DE PARTIBVS ORATIONIS
|
|
Duae sunt principales partes orationis, nomen et verbum, eo quod
|
428.8
|
ipsae solae faciunt elocutionem, ut 'Cicero scripsit', 'Virgilius fecit', et
|
|
sine ipsis nulla alia pars inplet elocutionem. nam quando dicimus 'ipse
|
10
|
legens', minus est aliquid, puta 'dixit', ut sit 'ipse legens dixit'. Ari-
|
|
stotelici duas dicunt esse partes orationis, nomen et verbum, Stoici quin-
|
|
que, grammatici octo, plerique novem, plerique decem, plerique undecim.
|
|
interiectionem Graeci non penitus non habent, sed inter partes orationis
|
|
non conputant. nos articulo non penitus caremus, sed in pronomine
|
15
|
conputamus. tres partes orationis sunt quae casibus declinantur, nomen
|
|
pronomen participium, et una quae temporibus, id est verbum; ceterae
|
|
omnes quattuor non declinantur. quaesitum est, quando pars orationis
|
|
<alius partis orationis> officio fungitur, utrum ius suum retineat an eius
|
|
<recipiat, cuius> accipit significationem. nam frequenter invenimus et nomina
|
20
|
pro adverbiis posita, ut 'torvum clamat', et adverbia pro nominibus
|
|
posita, ut 'mane novum'. quare sciendum est quoniam, si nomen sit
|
|
pro adverbio constitutum, incipit non posse declinari. etenim cum desi-
|
|
nat esse quod est et transeat in adverbium, incipit iam sic non posse
|
|
declinari, quem ad modum nec illud adverbium naturaliter declinatur.
|
25
|
item adverbium si transeat in significationem nominis, non numquam
|
|
declinatur, quoniam significat eam partem orationis, quae recipit declina-
|
|
tionem. unde est illud apud Plautum, 'a primo mani usque ad
|
|
vesperam'. utique modo mane nomen est, hoc mane huius manis huic
|
|
mani hoc mane ab hoc mani. nam si adverbium esset, nec genus reci-
|
30
|
peret, nec praepositioni adiungeretur, nec posset i terminari.
|
|