DE PRONOMINE
  Probus autem pronomen in quattuor partes dividendum putavit, id 435.25
est pronomen finitum infinitum minus quam finitum et possessivum;
quod non videtur habere rationem. unde Donatus melius, qui in duas
partes in primo divisit. nam si ea sunt finita pronomina, quae recipiunt
personas, alia omnia, quae non recipiunt personas, infinita dicenda sunt.
unde apparet quod infinita et minus quam finita sunt et possessiva: in 30
illis enim non accidit certa persona. cuias et nostras vel cuiates et no-
strates (nam utrumque dicimus secundum Plauti auctoritatem) gentem
significant, id est 'cuius gentis', [optimas] 'nostrae gentis'. plerique ac- 436.1
centum in ultima syllaba ponunt, quando dicimus cuias; sed prave. nam
nulla pars orationis est Latina absque praedictis, quae potest in ultima
accentum tenere. sunt aliqua pronomina quae casibus crescunt: nomina-
tivo, ut quis vel qui, genetivo singulari, ut mei vel mis, tui vel tis, ab- 5
lativo singulari, ut a quo vel a qui; plurali dativo et ablativo, ut a quis
vel a quibus. qua ratione fiant, superius diximus. sunt e contrario quae
casibus decrescunt: nam aliquando vocativus non invenitur, ut in prono-
mine ego; aliquando nominativus et vocativus, ut in pronomine sui sibi
se a se; aliquando tantum accusativus, ut eccum eccam ellum ellam; ali- 10
quando tantum genetivus, ut cuia et cuium. quod autem dicimus sui
aliud esse pronomen, verum est: non enim de possessivo nascitur, cuius
nominativus est suus. nam si inde nasceretur, dativum in o mitteret,
suo, non in i, sibi. praeterea est alia differentia, quod hoc pronomen, sui
vel sibi, utriusque numeri est; illud vero possessivum, suus, et singula- 15
rem habet numerum et pluralem. quaesitum est apud Graecos, an o
vocativi casus esset articulus, et probatur non esse. omnes enim articuli,
cum de numero singulari ad pluralem transeunt, varie proferuntur, ut hic
et hi, huius et horum et reliqui. quando autem dicimus o docte et o
docti, in utroque numero eundem articulum ponimus. qua re non arti- 20
culus videtur, quia non mutatur in numero plurali, sed potius adverbium
vocantis, ut, quem ad modum dicimus 'heus vos docti', sic dicamus 'o
tu docte' et 'o vos docti'. inter articulos et pronomen hoc interest,
quod pronomina tunc sunt, cum sine nominibus sunt et absentium nomi-
num videntur explere personas, ut hic haec hoc. quando autem dico hic 25
Aeneas huius Aeneae, iam non possunt pronomina dici, cum non fungan-
tur eorum nominum, quae praesentia sunt, officio: ipsa enim nomina per
se significationem inplent. neuter uter alius et reliqua constat esse nomina,
quoniam Probus viginti et unum dicit esse pronomina, in quibus ista non
conputantur. ea pronomina, quae utraque parte nominativum habent, 30
secundum formam nominum declinantur. nam utraque parte sic declinamus
quisquis, quem ad modum praetor urbanus; sic autem priore parte non
declinamus aliquis, quem ad modum nec iuris peritus; sic posteriore parte
non declinamus quispiam, quem ad modum nec tribunus militum.