | |
| mortuis ascendentem Christum debemus accipere, cuius ex | 5 |
| ore duo denarii, id est duo testamenta prolata sunt, quae sa- | |
| luti cum domini gloria et Petri felicitate, utpote super quem | |
| aedificauit ecclesiam, duobus populis profecerunt. | |
| Mare au- | 6.1 |
| tem mundum significasse non dubium est, hamum uero prae- | |
| dicationem, quia, sicut hamus missus in mare mortem piscis | |
| ostendit, ita euangelica praedicatio missa per mundum mor- | |
| tem domini aduentumque testatur, sicut ad Corinthios scrip- | 5 |
| tum est: Annuntiatis mortem domini, donec ueniat. Aperies os | |
| piscis: hoc est sacramentum uel quae in prouerbiis locutus | |
| sum non intellegentibus explanabis. | |
| Denique hoc alibi | 7.1 |
| manifestius ad omnes discipulos ait: Ite ergo et docete omnes | |
| gentes intingentes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti, | |
| docentes eos seruare omnia quaecumque praecepi uobis. Dabis | |
| autem pro me et pro te: hoc est meam praedicabis crucem, sed | 5 |
| et tu crucis tuae similiter dignitate gaudebis. | |
| Igitur haec scala cuius esset materiae, in qua dominus | 8.1 |
| incumbebat, ex Dauid dicto cognoscimus, qui ait: Virga tua et | |
| baculus tuus, ipsa me consolata sunt. Virga et baculus duo sunt | |
| utique testamenta, quae ideo materiae ligni sunt comparata, | |
| siue quod in eius usu et perpetuo et tutius maneat testatoris | 5 |
| uoluntas inscripta, seu quod quasi ex transuerso in unam fidem | |
| concurrentia crucifigi habuisse dei filium nuntiabant; quem | |
| confirmat in scala rectissime positum, quia historia totius | |
| scripturae et propter ipsum et auctorem per ipsum impleta | |
| est. | 10 |
| Denique sic ad discipulos ait: Omnis scriba doctus de | 9.1 |
| regno caelorum similis est patri familias proferenti de thesauris | |
| suis noua et uetera. Scriba, fratres, est praedicator, pater fami- | |
| lias Christus, thesauri eius indeminutae deitatis paterna sub- | |
| stantia paternaque uoluntas, noua et uetera duo testamenta, | 5 |
| quae uidetis recte eadem sine ambiguitate a domino hic quo- | |
| que duorum denariorum esse figura uestita, hac uidelicet | |
| ratione, quia in thesauris suis duos denarios intelligi uoluit, | |
| nouitate et uetustate duo testamenta. | |
| Hos duos denarios | 10.1 |
| a Samaritano stabulario pro eo, qui a latronibus adgressuram | |
| passus fuerat, dominus datos esse commemorat. Quae parabola | |
| sublata dubitatione scalae sacramentum spiritaliter intuenti- | |
| bus patefecit: homo enim adgressuram passus Adam esse | 5 |
| cognoscitur, latrones diabolus et concupiscentia, Samaritanus | |
| dominus, cui Iudaei dicebant: Hic Samaritanus est, daemo- | |
| nium habet; stabularius doctor est legis, qui acceptis duobus | |
| denariis, id est duorum testamentorum salutaribus monitis, | |
| adgressuram hominem passum latrocinio diaboli angelorum- | 10 |
| que eius et huius mundi in stabulo, id est in ecclesia, quo | |
| pecora diuina succedunt, uenerabili sacramento susceptum | |
| cotidianis praedicationum medicaminibus curat. | |
| Quod autem ait angelos ascendentes et descendentes, | 11.1 |
| aliqui putant ascendentes esse angelos lucis, descendentes | |
| uero angelos tenebrarum. Sed hoc satis absurdum esse et in- | |
| conueniens, fratres carissimi, aduerto, quia neque refugae | |
| descendunt, qui post peccatum in caelum numquam recepti | 5 |
| noscuntur, neque lucis ascendunt, quia numquam in terris, | |
| sed semper in caelo manserunt. Vnde angelos puto recte | |
| homines appellatos, quibus dominus sanctum per spiritum | |
| dicit: Ego dixi: Dii estis et filii excelsi omnes, uos autem sicut | |
| homines moriemini. Sed et de Iohanne Baptista sic dictum | 10 |
| esse meminimus: Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam, | |
| qui praeparabit uiam tuam. | |
| Ergo manifestum est prophe- | 12.1 |
| tiae more angelos homines iustos et iniustos generaliter dictos. | |
| Sed ascendentes et descendentes qui sint, in exemplis agnosci- | |
| mus. Descendentes sunt, qui saeculo renuntiantes rursus reuer- | |
| tuntur ad saeculum, de quibus dominus ait: Nemo retro atten- | 5 |
| dens et superponens manum suam super aratrum aptus est | |
| regno dei; et iterum: Mementote uxoris Lot. Sed et apostolus | |
| sic: Quemadmodum reuertimini rursus ad ea, quae infirma et | |
| egena sunt elementa?. Ascendentes uero sunt iusti, qui probis | |
| moribus per gradus diuinorum obseruantiae praeceptorum | 10 |
| cotidie spiritalis itineris gloria feruntur in caelum; quos | |
| apostolus Paulus exhortatur et monstrat dicens: Si consur- | |
| rexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, ubi Christus | |
| est ad dexteram dei sedens. | |
| Possumus et sic, fratres, intelle- | 13.1 |
| gere: hoc de ministris et de angelis dictum, quos domino, cum | |
| esset in terris, fecisse inuenimus officium, ipso dicente: Amen | |
| dico uobis: uidebitis caelum apertum et angelos dei ascendentes | |
| et descendentes super filium hominis, sicut et factum est, euan- | 5 |
| gelista dicente: Tunc reliquit eum diabolus et ecce angeli acces- | |
| serunt et ministrabant ei. Vnde dubium non est unum esse iter | |
| aerii culminis angelis lucis et hominibus iustis. | |
| Haec igitur omnia combinata unius fructus redigun- | 14.1 |
| tur in summam, quoniam uniuersa quamuis gemina esse nos- | |
| cantur, tamen una de radice funduntur. Testamenta sunt | |
| duo, sed testator est unus; et scribens canna diuisa est, sed | |
| unus calamus; et forfex in duos producitur cultros, sed eorum | 5 |
| unus est morsus; et gladius duas acies gerit, sed sunt unius | |
| corporis latera; et denarii sunt duo, sed una moneta signati; | |
| et scala duos scapos habet et gradus plurimos, sed eius ascen- | |
| sus est unus. | |
| Gradus autem eius, fratres dilectissimi, si | 15.1 |
| uultis scire, quid uocentur, audite: Conuersio, audientia, | |
| intellectus, credulitas, timor, sapientia, sobrietas, mansuetudo, | |
| temperantia, castitas, pietas, caritas, fides, ueritas, humilitas, | |
| gratia, honestas, uerecundia, patientia, perseuerantia, con- | 5 |
| summatio. Scaporum nomina duo testamenta. Scala autem | |
| proprio nomine crux uocatur, quia per ipsam dominus Iesus | |
| Christus mysteria uniuersa conficiens atque concludens patri | |
| et Adam reportauit et iter ad caelum omnibus se sequentibus | |
| patefecit. | 10 |