| XXXV Vineae arboresque ut matur[a]e putentur | |
| Vineas arboresque matur[a]e face incipias putare. | 32.1.1 |
| uites propages <per> sulcos: susum uorsum, quod eius | |
| facere poteris, uitis facito uti ducas. arbores hoc modo | |
| putentur: rami uti diuaricentur, quos relinques, et uti | |
| recte caedantur et ne nimium crebri relinquantur. | 5 |
| uites | 2.1 |
| bene nodentur: per omnes ramos diligenter caueto ne | |
| uitem praecipites et ne nimium praestringas. arbores | |
| facito uti bene maritae sint uitesque uti satis multae | |
| adserantur et, sicubi opus erit, de arbore deiciantur, | 5 |
| uti in terram deprimantur, et biennio post praecidito | |
| ueteres. | |
| XXXVI Vinia ut curetur | |
| Viniam sic facito uti curetur: uitem bene nodatam | 33.1.1 |
| deligato recte, flexuosa uti ne sit, susum uorsum semper | |
| ducito, quod eius poteris. uinarios custodesque recte | |
| relinquito. quam altissimam uiniam facito alligatoque | |
| recte, dum ne nimium constringas. hoc modo eam cu- | 5 |
| rato: capita uitium per sementim ablaqueato; | |
| uineam | 2.1 |
| putatam circumfodito, arare incipito; ultro citroque | |
| sulcos perpetuos ducito. uites teneras quam primum pro- | |
| pagato, sic occato, ueteres quam minimum castrato; | |
| potius, si opus erit, deicito biennioque post praecidito. | 5 |
| uitem nouellam resicari tum erit tempus, ubi ualebit. | |
| si uinea a uite calua erit, sulcos interponito ibique | 3.1 |
| uiu[a]eradicem serito. umbram ab sulcis remoueto cre- | |
| broque fodito. in uinea uetere serito ocinum, si macra | |
| erit. quod granum capiat ne serito, et circum capita | |
| addito stercus, paleas, uinaceas, aliquid horum, quo | 5 |
| rectius ualeat. | |
| ubi uinea frondere coeperit, pampinato. | 4.1 |
| uineas nouellas alligato crebro, ne caules praefringan- | |
| tur; et quae iam in perticam ibit, eius pampinos teneros | |
| alligato leuiter corrigitoque, uti recte spectent. ubi uua | |
| uaria fieri coeperit, uites subligato, pampinato, uuas- | 5 |
| que expellito, circum capita sarito. | |
| XXXVII Salictum ut suo tempore c<a>edatur | |
| Salictum suo tempore caedito, glubito arteque alli- | 5.1 |
| gato. librum conseruato, cum opus erit in uinea, ex eo in | |
| aquam coicito, alligato. uimina, unde corbulae fiant, | |
| conseruato. | |
| XXXVIII De sementi facienda | |
| Redeo ad sementim. ubi quisque locus frigidissimus | 34.1.1 |
| aquosissimusque erit, ibi primum serito. in caldissimis | |
| locis sementim postremum fieri oportet. terram caue | |
| cariosam tractes. | |
| XXXIX De agro rubricoso | |
| ager rubricosus et terra pulla, materina, rudecta, | 2.1 |
| harenosa, item quae aquosa non erit, ibi lupinum | |
| bonum fiet. in creta et uligine et rubrica et ager qui | |
| aquosus erit, semen adoreum potissimum serito. quae loca | |
| sicca et non herbosa erunt, aperta ab umbra, ibi tri- | 5 |
| ticum serito. | |
| XL De faba et uicia siligine hordeo ubi serantur | |
| Fabam in locis ualidis non calamitosis serito. uiciam | 35.1.1 |
| et f[o]enum graecum quam minime herbosis locis serito. | |
| siliginem, triticum in loco aperto celso, ubi sol quam diu- | |
| tissime siet, seri oportet. lentim in rudecto et rubricoso | |
| loco, qui herbosus non siet, serito. | 5 |
| hordeum, qui locus | 2.1 |
| nouus erit, aut qui restibilis fieri poterit, serito. trime- | |
| stre[m], quo in loco sementim maturam facere non | |
| potueris et qui locus restibilis crassitudine fieri poterit, | |
| seri oportet. rapinam et coles rapicii unde fiant et rapha- | 5 |
| num in loco stercorato bene aut in loco crasso serito. | |
| XLI Quae segetem stercorent | |
| Quae segetem stercorant. stercus columbinum spargere | 36.1.1 |
| oportet in pratum uel in hortum uel in segetem; capri- | |
| num, ouillum, bubulum, item ceterum stercus omne | |
| sedulo conseruato. amurcam spargas uel irriges ad ar- | |
| bores: circum capita maiora amphoras, ad minora urnas | 5 |
| cum aquae dimidio addito: ablaqueato prius non alte. | |
| XLII Quae mala in segete sint | |
| Quae mala in segete sint. si cariosam terram | 37.1.1 |
| tractes, cicer, quod uellitur et quod salsum est, eo | |
| malum est; hordeum, f[o]enum graecum, eruum, | |
| haec omnia segetem exsugunt et omnia quae uelluntur. | |
| nucleos in segetem ne indideris. | 5 |
| Quae segetem stercorent fruges: lupinum, faba, | 2.1 |
| uicia. | |
| Stercus unde facias: stramenta, lupinum, paleas, | |
| fabalia, acus, frondem iligneam, querneam. ex | |
| segeti uellito ebulum, cicutam et circum salicta | 5 |
| herbam altam u<l>uamque: eam substernito ouibus bu- | |
| busque, frondem putidam. partem de nucleis succernito | |
| et in lacum coicito: eo aquam addito, permisceto rutro | |
| bene. inde lutum circum oleas ablaqueatas addito: | |
| nucleos combustos item addito. | 10 |
| uiti<s> si macra | 3.1 |
| erit, sarmenta sua concidito minute et ibidem inarato aut | |
| infodito. | |
| Per hiemem lucubratione haec facito: ridicas et palos, | |
| quos pridie in tecto posueris, siccos dolato, faculas fa- | 5 |
| cito, stercus egerito. | |
| nisi intermestri lunaque dimi- | 4.1 |
| diata tum ne tangas materiem: quam effodies aut | |
| praecides abs terra, diebus VII proximis, quibus luna | |
| plena fuerit, optime eximetur. omnino caueto ne quam | |
| materiam doles neu caedas neu tangas, si potes, nisi | 5 |
| siccam neu gelidam neu rorulentam. | |
| frumenta face | 5.1 |
| bis sarias runcesque auenamque destringas. | |
| XLIII De uinea et arboribus putatis | |
| de uinea et arboribus putatis sarmenta degere et | |
| fascinam facere et uitis et ligna in caminum ficul- | |
| na et codicillos domino in aceruum compone. | 5 |
| XLIV De fornace calcaria | |
| Fornacem calcariam pedes latam X facito, altam | 38.1.1 |
| pedes XX, usque ad ped. tres summam latam redigito. | |
| si uno praefurnio coques, lacunam intus magnam facito, | |
| uti satis siet ubi cinerem concipiat, ne foras sit educendus, | |
| fornacemque bene struito: facito fortax totam forna- | 5 |
| cem infimam complectatur. | |
| si duobus praefurnis | 2.1 |
| coques, lacuna nihil opus erit; cum cinere eruto opus erit, | |
| altero praefurnio eruito, in altero ignis erit. ignem caueto | |
| ne intermittas quin semper siet, neue noctu neue ullo | |
| tempore intermittatur caueto. lapidem bonum in for- | 5 |
| nacem quam candidissimum, quam minime uarium in- | |
| dito. | |
| cum fornacem facies, fauces praecipites deorsum | 3.1 |
| facito; ubi satis foderis, tum fornaci locum facito, uti | |
| quam altissima et quam minime uentosa siet. si parum | |
| altam fornacem habebis ubi facias, latere[s] summam | |
| statuito aut c<a>ementis cum luto summamque ex- | 5 |
| trinsecus oblinito. | |
| cum ignem subdideris, si qua flamma | 4.1 |
| exibit nisi per orbem summum, luto oblinito. uentus ad | |
| praefurnium caueto ne accedat: inibi austrum caueto | |
| maxime. hoc signi erit, ubi calx cocta erit: summos | |
| lapides co[a]ctos esse oportebit: item infimi lapides | 5 |
| cocti cadent et flamma minus fumosa exibit. | |
| XLV Si ligna et uirgas non poteris uendere | |
| Si ligna et uirgas non poteris uendere neque lapidem | |
| habebis unde calcem coquas, de lignis carbones coquito; | |
| uirgas et sarmenta, quae tibi usioni supererunt, in se- | |
| gete comburito: ubi eas combusseris, ibi papauer serito. | 10 |